Quyết định xử phạt nhưng không cưỡng chế được

>> Bài 1: Cần có luật xử phạt vi phạm hành chính

>> Bài 2: Còn mâu thuẫn trong thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính

Nghị định 34/2010 quy định phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng đối với hành vi chiếm dụng đường phố để bày bán hàng hóa - Ảnh VnExpress

Nguyên nhân tỷ lệ cưỡng chế thấp vì không có cơ quan tập trung cưỡng chế thi hành tương tự như thi hành án, các tổ chức cưỡng chế  liên ngành không hiệu quả, thiếu cơ sở vật chất, phương tiện, kinh phí để thực hiện cưỡng chế.

Chưa kể, mặc dù có quy định là người bị cưỡng chế sẽ phải chịu chi phí cưỡng chế, nhưng thực tế hầu như không thu được, cơ quan cưỡng chế phải chịu.

Có một thực tế là rất khó cưỡng chế các trường hợp người vi phạm không có tài sản, hoặc người vi phạm ở địa phương khác. Ngay việc cưỡng chế tháo dỡ nhà cũng có thể là hình thức phạt chính, chứ không phải hình thức phạt bổ sung như quy định hiện nay.

Việc tạm giữ người VPHC hiện càng có nhiều vướng mắc, nhiều trường hợp cần tạm giữ nhưng theo luật không được tạm giữ người như: đua xe không gây hậu quả nghiêm trọng, tập hợp nhiều người bán hàng…

Việc khó cưỡng chế còn do thủ tục xác định tài sản kê biên chưa thuận lợi, chưa có hướng dẫn xác định hàng hóa mất giá trị, không có kho bãi giữ phương tiện vi phạm.

 Về thủ tục bán đấu giá tài sản VPHC hiện khá rườm rà. Mặc dù có quy định là phải báo cáo Bộ Công an để thông báo rộng rãi trong phạm vi cả nước, sau đó nếu không có người đến nhận thì mới được bán đấu giá. Song lại không có quy định rõ về thời hạn thông báo, gây nhiều khó khăn cho các cơ quan tổ chức thi hành cưỡng chế.

Mức phạt chưa phù hợp

Để chứng minh cho luận điểm này, có thể kể đến Nghị định 111/2009/NĐ-CP quy định xử phạt trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử với mức phạt tối đa là 100 triệu, nhưng Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính chỉ quy định mức cao nhất trong an toàn bức xạ là 70 triệu.

Hay Nghị định xử phạt trong lĩnh vực tài nguyên môi trường chỉ quy định về biện pháp chính, không quy định đầy đủ các biện pháp khác, hoặc biện pháp bổ sung cao hơn nhiều biện pháp chính.

Bên cạnh đó, mức phạt tiền theo thủ tục đơn giản còn thấp, nhưng trong một số trường hợp lại quá cao, ví dụ Nghị định 34/2010 quy định phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng đối với hành vi chiếm dụng đường phố để bày bán hàng hóa… là quá cao, không khả thi đối với những người buôn bán nhỏ. Vì phần lớn những người này không có tài sản, không có tài khoản nên không thể cưỡng chế được, còn nếu tịch thu phương tiện, dụng cụ thì không có nơi cất giữ, thủ tục thanh lý phức tạp, mất nhiều thời gian, công sức.

Tuy nhiên, mức phạt vi phạm điều kiện vệ sinh từ 300.000-600.000 đồng nếu áp dụng đối với các nhà hàng lớn thì là quá thấp, nhưng lại thành quá cao đối với đối tượng bán hàng vỉa hè; hay vi phạm không có chứng chỉ, hoặc chứng chỉ hết hạn đều có cùng mức phạt tiền 1-3 triệu là không phù hợp.

Có lẽ đối với một số vi phạm về chất lượng hàng hóa nên phạt theo tỷ lệ giá trị hàng hóa, chứ không nên quy định mức chung, không bảo đảm công bằng, chính xác.

Phạm Thúy Hạnh

Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