Kiến nghị nhiều giải pháp thúc đẩy sử dụng vật liệu xây không nung

Đây là nhận định của nhiều chuyên gia, nhà quản lý trong lĩnh vực vật liệu xây dựng tại Hội thảo “Phát triển vật liệu xây và cấu kiện không nung cho các công trình xây dựng - Thực trạng và giải pháp do Hội Bê tông Việt Nam phối hợp với Vụ Khoa học công nghệ và môi trường, Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) tổ chức ngày 5/4 tại Hà Nội.

Kết quả bước đầu trong việc sử dụng VLXKN

Tỷ trọng sử dụng gạch không nung trong cả nước đã đạt trên 21% so với tổng vật liệu xây, tương đương 6,8 tỷ viên quy tiêu chuẩn (QTC).

Chất lượng VLXKN ngày càng được nâng cao và đảm bảo, chủng loại phong phú, các loại vật liệu phụ, máy và dụng cụ chuyên dùng cũng phổ biến hơn.

Toàn cảnh Hội thảo " Phát triển vật liệu xây và cấu kiện không nung cho các công trình xây dựng" - Thực trạng và giải pháp. Ảnh:VGP/Toàn Thắng

Theo ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), việc sử dụng gạch không nung là xu thế tất yếu trong quá trình xây dựng, nhất là lĩnh vực dân dụng và nhà ở trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, để đảm bảo giảm phát thải khí nhà kính, giảm tiêu thụ năng lượng, bảo vệ tài nguyên đất là loại tài nguyên không tái tạo, công nghiệp hóa và tự động hóa xây dựng trong thời đại công nghiệp 4.0.

“Xu thế xây dựng nhà cao tầng tại đô thị là công nghiệp tiền chế và lắp ghép, như thế việc quản lý chất lượng xây dựng đảm bảo hơn, tiến độ thi công nhanh hơn, vì vậy, cần đẩy mạnh không chỉ sản xuất sử dụng viên xây, mà còn phải đẩy mạnh sản xuất và sử dụng tấm tường tiền chế lắp ghép cho xây dựng”, ông Bắc nhận định.

Đánh giá về thực trạng sản xuất và sử dụng VLXKN thời gian qua, TS. Lê Trung Thành, Chủ tịch Hội Bê tông Việt Nam cho biết: Theo dự báo, đến năm 2020, nhu cầu sử dụng vật liệu xây tương ứng khoảng 42 tỷ viên quy tiêu chuẩn (QTC).

Theo phân tích của TS. Lê Trung Thành, hiện nay, nhu cầu vật liệu xây tăng khoảng 10-12%/năm. Nếu chỉ sử dụng Gạch đất sét nung (GĐSN) sẽ lam mất đi đến hàng nghìn hecta đất nông nghiệp, hàng triệu tấn than mỗi năm.

“Vì vậy, việc thay thế GĐSN bằng VLXKN sẽ đem lại nhiều hiệu quả tích cực về các mặt kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường, ngoài ra còn tiêu thụ một phần đáng kể phế thải từ các ngành khác như: nhiệt điện, luyện kim, khai khoáng,... góp phần tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và các chi phí xử lý phế thải”, ông Thành cho biết

Thúc đẩy sử dụng VLXKN vẫn còn nhiều việc phải làm

Tại hội thảo, ông Vũ Ngọc Anh, Vụ Trưởng Vụ Khoa học công nghệ và môi trường (Bộ Xây dựng) cho biết: Các tiêu chuẩn liên quan đến VLXKN đã được ban hành khá đầy đủ, bao phủ được hầu hết các loại vật liệu từ chất lượng sản phẩm, thi công, nghiệm thu. 

Cụ thể, về tiêu chuẩn, nhiều tiêu chuẩn được Bộ Xây dựng tiến hành soát xét và ban hành mới, đảm bảo đáp ứng nhu cầu thực tế, hạn chế bất cập trong sản xuất, sử dụng.

Tuy nhiên, ông Phạm Văn Bắc,Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng cho rằng, mặc dù năng lực sản xuất gạch xây không nung hiện đã đạt được mục tiêu nhưng sản lượng sản xuất và tiêu thụ thực tế còn thấp hơn mức kỳ vọng, các cơ sở sản xuất không phát huy được hết công suất thiết kế do khó khăn trong tiêu thụ do nguồn đất sét để sản xuất gạch nung ở nước ta được khai thác quá dễ dàng nên giá thành của sản phẩm gạch nung rẻ, khiến VLXKN khó cạnh tranh.

Các chính sách ưu đãi trong đầu tư sản xuất VLXKN đã được ban hành nhưng tại nhiều địa phương vẫn chưa được thực hiện. Cùng với đó, các nhà đầu tư còn thiếu kinh nghiệm, nguồn vốn còn hạn chế, nên một số doanh nghiệp chỉ nhập các dây chuyền công nghệ với trình độ trung bình, thiếu đồng bộ. Công tác chuyển giao công nghệ, kỹ thuật sản xuất và tiếp thu công nghệ chưa tốt; nhận thức của các nhà đầu tư, tư vấn thiết kế, nhà thầu, người tiêu dùng về VLXKN còn chưa đầy đủ, chưa hiểu biết nhiều về sản phẩm VLXKN…

Để hạn chế gạch nung, đẩy mạnh việc sản xuất và sử dụng VLXKN trong các công trình xây dựng, đại diện Vụ Vật liệu xây dựng kiến nghị cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp về cơ chế chính sách, về kỹ thuật như: Nghiên cứu, soát xét và bổ sung các văn bản về hành lang pháp lý cho việc sử dụng VLXKN trong các công trình xây dựng.Tăng cường chỉ đạo khuyến khích sản xuất và sử dụng VLXKN bằng các chính sách thuế môi trường về sản xuất gạch nung, thuế khai thác và sử dụng đất sét làm gạch nung.

Tiếp tục nghiên cứu để xử lý, đưa ra các phương án khắc phục những tồn tại đối với các chủng loại VLXKN hiện tại và nghiên cứu, phát triển các sản phẩm VLXKN mới chất lượng cao… Đồng thời, xây dựng ban hành Chỉ dẫn kỹ thuật “Thi công và nghiệm thu khối xây bằng gạch bê tông” và các chỉ dẫn kỹ thuật liên quan; xây dựng và ban hành tiêu chuẩn thiết kế công trình sử dụng VLXKN đối với gạch bê tông và gạch nhẹ, sổ tay thiết kế chi tiết điển hình dùng cho gạch nhẹ; soát xét, xây dựng lại định mức sử dụng VLXKN phù hợp với điều kiện thực tế.