Phim Việt đang bị chèn ép?

Theo Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam, ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam đang tăng trưởng ở mức 20-25%/ năm, là một trong những nước tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Với dân số đông và trẻ, Việt Nam đang có tiềm năng lớn để phát triển điện ảnh. Doanh thu phòng vé từ khoảng dưới 100 tỷ những năm 2008 về trước đã tăng vượt bậc lên 2.835 tỷ năm 2016.

Điện ảnh tư nhân và các doanh nghiệp nước ngoài là những đơn vị hoạt động tích cực trong công nghiệp điện ảnh hiện nay. Đầu tư nước ngoài để cùng phát triển và cạnh tranh lành mạnh làm cho thị trường phát triển là tốt, nhưng cần tạo điều kiện các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước có cơ hội cạnh tranh bình đẳng, có sự cân bằng an toàn cần thiết giữa khu vực điện ảnh trong nước.

Như vậy mới có thể có sự phát triển bền vững, tiếng nói và chủ động về văn hoá Việt với sự tham gia của các doanh nghiệp trong nước chứ không chỉ dựa hoàn toàn vào đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực văn hoá, là một lĩnh vực nhạy cảm của mọi quốc gia.

Những năm gần đây, Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam nhận thấy, doanh nghiệp nước ngoài đã chiếm hơn 65% thị phần rạp chiếu phim và gần 70% thị phần phát hành phim. Trong đó, Công ty TNHH CJ CGV là doanh nghiệp thống lĩnh thị trường với hơn 40% thị phần rạp chiếu và hơn 60% thị phần phát hành phim điện ảnh tại Việt Nam.

Theo quy định của Luật Điện ảnh và Cam kết WTO, nhà đầu tư nước ngoài không được sở hữu quá 51% vốn điều lệ tại các doanh nghiệp phát hành, phổ biến phim. CGV là doanh nghiệp có 80% vốn đầu tư nước ngoài (đầu tư trong giai đoạn trước khi Việt Nam gia nhập WTO), do đó chỉ được phép kinh doanh trong một số lĩnh vực hạn chế đã đăng ký trước đó, trong đó không được phát hành phim Việt Nam.

Hiệp hội này cho biết, sau khi xem xét giấy phép của CGV, các luật sư cho rằng có biểu hiện về việc CGV có hành vi kinh doanh trái phép, không đúng với giấy phép kinh doanh hạn chế đã có để thu lợi bất chính lớn trong một thời gian dài.

Ước tính doanh thu bán vé từ các phim Việt Nam do CGV phát hành từ năm 2015 đến hết Quý III năm 2017 là 881,6 tỷ đồng. Đồng thời, trong nhiều năm nay, CGV bị cáo buộc có dấu hiệu lạm dụng vị thế thống lĩnh thị trường để chèn ép các doanh nghiệp khác.

Cụ thể, đối với phim Việt Nam do CGV phát hành tại các rạp khác, CGV đòi tỷ lệ phân chia doanh thu cao, trong khi đó, đối với phim Việt Nam do doanh nghiệp khác phát hành tại rạp của CGV, CGV lại yêu cầu tỷ lệ phân chia doanh thu thấp cho nhà phát hành. Như vậy, trong khi CGV hưởng lợi từ cả hai mảng rạp chiếu và phát hành, các doanh nghiệp Việt Nam bị bóp nghẹt lợi nhuận và dần không còn đủ sức đầu tư, cạnh tranh trên thị trường.

Bằng cách thức như trên, thị phần của CGV trong lĩnh vực phát hành phim Việt Nam gia tăng nhanh chóng: ước tính từ 25% trong năm 2015 lên 44% trong năm 2016 và 61% trong 9 tháng đầu năm 2017. Nếu để tình trạng này tiếp diễn, việc CGV chiếm lĩnh hoàn toàn thị trường phát hành phim Việt Nam sẽ xảy ra trong tương lai gần.

Hiệp hội này lo ngại rằng việc doanh nghiệp nước ngoài chiếm lĩnh thị trường phim Việt Nam, quyết định phim nào được đến với công chúng, về lâu dài sẽ tạo nên mối đe doạ đối với bản sắc văn hoá.

Hiệp hội đề nghị cần bổ sung sửa đổi các quy định của Luật Cạnh tranh, Luật Điện ảnh, Luật Đầu tư..., bổ sung các chính sách cụ thể để bảo vệ sự phát triển của ngành điện ảnh Việt Nam với tư cách là một lĩnh vực văn hoá đặc thù.

Thu Hà