Hoa Kỳ thay đổi cách tiếp cận với Mỹ Latinh

Một góc Bueros Aires, thủ đô của Argentina. Ảnh Internet

Trong năm cầm quyền đầu tiên, Tổng thống Barack Obama, Phó Tổng thống Joe Biden và các quan chức cấp cao khác trong nội các Chính phủ Mỹ đã có một loạt chuyến công du tới Mỹ Latinh. Điều đó khiến giới quan sát cho rằng chính quyền Obama sẽ đặt ưu tiên cao trong quan hệ với các nước tại Mỹ Latinh.

Tuy nhiên, những sự kiện diễn ra sau đó - như việc Quốc hội Mỹ chậm trễ thông qua một số đề cử đối với các vị trí trong Chính phủ Mỹ phụ trách các vấn đề về khu vực - khiến  nhiều người hoài nghi về nhận định có vẻ lạc quan ban đầu. Vì vậy, chuyến công du của Ngoại trưởng Hillary lần này tới 6 nước Mỹ Latinh gồm Urugoay, Argentina, Chile, Brazil, Costa Rica, Guatemala là nhằm mục đích tăng cường hình ảnh của chính quyền Tổng thống Obama ở khu vực đồng thời chuyển một thông điệp "nước Mỹ vẫn chưa quên khu vực này". Chương trình nghị sự của bà Hillary trải rộng trên một loạt vấn đề từ dân chủ, an ninh cho đến vấn đề hạt nhân Iran.

Giới chuyên gia và các nhà phân tích chính trị cho rằng chuyến công du của bà Hillary có thể được xem là một nỗ lực mới nhằm hàn gắn mối quan hệ bị sứt mẻ của Mỹ với khu vực liên quan đến việc Washington giải quyết cuộc đảo chính ở Honduras hồi cuối năm 2009.

Nhiều người đã thất vọng với việc Mỹ can thiệp vào cuộc khủng hoảng ở Honduras. Dù tác động cuộc khủng hoảng Honduras đang mất dần, nhưng đây vẫn là "điều khó chịu" của nhiều nước trong khu vực.

Có một số lĩnh vực mà chính quyền Mỹ hiện tại thể hiện tính tiên phong hơn và có sự khác biệt với chính sách cũ.

Chẳng hạn, chính quyền Obama đã bỏ việc hạn chế đi lại và việc gửi tiền về quê của những người Mỹ gốc Cuba và nối lại đàm phán về vấn đề di cư và chống buôn bán ma túy với Cuba. Tuy nhiên, chính quyền Mỹ vẫn từ chối bãi bỏ trừng phạt kinh tế với Cuba và do đó hố ngăn cách giữa hai nước vẫn rộng.

Phản ứng tích cực của Mỹ đối với vụ động đất ở Haiti cũng như việc Mỹ sẵn sàng làm như thế đối với vụ động đất ở Chile, tuy có góp phần làm cho các nước Mỹ Latinh sẵn sàng hợp tác hơn trong tương lai với Mỹ, nhưng lĩnh vực hợp tác thì nhìn chung vẫn như thời Tổng thống Bush, đó là thương mại, di cư, chống buôn bán ma túy và an ninh. Chỉ có thêm một vấn đề mới đó là biến đổi khí hậu toàn cầu.

Về phần mình, trong một thập niên qua, các nước Mỹ Latinh cảm thấy ảnh hưởng của Mỹ đối với khu vực đang giảm dần và họ bắt đầu thể hiện điều này qua việc thành lập Liên minh Bolivar dành cho châu Mỹ (ALBA) hay Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR).

Gần đây nhất, 32 quốc gia đã họp ở Cancun (Mexico), thống nhất thành lập một tổ chức toàn khu vực mới - Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribê. Tổ chức mới này không những không bao gồm Mỹ và Canada mà nhiều nhà lãnh đạo còn muốn nó thay thế Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) - tổ chức mà Mỹ chi phối.

Việc thành lập một tổ chức mới cho thấy sức mạnh của Mỹ giảm đi khi mà nhiều nước tìm cách ít phụ thuộc hơn vào Mỹ và xây dựng mối quan hệ kinh tế, thương mại, chính trị nội khu vực và với các cường quốc đang nổi lên như Trung Quốc, Ấn Độ. Do vậy, chuyến đi của Ngoại trưởng Hillary lần này có thể là một tiêu chuẩn mới trong quan hệ của khu vực này.

Tuy thế, chuyến công du của Ngoại trưởng Mỹ tới phần phía Nam của Tây bán cầu có một mục tiêu lớn là tìm nguồn cung cấp dầu khí, những nguồn năng lượng mà Mỹ đang rất cần bởi nếu khai thác với tốc độ như năm 2008, trữ lượng của Mỹ sẽ cạn kiệt trong khoảng các năm 2020 - 2022.

Dưới góc nhìn địa chính trị và an ninh năng lượng, không khó để hiểu vì sao 3 chuỗi sự kiện – xung đột nổi bật nhất trong những năm qua tại Mỹ Latinh: cuộc đảo chính tại Honduras, việc Colombia tấn công vào lãnh thổ Ecuador tháng 3/2008 và căng thẳng ngoại giao giữa Venezuela và Colombia (đã lan sang lĩnh vực kinh tế và thương mại), đều nằm trong khu vực “Trung Đông châu Mỹ” này.

Từ những phân tích trên, có thể thấy chuyến công du 6 nước Mỹ Latinh của Ngoại trưởng Mỹ thể hiện một cách tiếp cận mới của Mỹ đối với khu vực từng một thời là sân sau của Mỹ, nhưng đang dần xa người láng giềng khổng lồ Bắc Mỹ vì Mỹ đã xao nhãng khu vực này trong nhiều năm do mải “chinh chiến” trong các cuộc chiến tranh tại Iraq và Afghanistan.

                                                                                                                               Nguyễn Chiến