Chính phủ “đã quyết theo những thông lệ tốt nhất thế giới”

Bà Nguyễn Minh Thảo, Phó Trưởng ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, khẳng định nếu thực hiện được đầy đủ, hiệu quả các giải pháp trong Nghị quyết, môi trường kinh doanh của Việt Nam chắc chắn sẽ vào nhóm 3 nước tốt nhất ASEAN, thậm chí có thể chỉ đứng sau Singapore.

Quyết bắt kịp ASEAN-3

Bà Nguyễn Minh Thảo cho biết điểm mới, khác biệt đầu tiên của Nghị quyết 19 năm 2016 là về các chỉ tiêu. Nếu các Nghị quyết 19 trước đây chỉ dựa trên 10 chỉ số về môi trường kinh doanh theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), thì Nghị quyết 19 năm nay còn dựa trên các chỉ tiêu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) về năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cụ thể, WEF chia các quốc gia theo 3 giai đoạn phát triển, giai đoạn đầu là phát triển hoàn toàn dựa trên đầu vào như tài nguyên thiên nhiên, lao động… Còn Việt Nam được xác định vừa chớm bước sang giai đoạn thứ hai, phát triển dựa vào hiệu quả sử dụng các nguồn lực. Nghị quyết 19 năm 2016 đã lồng ghép thêm những yếu tố thuộc nhóm hiệu quả sử dụng nguồn lực, như về phát triển thị trường lao động, tiếp cận tín dụng, các yếu tố sử dụng nhân tài, các vấn đề liên quan đến năng suất lao động… Đồng thời, tiếp tục duy trì những chỉ số về môi trường kinh doanh, vì đây vẫn là yếu tố căn bản nhất của năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nghị quyết mới có tầm nhìn dài hạn hơn, xác định cả mục tiêu cho giai đoạn tới 2020. Theo đó, tới hết 2016, các chỉ tiêu về môi trường kinh doanh của Việt Nam đạt mức tối thiểu bằng trung bình của ASEAN 4, tới 2017, đạt mức trung bình của nhóm nước này trên một số chỉ tiêu về năng lực cạnh tranh. Và tới 2020, môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của Việt Nam đạt mức trung bình của 3 nước tốt nhất ASEAN trên một số chỉ tiêu thông lệ quốc tế.

Cuối cùng, nếu Nghị quyết 19 năm 2014 mới chỉ đề ra những mục tiêu, giải pháp khá chung, năm 2015 đã cụ thể hóa hơn thì những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết 19 năm 2016 là hết sức cụ thể, đo lường, đong đếm được.

Ví dụ tới 2020, chỉ số khởi sự kinh doanh thuộc nhóm 40 nước đứng đầu; thời gian cấp phép xây dựng và các thủ tục liên quan dưới 70 ngày; bảo vệ nhà đầu tư thuộc nhóm 30 nước đứng đầu… Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin tối thiểu đạt 95% trong nộp tờ khai, nộp thuế, hoàn thuế.

Người đứng đầu trực tiếp chịu trách nhiệm

Theo bà Nguyễn Minh Thảo, Nghị quyết 19 mới nhấn rất mạnh yêu cầu thực thi. Ngoài việc 3 tháng một lần các Bộ ngành, địa phương phải báo cáo Chính phủ, thì Nghị quyết chỉ rõ “các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung trực tiếp chịu trách nhiệm nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về kết quả thực hiện Nghị quyết 19”.

Đồng thời Nghị quyết cũng mở rộng hơn nữa các bên liên quan thực hiện việc giám sát, đánh giá, ngoài Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam còn có Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề…

Đặc biệt, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ lập các Đoàn đi kiểm tra việc thực hiện Nghị quyết 19. “Điều này cực kỳ quan trọng. Trước đây Bộ KHĐT cũng chủ động thực hiện việc giám sát thực hiện Nghị quyết, nay với động thái quyết liệt này của Chính phủ, của Thủ tướng, chắc chắn việc kiểm tra, giám sát, đánh giá sẽ hiệu quả hơn”, bà Nguyễn Minh Thảo chia sẻ.

