Quan hệ Nhật-Trung: “Chính trị lạnh” kéo theo “kinh tế lạnh”?

Quan hệ Nhật Bản và Trung Quốc đang trên đà suy thoái nghiêm trọng khi mới đây Bắc Kinh thông báo không tiến hành kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với Tokyo. Quyết định này khiến dư luận Nhật Bản cho rằng khủng hoảng “chính trị lạnh” giữa Nhật Bản với Trung Quốc sẽ mở rộng sang “kinh tế lạnh” trong bối cảnh hai bên chưa có dấu hiệu hạ nhiệt căng thẳng.

Mạng tin Nikkei và một số nguồn tin cho biết phái đoàn gồm 20 nhân vật cấp cao của Liên đoàn tổ chức kinh tế Nhật Bản (Keidanren) dự định sẽ tới Bắc Kinh nhân sự kiện hai nước tổ  chức kỷ niệm thiết lập quan hệ ngoại giao, đã bị huỷ bỏ.

Theo kế hoạch, phái đoàn này sẽ có cuộc gặp với Thủ tướng Ôn Gia Bảo cùng các quan chức Trung Quốc thảo luận các vấn đề như Hiệp định tự do thương mại Nhật-Trung, vấn đề đất hiếm…gặp lãnh đạo các tập đoàn kinh tế Trung Quốc và thị sát một số cơ sở sản xuất địa phương. Chuyến thăm cũng được dự kiến sẽ mở ra hàng loạt cơ hội đầu tư và kinh doanh cho giới doanh nghiệp hai nước.

Sau khi tuyên bố không kỷ niệm quan hệ ngoại giao với Tokyo, Bắc Kinh đã thông qua Hiệp hội kinh tế Trung-Nhật, cho biết vẫn mong muốn được đón tiếp phái đoàn Keidanren, song trong bối cảnh chính trị căng thẳng, dư luận Nhật Bản đánh giá cho dù chuyến thăm có diễn ra thì cũng khó có thể mang lại kết quả như mong muốn. 

Trước khi căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc leo thang về tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, quan hệ Nhật-Trung cũng đã từng có những thời điểm “chính trị lạnh”, song vẫn tạo được “kinh tế nóng”, mức độ ảnh hưởng của chính trị tới quan hệ kinh tế Nhật-Trung được cho là không nhiều.

Đối với Nhật Bản, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại, xuất nhập khẩu số 1. Trong khi đó, Trung Quốc cũng đánh giá Nhật Bản là đối tác thương mại thứ hai, sau Mỹ. Theo thống kê, số doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào Trung Quốc năm 2010 vào khoảng 23.300 công ty và Nhật Bản đã vượt qua Mỹ để trở thành nước có nhiều nhà đầu tư nhất tại thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, với diễn biến tình hình hiện nay, tâm lý bất an của các nhà đầu tư Nhật Bản ngày một lớn khi cho rằng rất có thể chính trị lạnh “sẽ lan sang kinh tế lạnh”.

Một số chuyên gia đánh giá “kinh tế lạnh” giữa Nhật Bản và Trung Quốc đang nhen nhóm hình thành khi mới đây Trung Quốc áp dụng biện pháp kiểm soát chặt chẽ việc thông quan đối với hàng hoá xuất khẩu từ Nhật Bản. Việc này thể hiện lập trường cứng rắn của Trung Quốc trong vấn đề tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản. Không loại trừ khả năng Bắc Kinh sẽ còn tiếp tục áp dụng nhiều biện pháp cứng rắn khác, khiến căng thẳng trong quan hệ kinh tế Trung-Nhật tiếp tục leo thang. Tuy nhiên, điều này cũng sẽ đẩy Trung Quốc tới một nguy cơ mới về việc đầu tư nước ngoài sụt giảm và lượng tiêu dùng thấp./.

Phương Anh