Vấn đề mấu chốt trong vụ “DN mất hợp đồng 2 tỷ USD”

Ảnh minh họa

Thông tin “doanh nghiệp dệt may mất hợp đồng 2 tỷ USD” do vướng mắc từ một quyết định của Bộ Quốc phòng đang khiến dư luận rất quan tâm.

Theo đại diện Công ty CP May Hoà Bình, năm 2014, Công ty cùng một số doanh nghiệp được chào một đơn hàng 2 tỷ USD gồm quần áo, cờ, giày, dép, quân trang cho quân đội Mỹ. Theo thoả thuận, bên đặt hàng sẽ gửi hàng mẫu về Việt Nam để gia công, toàn bộ nguyên liệu làm hàng xuất khẩu đều do phía đối tác cung cấp.

Song khi về đến sân bây Tân Sơn Nhất, số hàng mẫu bị hải quan cửa khẩu không cho thông quan với lý do đây là hàng hoá cấm xuất nhập khẩu theo Quyết định số 80/2006/QĐ-BQP ngày 9/5/2006 của Bộ Quốc phòng. Qua nhiều thủ tục, mất hơn một tháng, Công ty mới nhận được hàng mẫu, nhưng đối tác đã không thể chờ. Đơn hàng được chuyển sang doanh nghiệp của một nước khác.

Theo bà Đặng Phương Dung - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam, phản ánh của doanh nghiệp là có cơ sở, bởi chiểu theo Quyết định 80, mặt hàng quân trang, quân phục (đang được sử dụng cho lực lượng vũ trang) không quy định rõ là của Việt Nam hay của các nước khác đều thuộc loại hàng cấm xuất nhập khẩu.

Trường hợp Công ty CP May Hòa Bình không phải là duy nhất. Doanh nghiệp Việt Nam nhận được khá nhiều đơn hàng tương tự từ Australia, Italia, Romania… Mỗi đơn hàng như vậy, doanh nghiệp lại phải gửi công văn tới Bộ Công Thương, xin được sản xuất, xuất khẩu mặt hàng đó. Nhưng Bộ Công Thương cũng không có quyền quyết định mà chỉ ghi nhận ý kiến, sau đó phối hợp với Bộ Quốc phòng trả lời doanh nghiệp.

Vấn đề này đã được bà Đặng Phương Dung phản ánh với Diễn đàn Cạnh tranh Quốc gia hồi tháng 4 vừa qua và tại một hội thảo gần đây, vị đại diện Hiệp hội Dệt may tiếp tục nhắc lại câu chuyện.

Hiệp hội Dệt may Việt Nam đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến với Bộ Quốc phòng trong việc quy định các trường hợp doanh nghiệp Việt Nam nhận sản xuất đồng phục, quân trang cho quân đội nước ngoài, có giấy phép của nước đó thì được phép làm thủ tục hải quan bình thường như các đơn hàng sản xuất-gia công quần áo thông thường khác.

Báo chí dẫn lời bà Phan Thị Diệu Hà, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết Bộ này đã có văn bản gửi Bộ Quốc phòng đề nghị sửa Quyết định 80 theo hướng tạo thuận lợi, không bỏ lỡ thời cơ của doanh nghiệp, nhưng cũng vừa đảm bảo thuận tiện cho quản lý. Quyết định cuối cùng vẫn chờ ý kiến các bên liên quan.

Tuy nhiên, căn cứ các quy định hiện hành, giải pháp sửa đổi Quyết định 80 dường như không thật phù hợp.

Lý do là Quyết định số 80 của Bộ Quốc phòng sẽ đương nhiên không còn hiệu lực từ ngày 1/7 tới, bởi Luật Đầu tư năm 2014 không còn coi quân trang, quân dụng là mặt hàng cấm đầu tư, kinh doanh. Thay vào đó, Luật xác định đây là ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện.

Hồi tháng 4 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã nhắc nhở các Bộ cần chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan, khẩn trương trình cấp có thẩm quyền ban hành các điều kiện kinh doanh còn thiếu theo đúng quy định tại Luật Đầu tư.

Theo công bố của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kinh doanh quân trang, quân dụng là một trong số 21 ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng chưa có bất kỳ quy định về điều kiện kinh doanh. Và chính sự thiếu vắng các quy định về điều kiện kinh doanh cụ thể đang khiến các doanh nghiệp lúng túng khi muốn kinh doanh mặt hàng này.

Cũng cần lưu ý là theo Luật Đầu tư 2014, thì Bộ Quốc phòng – cũng  như các Bộ khác - không còn thẩm quyền ban hành văn bản quy định về điều kiện kinh doanh. Chỉ có Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ mới có thẩm quyền này.

Tựu trung lại, quân trang quân dụng đương nhiên không còn là mặt hàng cấm kinh doanh từ 1/7 tới. Vấn đề mấu chốt là các bộ phải khẩn trương thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng các điều kiện kinh doanh để triển khai thi hành Luật Đầu tư, bảo đảm quyền tự do kinh doanh của doanh nghiêp. 

Hà Chính