Quan hệ hợp tác tốt đẹp Việt Nam-Thụy Điển không ngừng được củng cố, tăng cường

Thụy Điển là nước phương Tây đầu tiên công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam (11/1/1969). Thụy Điển cũng là nước phương Tây có phong trào ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Việt Nam mạnh nhất, sớm nhất (8/1966). Tháng 10/1968, Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam lập Phòng Thông tin tại Stockholm.

Tháng 6/1970, Thụy Điển lập Đại sứ quán tại Hà Nội và tháng 7/1970, Việt Nam lập Đại sứ quán tại Stockholm. Tháng 11/2012, Đại sứ quán Thụy Điển tại Hà Nội đề nghị được mở thêm Văn phòng Thương mại trực thuộc Cơ quan Xúc tiến thương mại – đầu tư Thụy Điển “Business Sweden” nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư giữa hai nước. Tháng 9/2013, Văn phòng Thương mại chính thức đi vào hoạt động.

Thụy Điển cũng là nước phương Tây đi đầu trong việc hỗ trợ Việt Nam thực hiện công cuộc đổi mới ngay từ những năm đầu tiên trong các lĩnh vực cải cách kinh tế; tài chính; ngân hàng; quản lý kinh tế; hành chính; luật pháp,… và tích cực hỗ trợ Việt Nam khai thông quan hệ với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế (IMF, WB...). Tháng 1/2014, Quốc hội Thụy Điển đã phê chuẩn Hiệp định Đối tác và Hợp tác toàn diện Việt Nam – EU (PCA).

Quan hệ thương mại giữa hai nước ngày càng tăng lên. Kim ngạch thương mại 2 chiều giữa hai nước tăng đều qua các năm và năm 2018 đạt trên 1,5 tỷ USD. Các sản phẩm xuất khẩu chính của Thụy Điển sang Việt Nam là máy móc và phụ tùng cho ngành công nghiệp và viễn thông. Các sản phẩm nhập khẩu chính của Thụy Điển từ Việt Nam là nông sản, giày dép, dệt may, đồ gỗ, điện thoại các loại và linh kiện.

Đầu tư của Thụy Điển vào Việt Nam tăng trưởng mạnh trong thời gian qua. Tính đến hết tháng 3/2019, Thụy Điển đứng thứ 33 trong tổng số 131 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam với 67 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký là 364 triệuUSD.

Thụy Điển là nước Tây Bắc Âu viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam (bắt đầu từ 1967), tổng viện trợ trên 3 tỷ USD, tập trung vào các lĩnh vực: y tế, cải cách kinh tế, xây dựng thể chế, cải cách hành chính, luật pháp, phát triển nguồn nhân lực, môi trường và biến đổi khí hậu, chống tham nhũng, nhà nước pháp quyền,…

Trước đây, với sự hỗ trợ của Sida (Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển), hợp tác văn hóa, giáo dục và khoa học công nghệ hai nước phát triển mạnh. Thụy Điển là một trong những nước cung cấp viện trợ phát triển nhiều nhất và có hiệu quả nhất cho ngành văn hóa Việt Nam với những dự án trong các lĩnh vực bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, nâng cao kỹ năng và nghiệp vụ trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và báo viết của Việt Nam.

Hai bên đã ký 2 Hiệp định hợp tác trên các lĩnh vực văn hóa và truyền thông. Hợp tác trong lĩnh vực âm nhạc, phim ảnh, nhạc kịch cũng đạt được những kết quả tích cực (Viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam đã hợp tác với các trường âm nhạc Thụy Điển trong việc đào tạo âm nhạc truyền thống Việt Nam, tổ chức các khóa đào tạo viết kịch bản, đạo diễn và sản xuất phim, nâng cao kỹ năng đội ngũ giảng viên của Việt Nam…).

Trên cơ sở chính sách viện trợ phát triển quốc tế mới của Thụy Điển, văn hóa không còn là lĩnh vực ưu tiên của Sida. Do đó, hợp tác văn hóa hai nước trong thời gian tới sẽ tập trung thông qua kênh hợp tác trực tiếp giữa các cơ sở văn hóa nghệ thuật của hai nước và mang tính đối tác bình đẳng hơn với sự đóng góp nguồn lực của hai phía.

