Hướng đi mới của du lịch xứ Đoài

Tham gia trồng chè, hái chè là một trải nghiệm của du lịch cộng đồng

Cách Hà Nội 60km, Ba Vì là nơi có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch và kết nối với các tour, tuyến du lịch nội đô, góp phần kéo dài thời gian lưu trú của khách tới Hà Nội. Tại đây có nhiều tiềm năng về du lịch tự nhiên như Vườn Quốc gia Ba Vì, các nông trại nuôi bò sữa, trồng chè, nhiều cảnh quan thiên nhiên hữu tình như Khoang Xanh, Thác Mơ, Ao Vua…

Ba Vì cũng là nơi còn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc và đa dạng với nhiều tài nguyên du lịch nhân văn phi vật thể. Đây là cái nôi của huyền thoại Sơn Tinh-Thủy Tinh, Thần núi Tản Viên và thần Sông nước (Sông Đà) và là vùng đất còn lưu giữ nhiều nét sinh hoạt văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao, Mường.

Không chỉ có lợi thế phát triển du lịch sinh thái, tham quan, nghỉ dưỡng, Ba Vì cũng có nhiều tài nguyên để phát triển loại hình du lịch cộng đồng. Đây cũng là một xu thế phát triển của du lịch thế giới, đồng thời là chủ đề của Năm Du lịch 2014, qua đó góp phần xóa đói giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị của Thủ đô kể từ sau sáp nhập.

Từ năm 2012, Sở VHTT&DL Hà Nội đã xác định du lịch cộng đồng sẽ là mũi nhọn trong định hướng phát triển du lịch của Ba Vì. Nhằm tạo sự đột phá để phát triển du lịch cộng đồng của Ba Vì, Sở VHTT&DL Hà Nội đã đặt hàng Viện Đại học Mở xây dựng Đề án Phát triển du lịch cộng đồng tại khu vực này.

Đề án xác định du lịch cộng đồng ở Ba Vì không nên theo hướng đại trà, mà cần có định hướng phát triển riêng của từng xã để phát huy được nét đặc thù của địa phương.

Đề án cũng xác định lợi thế phát triển sản phẩm du lịch riêng của 3 xã gồm Vân Hòa (cụm nuôi bò sữa), Ba Trại (trồng chè), Ba Vì (sản xuất kinh doanh thuốc Nam của người Dao).

Từ đây, Đề án xây dựng các nhóm sản phẩm du lịch tương ứng với tiềm năng để phục vụ du khách. Ngoài tham quan các thắng cảnh có sẵn tại địa phương, khách du lịch có thể trực tiếp tham gia trải nghiệm các hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân bản địa như trồng chè, hái chè, sao khô chè, chăn bò, cắt cỏ, vắt sữa và thưởng thức đặc sản của địa phương.

Khách du lịch cũng có thể tham gia vào các sinh hoạt văn hóa truyền thống của đồng bào người Mường, Dao cư trú tại xã Ba Trại và Ba Vì như múa hát, sản xuất, chế biến trồng cây thuốc Nam…

Để nâng cao hiệu quả quản lý du lịch cộng đồng tại đây, Đề án cũng xây dựng mô hình ban quản lý theo hướng chuyên nghiệp và chuyên môn hóa thành các tổ: Thuyết minh; lưu trú; biểu diễn văn nghệ-thể thao; đón tiếp, thuyết minh hướng dẫn; phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng; tổ chức các dịch vụ phục vụ du lịch tại xã; tổ xe đưa đón khách…

Nhiều nhà nghiên cứu, doanh nghiệp lữ hành cho rằng Đề án đã tạo nên 1 bức tranh tổng thể và khá toàn diện về phát triển du lịch cộng đồng ở Ba Vì. Mô hình du lịch cộng đồng mà Đề án đưa ra có thể khắc phục một số mặt trái của du lịch cộng đồng đang áp dụng tại nhiều nơi như: Ban quản lý chưa chuyên nghiệp, chưa có nghiệp vụ du lịch; phát triển một cách tự phát và thiếu chuyên nghiệp; cộng đồng dân cư bản địa chưa được đào tạo về kỹ năng phục vụ… Đề án này cũng đã tính tới việc đào tạo nghiệp vụ, phân phối nguồn lợi từ du lịch cho cộng đồng dân cư bản địa.

Đại diện Hà Nội Tourist đánh giá Đề án còn một số điểm cần chỉnh sửa như chưa làm nổi bật được sự khác biệt về sản phẩm du lịch của các xã. Hơn nữa, Đề án chưa tính tới chuyện chia sẻ lợi nhuận từ phát triển du lịch cho những cư dân không trực tiếp tham gia cung cấp dịch vụ, phục vụ du khách. Vấn đề về an ninh, an toàn cũng chưa được đề cập trong Đề án này.

Ông Mai Tiến Dũng, Phó Giám đốc Sở VHTT&DL Hà Nội cho rằng Đề án cần đưa ra những kiến nghị cụ thể hơn với Sở, Tổng Cục và doanh nghiệp để triển khai trên thực tế. Hơn nữa, Đề án cần chỉ ra những dự án về cơ sở hạng tầng (đường sá, khách sạn, nhà nghỉ, dịch vụ ăn uống, giải trí…) một cách cụ thể để phục vụ cho việc phát triển du lịch.

Nguyệt Hà