Lo ngại về tổn hại môi trường khu vực hạ nguồn sông Mekong

Hướng chảy của sông Mekong (mũi tên màu xanh). Ảnh: BBC

Đây cũng là lý do mà Ủy ban sông Mekong (MRC) kêu gọi các quốc gia hạ nguồn sông Mekong  nên đình hoãn xây dựng đập thủy điện trong vòng 10 năm.

Trong Bản đánh giá môi trường chiến lược của thủy điện trên dòng chảy chính của sông Mekong đưa ra cuối tuần trước, Ủy ban này cho rằng, 10 năm là thời gian tối thiểu cần có để nghiên cứu kỹ lưỡng ảnh hưởng của các con đập thủy điện đối với hệ sinh thái và cư dân sinh sống dọc theo sông Mekong, trước khi tiến hành xây các đập thủy điện.

Theo MRC, các nghiên cứu sơ bộ đã cho thấy, công trình thủy điện có thể tạo ra nhiều nguy cơ đối với hệ sinh thái trong khu vực.

Là một cơ quan có tính chất tham vấn liên chính phủ bao gồm 4 nước hạ nguồn sông Mekong (Lào, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam), MRC đã tiến hành việc nghiên cứu trong bối cảnh các nước Campuchia, Lào và Thái Lan có ý định muốn xây dựng 12 con đập trên dòng chảy chính của sông Mekong để khai thác tiềm năng thủy điện được cho là rất to lớn.

MRC tính toán, nguồn lợi về thủy điện là không đồng đều, nếu Lào được lợi 70 % (hưởng lợi nhiều nhất) thì Thái Lan và Campuchia được khoảng 11-12%, còn Việt Nam chỉ khoảng 5%.

Kết luận của bản báo cáo chỉ ra rằng, nếu cả 12 con đập hoàn thành sẽ mang lợi ích về điện năng cho các nước trong vùng.

Nhưng điều đáng nói là tác hại về môi trường, bởi các con đập có thể gây hại cho các loài cá nước ngọt và có thể gây mất ổn định về an ninh lương thực trong một khu vực có hàng triệu cư dân sống nhờ nông, ngư nghiệp.

Theo tính toán của MRC, thiệt hại về ngư nghiệp có thể lên đến 476 triệu USD/ năm riêng cho các hoạt động đánh bắt trên sông. Bên cạnh đó, 54% các khu vườn dọc theo hai bên bờ con sông sẽ bị “xóa sổ” và  do việc mất đất trồng trọt để dành chỗ cho các hồ chứa nước và các đường truyền tải điện thì các thiệt hại lên đến 25,1 triệu USD/năm.

Dưới góc độ sinh thái, MRC lo ngại rằng các con đập nằm trên dòng chảy chính của sông Mekong có thể gây ra những tổn hại môi trường không phục hồi được, làm mất tính toàn bộ của hệ sinh thái trên con sông này.

Linh Đức