Về giáo dục - đào tạo, Thụy Điển giúp Việt Nam đào tạo chuyên gia, kỹ sư, tiến sĩ trong các ngành lâm nghiệp, giấy, năng lượng (thủy điện, nhiệt điện, năng lượng hạt nhân…), công nghệ sinh học, y học, báo chí. Các trường ĐH, viện nghiên cứu hai nước thiết lập mối quan hệ hợp tác chặt chẽ trong việc đào tạo và trao đổi sinh viên, nghiên cứu sinh, học thuật (Đại học Y Hà Nội - Viện Karolinska ; Đại học Bách khoa Hà Nội - Đại học Công nghệ Hoàng gia Stockholm, Đại học Lund, Đại học Umea, Đại học hàng hải Malmo…).

Về khoa học - công nghệ, hai bên đã ký  Ý định thư về việc xây dựng quan hệ Đối tác Chiến lược Ngành trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, công nghệ và nâng cao năng lực với Thụy Điển (10/2016). Hiện nay, hai bên đang thúc đẩy việc thiết lập quan hệ hợp tác trong hoạt động nghiên cứu, đổi mới công nghệ, hỗ trợ đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam.

Về du lịch, lượng khách Thụy Điển đến Việt Nam trong năm 2017 đạt 44.045 lượt, tăng 16,9% so với năm 2016. Năm 2018, Việt Nam đón 49.723 lượt khách Thụy Điển, tăng 13% so với năm 2017.

Về lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, trong thập niên 1970, Thụy Điển đã giúp Việt Nam xây dựng dự án Nhà máy giấy Bãi Bằng - một trong những nhà máy giấy lớn và hiện đại nhất Việt Nam; chương trình “rừng, cây và con người” cuối thập niên 1980 đã góp phần tạo ra vùng nguyên liệu với hàng ngàn ha rừng và phát triển kinh tế - xã hội 5 tỉnh vùng trung tâm miền núi phía Bắc. Khi Việt Nam bước sang thời kỳ Đổi mới, hỗ trợ của Thụy Điển luôn gắn liền với ưu tiên chiến lược, chuyển dần từ hỗ trợ kỹ thuật sang nâng cao năng lực xây dựng và thực thi chính sách phát triển ngành với phương thức tiếp cận mới phù hợp với nền kinh tế thị trường.

Ngoài ra, Thụy Điển còn hỗ trợ thử nghiệm các hình thức tiếp nhận viện trợ mới theo tinh thần của Tuyên bố Paris nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng viện trợ. Thụy Điển là một trong những đối tác đầu tiên ủng hộ sáng kiến thành lập Nhóm hỗ trợ quốc tế ISG để giúp ngành nông nghiệp điều phối các khoản viện trợ quốc tế theo ưu tiên của ngành; hỗ trợ thành lập các đối tác ngành như Đối tác hỗ trợ ngành lâm nghiệp, Đối tác giảm nhẹ thiên tai, Đối tác nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn.

Năm 2004, Thụy Điển cùng Hà Lan, Phần Lan và Thụy Sĩ thành lập Quỹ ủy thác ngành lâm nghiệp - là loại hình tài trợ hoàn toàn mới theo hình thức “hùn vốn” của các nhà tài trợ vào một quỹ và do Việt Nam quản lý. Quỹ này được đánh giá hoạt động có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cấp bách của ngành lâm nghiệp, đặc biệt liên quan đến vấn đề rừng và biến đổi khí hậu.

Việt Nam và Thụy Điển đã ký rất nhiều các văn kiện hợp tác trên các lĩnh vực, tiêu biểu như: Hiệp định về nguyên tắc và thủ tục chung cho hợp tác Việt Nam - Thụy Điển; Hiệp định tránh đánh thuế song trùng; Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư; Hiệp định hợp tác văn hóa; Hiệp định hợp tác về khoa học kỹ thuật; Hiệp định phòng chống tội phạm; Ý định thư về việc xây dựng quan hệ Đối tác Chiến lược Ngành trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, công nghệ và nâng cao năng lực; Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục đại học và nghiên cứu;…

Nguyễn Hoàng