Từ dắt xe ngược chiều đến vụ án đi lùi trên cao tốc

Chiếc xe đi lùi trên cao tốc bị hư hỏng nặng trong vụ tai nạn.

Liên quan đến lĩnh vực tố tụng là câu chuyện về người lái xe container Lê Ngọc Hoàng va chạm với một chiếc xe ô tô Innova đi lùi trên cao tốc và bị tuyên có tội. Vụ tai nạn đã gây hậu quả hết sức nghiêm trọng.

Bộ luật Tố tụng Hình sự có một nguyên tắc rất quan trọng mà không cơ quan nào trong bộ máy nhà nước có được đó là: Tòa án xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Nguyên tắc nói trên đảm bảo cho công lý được thực thi một cách công bằng nhất trong các vụ án.

Tuy nhiên, nguyên tắc này không đồng nghĩa với việc phán quyết của tòa án là bất khả kháng. Chính vì thế pháp luật tố tụng hình sự có quy định về các phúc thẩm, giám đốc thẩm và cả tái thẩm. Nguyên tắc tòa án xét xử độc lập cũng không tách biệt hoàn toàn cơ quan xét xử này với thực tế đời sống.

Xét cho đến cùng, luật pháp bao giờ cũng xuất phát từ chính đời sống, bằng cách nhà nước nâng những quy tắc xử sự chung của đời sống thành những quy phạm được quy định thành những điều luật cụ thế.

Trong vụ án lùi xe, nhiều ý kiến đều không đồng ý với phán quyết của cả hai cấp xét xử và “tiên phong” trong phong trào này chính là những người lái xe.

Mấu chốt vấn đề, cả hai Hội đồng xét xử đã giải thích luật theo hướng rằng Hoàng vi phạm quy định giữ khoảng cách với phương tiện khác khi tham gia giao thông. Tuy nhiên quy định này chỉ áp dụng đối với 2 phương tiện cùng tịnh tiến và việc di chuyển đó phải đúng quy định pháp luật. Trong trường hợp cụ thể này, xe innova đã di chuyển lùi và thực chất là di chuyển ngược chiều trên đường cao tốc.

Tất nhiên, người lái container vẫn có thể có lỗi, nhưng để kết luận điều đó cần xem xét một cách hết sức cẩn trọng. Nếu tài xế xe đầu kéo đang lưu thông 62 km/h, cộng với việc phát hiện phía trước Innova lùi với một tốc độ nhất định, thì cần xác định trong trường hợp đó, mức độ xử lý của tài xế là bất khả kháng hay vẫn có thể phòng tránh được tai nạn.

Hơn ai hết, những người mà nghề nghiệp gắn liền với tay lái hiểu rằng, bất cứ ai không may mắn rơi vào trường hợp của Hoàng cũng khó có thể xử lý tốt hơn. Vụ việc tưởng chừng đơn giản nhưng lại đang khiến Tòa án Nhân dân Tối cao phải vào cuộc xem xét lại bản án. 

Vụ án đi lùi gây tranh cãi diễn ra gần như cùng lúc với câu chuyện hàng trăm người dắt xe máy đi bộ ngược chiều trên đoạn đường Tố Hữu (Hà Nội).

Sau khi câu chuyện được báo chí đăng tải, đã có rất nhiều ý kiến tranh cãi đúng sai. Để kết luận một hành vi đúng hay sai có thể căn cứ vào những quy định pháp luật. Nhưng chuyện đúng sai vẫn xuất phát từ chính thực tế xã hội.

Thực tế những người dắt xe, họ phải làm điều đó vì gần như không có lựa chọn tốt hơn. Để thực hiện đúng quy định cụ thể trong trường hợp này đồng nghĩa với việc họ phải tham gia giao thông ở con đường liên tục xảy ra ùn tắc kéo dài. Người tham gia giao thông đã đánh đổi việc dắt bộ đi ngược chiều đoạn đường 200 mét với việc 30 phút “nhích từng cm” trên đoạn đường ùn tắc.

Điều này cũng đã từng xảy ra trong thực tế ở đoạn đường Nguyễn Khuyến (Hà Nội). Rất may, ghi nhận thực tế đó, cơ quan quy hoạch giao thông đã có điều chỉnh để người dân không phải dắt bộ đi ngược chiều.

Mục đích cuối cùng của quy hoạch vẫn chỉ là nhằm đảm bảo cho giao thông thuận tiện, khoa học và hợp lý hơn. Nhìn rộng hơn, việc giải thích, áp dụng pháp luật không thực sự hợp lý sẽ khó khiến người dân "tâm phục, khẩu phục". Trong mọi trường hợp, các cơ quan nhà nước luôn cần lắng nghe nhiều chiều các ý kiến để đưa ra quyết định phù hợp nhất, bảo đảm lợi ích chính đáng của người dân.

Quang Lê