Đảm bảo tài chính cho mở rộng điều trị Methadone và ARV

Ảnh: VGP/Thúy Hà

Ngày 8/12, tại Hà Nội, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) tổ chức hội thảo sơ kết tình hình thực hiện Đề án bảo đảm tài chính, triển khai điều trị Methadone và thuốc kháng virus (ARV). 

Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) Nguyễn Hoàng Long cho biết, HIV/AIDS vẫn là 1 trong 3 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam (trên 2.000 người tử vong/năm). Mỗi năm, khoảng 12.000-14.000 người nhiễm mới HIV được phát hiện. Số tích lũy HIV tiếp tục gia tăng, hiện hơn 224.220 người nhiễm HIV được phát hiện và cần được chăm sóc thường xuyên.

Tuy nhiên, vấn đề đảm bảo tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS còn đang là thách thức, chưa đảm bảo tính bền vững.

Hiện nguồn viện trợ nước ngoài cho công tác này chiếm đến 70%, nhưng nguồn này đang tiếp tục bị cắt giảm và chấm dứt sau năm 2017. Trong khi đó, ngân sách Nhà nước còn hạn chế, BHYT chưa chi trả cho các chi phí này, vấn đề xã hội hóa và thu phí dịch vụ chưa khả thi. 

Để thực hiện hiệu quả Đề án bảo đảm tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS theo Quyết định 1899/QĐ-TTg ngày 16/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ, các đại biểu dự hội thảo cho rằng cần tiếp tục vận động và bảo vệ chương trình mục tiêu quốc gia cho phòng, chống HIV/AIDS 2016-2020 hoặc có cơ chế tài chính mới, tăng cao mức đầu tư qua các năm.

Bên cạnh đó, thiết lập cơ chế mua sắm thuốc ARV tập trung từ nguồn ngân sách Trung ương và Quỹ BHYT; hoàn thiện các mô hình cung cấp dịch vụ lồng ghép và phân cấp xuống cơ sở; tiếp tục huy động viện trợ quốc tế cho công tác phòng, chống HIV/AIDS. 

Về tình hình triển khai điều trị Methadone, Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long cho biết, tính đến ngày 30/11, có 38 tỉnh, thành phố triển khai điều trị Methadone cho 23.160 bệnh nhân tại 125 cơ sở y tế, đạt 75,1% chỉ tiêu năm 2014 và 28,6%  chỉ tiêu năm 2015.

Tuy nhiên, quan điểm về điều trị Methadone có nơi còn chưa thống nhất; các địa phương xây dựng và phê duyệt kế hoạch triển khai còn chậm hoặc có kế hoạch, nhưng nguồn lực không đầy đủ, cơ sở vật chất thiếu.

Về điều trị thuốc kháng virus ARV, tính đến hết tháng 8/2014, cả nước đã triển khai được 318 phòng khám ngoại trú và điều trị được cho 88.624 bệnh nhân, đạt 95,3% kế hoạch đề ra năm 2014, trong đó cao nhất là Quảng Ninh (83%) và thấp nhất là Bình Định (17%). Tuy nhiên, tính theo số lượng người nhiễm HIV còn sống thì mới đáp ứng được 37% tổng số người.

Kết quả điều trị ARV cho thấy, người nhiễm HIV đảm bảo được sức khỏe, giảm tử vong, giảm 96% nguy cơ lây nhiễm và tăng sức lao động. Tuy nhiên, độ bao phủ ARV còn thấp; tỷ lệ duy trì điều trị chưa cao; mạng lưới điều trị HIV được mở rộng, nhưng chưa bền vững, bởi các cơ sở điều trị chủ yếu do dự án thành lập, chưa được coi là một bộ phận chính thức của các cơ sở y tế và 93% thuốc ARV từ nguồn viện trợ trong khi nguồn viện trợ cắt giảm nhanh.

Mở cơ chế để người điều trị tiếp cận dịch vụ

Trước thực trạng trên, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, cần triển khai khẩn trương và quyết liệt những vấn đề ưu tiên trong công tác phòng, chống HIV/AIDS như huy động nguồn lực từ cộng đồng, mở rộng điều trị Methadone và điều trị ARV tại các địa phương, đặc biệt là mở cơ chế tốt nhất để người điều trị Methadone và ARV tiếp cận được dịch vụ.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long yêu cầu các địa phương cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong việc tiếp nhận hồ sơ đối với người cai nghiện, thực hiện theo đúng Nghị định 96 của Chính phủ về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế để tạo điều kiện cho người nghiện tiếp cận điều trị.

Đồng thời khuyến khích các mô hình mới như mô hình cấp thuốc tại Lai Châu, mô hình tư nhân và mở cơ sở điều trị ở trung tâm cai nghiện tại Nam Định; khuyến khích đấu thầu trong nước về Methadone, giúp giảm 30% chi phí và đảm bảo nguồn thuốc ổn định hơn.

Để đẩy mạnh công tác điều trị ARV trong thời gian tới, Thứ trưởng đề nghị các cơ sở điều trị, bệnh viện cần phải coi điều trị như là hoạt động chính của mình, tránh phân biệt đối xử, kỳ thị đối với người nhiễm HIV/AIDS; tăng cường các hoạt động tư vấn để người nhiễm công khai danh tính sớm, tránh bị trùng lập trong việc rà soát, thống kê.

Bên cạnh đó, tập trung can thiệp cho những nhóm có nguy cơ cao lây nhiễm HIV ở những địa bàn trọng điểm; lồng ghép triệt để các cơ sở địa phương, phòng khám đa khoa để điều trị cho người nhiễm; phân cấp các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS vào hệ thống y tế nói chung.

Đối với việc thực hiện Đề án đảm bảo tài chính, các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ trình Hội đồng nhân dân phê duyệt. Trong đó, thể hiện rõ số ngân sách địa phương sẽ chi trả trực tiếp cho các dịch vụ trong phòng, chống HIV/AIDS.

Hiền Minh