Ngành giáo dục: Hai tầng nấc điều kiện kinh doanh

Ảnh minh họa

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có góp ý phương án cắt giảm, đơn giản điều kiện kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Trước hết, VCCI cho rằng “hoạt động của các cơ sở giáo dục” được xác định là ngành, nghề kinh doanh có điều kiện là hợp lý, bởi vì đây là hoạt động tác động đến những lợi ích công như chất lượng nguồn nhân lực của xã hội; sự phát triển về nhân cách cũng như tri thức của người học.

Tuy nhiên, các điều kiện kinh doanh cần được thiết kế phải đảm bảo ít nhất các nguyên tắc như bám sát mục tiêu khi quy định về điều kiện kinh doanh quy định tại Luật Đầu tư (chỉ nhằm đảm bảo các lợi ích công cộng).

Cùng với đó, các điều kiện cần đảm bảo yếu tố hợp lý, khả thi và có tác dụng thúc đẩy sức phát triển của hoạt động giáo dục, tránh phát sinh các thủ tục hành chính gây khó khăn cho các nhà đầu tư

Các điều kiện cần phải rõ ràng, cụ thể, tạo cách hiểu thống nhất cho các đối tượng áp dụng, tránh hiện tượng trao quá nhiều quyền quyết định cho các cán bộ thực thi, tạo dư địa cho nhũng nhiễu.

Cần thiết kế lại thủ tục

Đi vào cụ thể, VCCI đề nghị thiết kế lại điều kiện, thủ tục thành lập cơ sở giáo dục theo hướng nhà đầu tư chỉ cần phải một lần xin giấy phép, nhập hai thủ tục xin cấp phép thành lập và hoạt động vào làm một.

Cụ thể, theo quy định tại Nghị định 46/2017/NĐ-CP thì để thành lập trường mẫu giáo, mầm non; trường tiểu học; trường trung học; trung tâm ngoại ngữ, tin học; phổ thông dân tộc nội trú; phổ thông dân tộc bán trú, nhà đầu tư phải thực hiện 2 thủ tục gồm thủ tục cho phép thành lập và và thủ tục cho phép hoạt động

Đối với thủ tục (1), cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ xem xét và đồng ý về mặt chủ trương đối với việc thành lập cơ sở giáo dục. VCCI cho rằng với những điều kiện chung chung và khá mơ hồ, thì các cơ quan nhà nước gần như có toàn quyền quyết định mang tính chủ quan về việc cho phép hay không cơ sở giáo dục được thành lập.

Đối với thủ tục (2), cơ quan nhà nước sẽ xem xét các điều kiện hoạt động của cơ sở giáo dục. Thủ tục này tương tự như thủ tục cấp phép kinh doanh của các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện khác. Cả hai thủ tục cấp phép và hai giấy phép này đều được thực hiện bởi một cơ quan.

“Trong phần lớn các ngành nghề kinh doanh khác, việc quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện chỉ thực hiện qua 1 thủ tục cấp phép duy nhất (thủ tục cấp phép bởi cơ quan quản lý chuyên ngành, sau khi nhà đầu tư đáp ứng toàn bộ các điều kiện để được cấp phép). Không rõ tại sao giáo dục, đào tạo lại phải cần cấp phép qua 2 thủ tục riêng?”, VCCI đặt vấn đề.

Mặc dù giáo dục, đào tạo là lĩnh vực có tác động đáng kể đến trật tự công nhưng việc thiết kế điều kiện kinh doanh theo hai tầng nấc như hiện nay không giúp tăng hiệu quả kiểm soát hơn so với việc cấp phép một lần (bởi vẫn chỉ là các điều kiện như vậy, vấn đề là cấp một giấy phép hay hai giấy phép mà thôi).

Cũng theo VCCI, Bộ đã đề xuất bỏ điều kiện “có đề án thành lập … phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội và quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục của địa phương đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt” với lý do Luật Quy hoạch không còn quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục.

Tuy nhiên, việc bãi bỏ điều kiện này chưa thực sự mang tính cải cách, chưa tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư vì vẫn phải thực hiện đến hai lần cấp phép mới như trên được phép hoạt động.

Đề nghị bãi bỏ hàng loạt quy định

VCCI cũng đề nghị bãi bỏ hàng loạt quy định khác. Ví dụ như các quy định đề án thành lập trường… “xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình và nội dung giáo dục; đất đai, cơ sở vật chất, thiết bị, địa điểm dự kiến xây dựng trường; tổ chức bộ máy, nguồn lực và tài chính; phương hướng chiến lược xây dựng và phát triển”.

Lý do là điều kiện này ít ý nghĩa và không rõ cơ quan nhà nước sẽ dựa vào tiêu chí nào để đánh giá đề án. Hơn nữa, ở phần điều kiện hoạt động đã đặt ra các điều kiện cần thiết để đảm bảo hoạt động giáo dục, các nội dung trong đề án này cũng đã được cụ thể hóa ở các điều kiện hoạt động.

Về điều kiện thành lập nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập, đề nghị bỏ điều kiện “có bản thỏa thuận với phụ huynh về việc nhận nuôi dưỡng, chăm sóc và bảo đảm an toàn cho trẻ em tại nhóm trẻ”. VCCI lý giả, đây là mối quan hệ tư giữa người chăm trẻ và phụ huynh và các thỏa thuận có thể được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, chứ không nhất thiết thể hiện bằng văn bản.

Về điều kiện để trường tiểu học hoạt động giáo dục, đề nghị bỏ điều kiện “có đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý, nhân viên đạt tiêu chuẩn, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, bảo đảm thực hiện chương trình giáo dục”. Điều kiện này là chưa rõ ràng, bởi vì không rõ như thế nào là “đủ về số lượng”, “đồng bộ về cơ cấu”?

Về điều kiện để trung tâm ngoại ngữ, tin học hoạt động giáo dục, đề nghị bỏ điều kiện  “kế toán, thủ quỹ đáp ứng yêu cầu hoạt động của trung tâm”; “phòng làm việc cho bộ máy hành chính theo cơ cấu tổ chức của trung tâm để phục vụ công tác quản lý”…

Với hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục, đề nghị cân nhắc bỏ điều kiện: “Có phòng làm việc đủ cho các kiểm định viên với diện tích tối thiểu là 08 m2/người; có trang thiết bị phục vụ hoạt động kiểm định”.

VCCI nhận định, đây là điều kiện có tính chất áp đặt về quy mô nhưng thiếu về căn cứ hợp lý để đưa ra các điều kiện này. Điều kiện này sẽ là rào cản không hề nhỏ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa khi muốn gia nhập vào thị trường kiểm định chất lượng giáo dục.

Cùng với đó, bỏ điều kiện “có số vốn tối thiểu 02 tỷ đồng để triển khai các hoạt động”...

Hà Chính