Lạm thu, lạm chi: Người đứng đầu cơ sở giáo dục phải chịu trách nhiệm

Ban phụ huynh hoạt động không biết tới quy định pháp luật

Từ năm 2011, Bộ GD&ĐT đã có Thông tư 55 quy định chi tiết các quyền hạn, trách nhiệm hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh (Ban phụ huynh). Tuy nhiên, có vẻ như không có nhiều người biết đến sự tồn tại của văn bản quan trọng này.

Thông tư 55 đã quy định rất rõ hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh từ vai trò của Trưởng ban đến từng thành viên. Đặc biệt, trong Thông tư này cũng quy định kinh phí hoạt động của Ban phụ huynh (BPH). Mặc dù kinh phí là do sự đóng góp tự nguyện của phụ huynh học sinh, song để kiểm soát điều này, Bộ GD&ĐT cũng quy định chặt chẽ về quản lý chi của BPH.

Một số người cho rằng thông qua ban đại diện, dễ bề thu các loại quyên góp, do đó trong Thông tư có quy định BPH không được quyên góp của cha mẹ học sinh những nội dung gì, những khoản nào được thu và cấm thu. Theo ông Bùi Ngọc Quang, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính-Kế toán (Bộ GD&ĐT) thì không nên quy định chi tiết, song để ngăn chặn lạm thu, Bộ vẫn phải đưa vào văn bản.

Khi được hỏi về Thông tư 55, anh Nguyễn Ngọc Quý, thành viên BPH của Lớp  D1 Trường mầm non Hoa Hồng (Nghĩa Tân) cho biết anh chưa bao giờ nghe hoặc biết đến sự tồn tại của văn bản này. Mọi hoạt động của BPH lớp đều là tự phát. BPH tự quyết định mọi hoạt động của mình theo cách mà mình cho là hợp lý chứ không tuân theo quy định nào cả. Do đó, những quy định về các khoản không được thu anh cũng không nắm được. “Đầu năm học, BPH có kêu gọi các bậc phụ huynh lớp đóng góp 28 triệu đồng để mua điều hòa cho các con. Chúng tôi thấy điều hòa nhà trường cũ thì đề xuất mua mới để đảm bảo sức khỏe các con. Tuy nhiên nếu chiếu theo quy định của Bộ thì việc kêu gọi các phụ huynh đóng góp mua điều hòa là sai quy định”, anh Quý nói.

Như vậy, vô hình trung, lâu nay các BPH đang hoạt động mà không màng đến các quy định của Bộ. Điều này lý giải một phần nguyên nhân vì sao cứ đến hẹn lại lên, tình trạng lạm thu đầu năm học lại khiến bao phụ huynh bức xúc. 

Hiệu trưởng, Trưởng Phòng GD&ĐT phải chịu trách nhiệm đầu tiên

Trước khi thời điểm ban hành Thông tư 55, Bộ GD&ĐT cũng có văn bản gửi cho UBND và Sở GD&ĐT các tỉnh chấn chỉnh lạm thu trong trường học tại những địa phương thường xảy ra tình trạng lạm thu, lạm chi đầu năm.

Toàn bộ việc quản lý, cấp ngân sách cho các trường mầm non, tiểu học, THCS đều đã phân cấp về cho địa phương, các Sở, Phòng GD&ĐT. Do đó ông Bùi Ngọc Quang khẳng định: “Trách nhiệm đầu tiên là trách nhiệm của thủ trưởng cơ sở đào tạo. Khoan hãy nói đến BPH, chính người đứng đầu phải chịu trách nhiệm đầu tiên. Tất cả các khoản thu sai là do người đứng đầu làm sai.  Giáo viên làm sai, Ban đại diện làm sai, chủ nhiệm lớp làm sai thì thủ trưởng cơ quan phải chịu trách nhiệm”, ông Quang nói.

Vì việc bố trí ngân sách là trách nhiệm của địa phương, nếu không bố trí đủ ngân sách để chi theo nguyên tắc 80/10 thì đó là lỗi của Trưởng Phòng GD&ĐT. Song thu chi thế nào trong nội bộ trường là toàn quyền Hiệu trưởng. Để xảy ra lạm thu, lạm chi Hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm đầu tiên.
 
“BPH có thể không biết tới sự tồn tại của Thông tư 55, nhưng nhà trường thì phải biết. Do đó nếu BPH có thu sai, chi sai là do không quán triệt văn bản của Nhà nước hoặc cố tình để BPH làm sai quy định”, ông Bùi Ngọc Quang khẳng định.

Do đó, giải tán BPH có lẽ không cần thiết. Thực tế, đa số các BPH cũng đã phát huy được vai trò hỗ trợ công tác giáo dục cho nhà trường. Và quan trọng là nếu Hiệu trưởng không dung túng thì BPH cũng không thể tự thu tiền ngoài quy định.

Tuy nhiên, để chấm dứt tình trạng lạm thu, lạm chi qua các BPH này không đơn giản. Bởi theo ông Nguyễn Đình Mạnh, Phó Chánh Văn phòng Bộ GD&ĐT, xử lý lạm thu ở các trường là trách nhiệm của các địa phương. Bộ không có thẩm quyền xử phạt Hiệu trưởng các trường hoặc cán bộ phụ trách giáo dục của các quận, huyện mà chỉ có thể nhắc nhở hoặc yêu cầu địa phương nghiêm khắc xử lý vi phạm. Nếu những cán bộ có thẩm quyền này không ngăn chặn, làm ngơ hoặc tiếp tay cho các trường để BPH tự ý làm thì không ai ngăn được họ.

Chưa thể chấm dứt ngay lập tức vấn nạn lạm thu này song để hạn chế tối đa, Bộ GD&ĐT cũng đưa ra một số giải pháp trước mắt. Đó là công bố công khai những trường, địa phương bị phát hiện vi phạm lạm thu cùng với hình thức xử lý. Đồng thời, đưa nội dung của Thông tư 55 vào các hội nghị, đợt công tác bồi dưỡng tập huấn hè hằng năm để quán triệt cho giáo viên và hiệu trưởng các trường nắm được. Sau đó phổ biến các quy định của Thông tư cho BHP nắm rõ.

Có lẽ khi hiểu rõ quyền hạn trách nhiệm của mình, BPH sẽ biết phải tổ chức thu chi thế nào cho hợp lý và đúng đắn nhất theo quy định của Nhà nước.

Nguyệt Hà