Bà Thảo cũng khẳng định trong các báo cáo gửi Chính phủ hàng quý, Bộ KHĐT sẽ chỉ rõ những vấn đề nào đã được triển khai, nhiệm vụ nào chưa được thực hiện, Bộ nào đã làm, làm tích cực, Bộ nào chưa triển khai…

“Cách tiếp cận của Nghị quyết 19 là hoàn toàn theo thông lệ quốc tế và không có gì khác ngoài thông lệ quốc tế. Trên thế giới hiện có 189 nước theo các tiêu chuẩn của WB, 140 nước theo các tiêu chuẩn của WEF để rà soát và thay đổi. Cũng phải nhấn mạnh rằng Nghị quyết 19 không phải theo những thông lệ tốt, mà là theo những thông lệ tốt nhất của thế giới. Nếu thực hiện được đầy đủ, hiệu quả các giải pháp trong Nghị quyết, môi trường kinh doanh của Việt Nam chắc chắn sẽ vào nhóm 3 nước tốt nhất ASEAN, thậm chí có thể chỉ đứng sau Singapore”, bà Nguyễn Minh Thảo nói.

Sẽ có những bước ngoặt

Cũng theo bà Thảo, các mục tiêu, giải pháp trong Nghị quyết là có cơ sở để thực hiện, nhiều lĩnh vực lâu nay khó cải cách được kỳ vọng sẽ có chuyển biến bước ngoặt trong thời gian tới.

Ví dụ, đối với việc cải cách các quy định về điều kiện kinh doanh, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc ngay sau khi nhậm chức đã khẳng định đây là vấn đề cực kỳ quan trọng và Thủ tướng đã yêu cầu kiên quyết bãi bỏ các “giấy phép con” từ ngày 1/7/2016.

Với một lĩnh vực trọng tâm cải cách khác là quản lý chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu, Nghị quyết 19 đưa ra những giải pháp mang tính đột phá. Như yêu cầu đến hết năm 2016, phải giảm tỷ lệ các lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành tại giai đoạn thông quan xuống còn 15%.

Đồng thời chuyển thời điểm kiểm tra chuyên ngành, kiểm tra chất lượng hàng hoá, hiệu suất năng lượng, an toàn thực phẩm trong giai đoạn thông quan sang kiểm tra sau khi hàng hóa đã được thông quan (trừ kiểm dịch đối với trường hợp mặt hàng nhập khẩu có nguy cơ cao theo quy định của Bộ NN&PTNT); đối với nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất phục vụ tiêu dùng trong nước thực hiên kiểm tra tại khâu sản xuất và trước khi đưa sản phẩm vào lưu thông; đối với hàng xuất khẩu được sản xuất từ nguyên liệu nhập khẩu thực hiện tại cơ sở sản xuất trước khi xuất hàng…

“Hiện tỷ lệ lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành lên tới 30-35% là tỷ lệ quá lớn. Mỗi lô hàng, doanh nghiệp phải mất từ mười mấy tới 20 ngày để kiểm tra. Chưa nói đến gánh nặng chi phí, mà quan trọng hơn là nhiều khi doanh nghiệp lỡ hết cả cơ hội kinh doanh”, bà Thảo giải thích

Mặt khác, việc chuyển thời điểm kiểm tra chuyên ngành sang thời điểm sau thông quan sẽ là một bước ngoặt mà theo bà Thảo là “cực kỳ ý nghĩa và vô cùng thuận lợi” cho doanh nghiệp, vì họ có thể đưa hàng về kho bảo quản, không phải lưu tại cảng nữa.

Với lĩnh vực khởi sự kinh doanh và bảo vệ nhà đầu tư, bà Nguyễn Minh Thảo khẳng định nếu làm đúng theo đúng quy định của Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp thì chắc chắn sẽ đạt mục tiêu. Các lĩnh vực thuế, bảo hiểm xã hội… cũng đang được Bộ Tài chính triển khai quyết liệt và “đã có đà” để tiếp tục.

“Riêng với hai chỉ số liên quan đến ngành Tư pháp là phá sản doanh nghiệp và giải quyết tranh chấp hợp đồng, thì qua hai năm triển khai Nghị quyết 19, mặc dù cơ quan hành pháp không thể can thiệp vào hoạt động của tư pháp, nhưng những hành động cải cách của phía hành pháp đã tác động tới tư duy của cơ quan tư pháp. Chúng tôi được biết ngành Tòa án hiện đã thúc đẩy tòa án điện tử, đẩy mạnh cải cách hành chính tư pháp…”, bà Thảo chia sẻ.

Hà Chính