Kỳ thi THPT quốc gia 2017: Lịch sử không còn là… môn phụ

Ảnh minh họa

Nhận định về tình trạng dạy và học Lịch sử trong trường phổ thông hiện nay, GS. Vũ Dương Ninh, giảng viên ĐHQG Hà Nội cho rằng, sách giáo khoa cũng như giờ giảng của không ít giáo viên Lịch sử lâu nay đã trở nên buồn chán, cứng nhắc. Quan niệm khá phổ biến là học Sử chỉ cần học thuộc đã biến bao học sinh thành những “con vẹt”, mà những “con vẹt” này cũng không nhắc lại đúng những điều cần thiết.

“Hàng chục năm qua, môn Sử đã chịu hậu quả tai hại của chủ trương thi và không thi, thi luân phiên giữa Sử và Địa hoặc chỉ được coi là môn thay thế cho ngoại ngữ khiến vị trí môn học suy giảm dần”, GS. Vũ Dương Ninh nhấn mạnh.

Cô Lê Thị Thu, Tổ trưởng Bộ môn Lịch sử Trường THCS-THPT Nguyễn Tất Thành (Hà Nội), nhấn mạnh kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 đã tạo ra nhiều thay đổi trong dạy và học, đặc biệt là với môn Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay. Theo cô Thu, sự thay đổi này có tính 2 mặt. Thứ nhất, tạo ra sự dịch chuyển, hạn chế được hiện tượng học lệch, học tủ của học sinh. Thứ hai, điều này cũng phần nào tạo nên áp lực cho các em.

Còn một giáo viên Lịch sử Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội) cho biết: “Nhiều năm dạy ở bậc phổ thông, tôi vẫn thấy các em không phải là không yêu Sử nhưng vì phải ưu tiên dành nhiều thời gian cho các môn học khác để thi đại học nên không chú trọng môn học này. Tuy nhiên, với ý thức về tầm quan trọng của môn học, tổ chuyên môn của Trường vẫn luôn có biện pháp để kéo các em đến với Lịch sử. Các em được hướng dẫn tự khai thác, xử lý thông tin trong và ngoài sách giáo khoa để biết vận dụng kiến thức làm bài thi, dù đó là tự luận hay trắc nghiệm. Hiện nay, với vai trò của môn thi chính thức, động lực dạy và học của cả học sinh cũng như giáo viên đều tăng lên”.

PGS. TS Hà Minh Hồng, Trưởng Bộ môn Lịch sử Việt Nam của Đại học KHXH&NV (ĐHQG TPHCM) cho rằng cái hợp lý ở đây chính là việc thi cử cần phải thay đổi, trong đó cần những cách thức phá vỡ cách thi truyền thống đã quá cũ kỹ, không còn thích hợp. Phải thay đổi để nó có thể đồng bộ với các môn khác chứ với tình trạng học và thi Sử như hiện nay thì cứ kéo dài khoảng cách giữa các môn chính, môn phụ.

Theo ông Hồng, việc thi trắc nghiệm hay không trắc nghiệm sẽ có nhiều nhìn nhận khác nhau. Nhưng có một dẫn chứng là ở cuộc thi Olympic các môn khoa học Marx-Lenin, trong đó có một phần Lịch sử hoặc các môn Triết học, Kinh tế chính trị… thì vẫn có hình thức thi trắc nghiệm.

"Việc dùng hình thức thi trắc nghiệm để đánh giá vẫn hết sức chính xác mà không có vấn đề gì", PGS.TS. Hà Minh Hồng nói.

Để Lịch sử không còn là môn phụ

GS. Vũ Dương Ninh cho rằng, để môn Lịch sử trở nên hấp dẫn hơn, cần phải tăng cường giảng dạy mảng văn hóa, lối sống. Tiết học sẽ sinh động hơn nếu học sinh được tìm hiểu những gì rất đời thường, gắn bó với chính cuộc sống của các em thông qua những nét văn hóa trong quá khứ, chứ không phải chỉ học lịch sử, chính trị.

Nhấn mạnh việc bắt buộc phải thay đổi trong thi môn Lịch sử, GS. Vũ Dương Ninh cho rằng: “Đề thi dài dòng, thời lượng 180 phút là không phù hợp, cần thu gọn hơn”.

Bên cạnh đó, việc "học vẹt" không đem lại hiệu quả, nhiều học sinh thi Sử nhưng lẫn lộn về nhân vật lịch sử, về địa điểm, về nội dung các sự kiện quan trọng là hiện tượng khá phổ biến, có khi sai lầm ở mức không thể chấp nhận được. Nguyên nhân, theo GS. Vũ Dương Ninh, là do chúng ta đã quá tham kiến thức lịch sử cả thế giới lẫn Việt Nam, kết quả là kiến thức không đọng lại bao nhiêu sau khi học sinh tốt nghiệp THPT.

Cô Nguyễn Thị Huyền Thảo, giáo viên Lịch sử Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa (TPHCM) cho rằng phần Lịch sử được thi dưới hình thức trắc nghiệm là phương án hợp lý. 

Với hình thức thi trắc nghiệm, học sinh không phải thuộc lòng quá nhiều, chỉ cần đọc sách, hiểu bài và biết kết nối các vấn đề, suy luận để lựa chọn đáp án là có thể hoàn thiện bài thi. Điều này không ảnh hưởng việc dạy và học trong nhà trường vì các em có thể tự học, tự ôn bằng việc đọc sách giáo khoa, không phải học thuộc lòng.

Đối với thi trắc nghiệm, theo cô Thảo, việc đầu tiên học sinh cần thay đổi là đọc kỹ sách giáo khoa vì phần lớn kiến thức trong bài thi đều lấy từ sách giáo khoa. Các em cần chủ động hơn trong việc khai thác và xử lý sách giáo khoa bởi đây là tài liệu căn bản, nền tảng tri thức của mọi đề thi và hình thức thi. Thêm nữa, các em cần biết suy luận thông qua việc phân tích dữ liệu từ các đáp án.

Bài thi trắc nghiệm, ngoài những câu hỏi về kiểm tra kiến thức, cần có một số câu hỏi yêu cầu suy luận, phân tích mà đáp án khá giống nhau theo kiểu 50/50. Khi đó, học sinh phải hiểu bài, phân tích câu trả lời để chọn ra đáp án. Đây là những câu hỏi mà các bạn rất dễ bị mất điểm và đây cũng chính là cơ sở để sàng lọc, phân loại học sinh.

Hoàng Lâm (tổng hợp)