Nỗi lo kiều hối

Ảnh minh họa

Kiều hối chưa giảm mạnh đến mức như nhiều người lo ngại khi cuộc khủng hoảng bắt đầu, dù ảnh hưởng của cuộc suy thoái còn thay đổi và chưa có một làn sóng di tản trên quy mô lớn của lao động di cư.

Kiều hối giảm sút

Tuy nhiên, do tỷ lệ thất nghiệp sẽ vẫn cao ở các thị trường lao động chính và nguy cơ sự phục hồi kinh tế toàn cầu bị chững lại khi chính phủ các nước thu hồi các biện pháp kích thích, dòng kiều hối sẽ tiếp tục chịu thêm áp lực.

Với lao động ở nước ngoài mỗi năm gửi về nước trên 300 tỷ USD, đây là một nguồn tài chính quan trọng đối với các nước đang phát triển. Tiền do người thân đang làm việc ở nước ngoài gửi về thường là nguồn thu nhập quan trọng của gia đình, hỗ trợ việc tiêu dùng cá nhân và đầu tư vào nhà cửa.

Cho đến nay, Trung Quốc và Ấn Độ là nước có lượng kiều hối lớn nhất về giá trị tuyệt đối, nhưng tương đối nhỏ nếu so với  GDP (tương đương 1% và 4% GDP).

Tuy nhiên, đối với các nền kinh tế nhỏ thì kiều hối có thể rất quan trọng. Theo các nhà kinh tế của Ngân hàng Thế giới (WB), trong năm 2008, dòng kiều hối tương đương 50% GDP của Tajikistan, 38% GDP của Tonga và 31% GDP của Moldova.

Kiều hối từ Mỹ là một nguồn quan trọng đối với các nền kinh tế Mỹ Latinh và Carribe. Bắc Phi, Đông Âu và Trung Á thì dựa vào nguồn kiều hối từ EU và Nga. Nam và Đông Nam Á có nguồn kiều hối từ Mỹ, châu Âu, vùng Vịnh và các nước giầu của châu Á như Singapore, Nhật Bản.

Chưa thể phục hồi ngay

Không có gì là ngạc nhiên khi chính phủ và lao động của các nhiều nước đang phát triển theo dõi suy thoái kinh tế toàn cầu trong năm 2008-2009 với sự sợ hãi, lo ngại tác động của nó đối với dòng kiều hối.

Lao động di cư là thành phần dễ bị tổn thương nhất trong lực lượng lao động. Họ thường làm việc trong những lĩnh vực không chính thức, có ít hoặc không có sự bảo vệ về pháp lý và dễ dàng bị sa thải khi tình hình kinh tế xấu đi.

Cũng có quá nhiều lao động di cư làm việc trong các lĩnh vực chịu tác động nặng nề nhất trong cuộc suy thoái kinh tế, như lĩnh vực xây dựng. Sự đổ vỡ của thị trường bất động sản ở nhiều nước làm nhiều công nhân xây dựng thất nghiệp.

Gần đây các nhà kinh tế của WB đã nghiên cứu tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu đối với kiều hối. Theo đó, dòng kiều hối của các nước đang phát triển trong năm 2009 giảm 6,1% xuống còn 317 tỷ USD.

Sự suy giảm này không quá xấu như lo ngại ban đầu, nhưng có một sự thay đổi lớn giữa các nước tiếp nhận. Tajikistan, nước phụ thuộc nhất vào kliều hối, lượng kiều hối đã giảm 35% trong 9 tháng đầu năm 2009. đa số lao động di cư của nước này làm việc ở Nga hay Kazakhstan. Các nước Đông Âu, Armenia, Gruzia và Moldova cũng chịu cảnh lượng kiều hối giảm mạnh.

Suy thoái kinh tế của Mỹ cũng làm cho lượng kiều hối của các nước Mỹ Latinh và Caribe giảm. Đến tháng 12/2009, kiều hối của El Salvador đã giảm 15 tháng liên tiếp, tính chung cả năm 2009 giảm 8,5%. Kiều hối của Honduras trong năm 2009 giảm 12,5%. Mexico, nước nhận kiều hối lớn thứ 3 thế giới, trong năm tính đến tháng 1/2010 lượng kiều hối giảm 16%.

Tuy nhiên, tổng kiều hối của các nước châu Á và khu vực tiểu Sahara châu Phi trong năm 2009 lại giảm rất ít. Kiều hối trong 7 tháng đầu tiên của năm tài chính hiện nay của Pakistan tăng 22% so với cùng kỳ năm trước, đạt 5,2 tỷ USD. Kiều hối của Bangladesh trong 7 tháng tính đến tháng 1/2010 cũng tăng 21%, đạt 6,5 tỷ USD. Kiều hối của Philippines, lớn cả về giá trị tuyệt đối (17 tỷ USD) và tương đối khi so với GDP (11%) trong năm 2009 vẫn tăng 5,6%.

Yếu tố ảnh lớn nhất tác động đến dòng kiều hối đó là tình hình sức khoẻ của nền kinh tế tiếp nhận lao động. Tình hình kinh tế đang phục hồi sẽ có tác động tích cực đến dòng kiều hối. Tuy nhiên, sự phục hồi của kinh tế toàn cầu vẫn dựa nhiều vào chính sách kích thích.

Trong năm 2010, tác dụng của các gói kích thích sẽ giảm dần đi và do tình hình tài chính công xấu đi, nhiều nước sẽ phải cắt giảm chi tiêu công. Điều này có thể dẫn đến kinh tế có nguy cơ rơi trở lại suy giảm và tác động đến dòng kiều hối./.

Nguyễn Chiến