Cải cách thể chế kinh tế cần quyết liệt hơn nữa

Năm 2015, nền kinh tế Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố quốc tế và trong nước. Cụ thể: Kinh tế thế giới được dự báo sẽ phục hồi khá hơn năm 2014 nhưng cũng tiềm ẩn bất ổn; sự khởi sắc của nền kinh tế Mỹ và sức mạnh của nền kinh tế Trung Quốc; khu vực châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục có tốc độ tăng trưởng cao; Cộng đồng kinh tế ASEAN hình thành và nhiều Hiệp định thương mại tự do sẽ hoàn tất hoặc tiếp tục đàm phán... sẽ tạo ra thời cơ, vận hội mới cho sự phát triển đất nước, song cũng tăng áp lực cạnh tranh đến từ toàn cầu hóa... Tuy nhiên, thách thức từ nội tại cũng không nhỏ.

Những kết quả khá lạc quan về sự hồi phục và ổn định vĩ mô của nền kinh tế Việt Nam năm 2014 cho phép chúng ta nhận diện rõ hơn, có trọng tâm hơn về các điểm “nghẽn”, bất cập chủ yếu trong nền kinh tế.

Trước hết là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát đã có bước tiến vững chắc hơn trước, song việc “tái cấu trúc”, “đổi mới mô hình tăng trưởng” vẫn diễn ra khá chậm chạp. Hạn chế này làm cho những thành tựu kinh tế đất nước thiếu tính dài hạn và bền vững.

Vấn đề như nợ xấu, nợ công, đầu tư công và tính hiệu quả của các doanh nghiệp Nhà nước không chỉ liên quan đến côn tác chỉ đạo thực tiễn mà còn liên quan đến quan điểm, tư duy trong nhận thức và giải quyết thực tiễn. Đây cũng là một khó khăn cần vượt qua để khắc phục những hạn chế, yếu kém đang diễn ra trong nền kinh tế.

Bên cạnh đó, năng lực cạnh tranh là yếu tố sống còn đối với nền kinh tế nói chung và từng doanh nghiệp nói riêng, vẫn là điểm yếu của nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Nếu xét tổng thể, chỉ số năng lực cạnh tranh của Việt Nam năm 2014 chưa có nhiều cải thiện và vẫn ở mặt bằng khá thấp. Còn xét ở khâu quan trọng nhất tạo nên năng lực cạnh tranh là năng suất lao động thì chỉ tiêu này của Việt Nam còn thấp so với các nước trong khu vực ASEAN.

Những tín hiệu lạc quan của nền kinh tế năm 2014 không làm cho mọi người quên đi những cảnh báo về sự đuối sức, bất cập của khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước. Khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước không chỉ gặp những khó khăn nội tại, mà còn chịu tác động bởi các yếu tố như tiếp cận nguồn vốn hạn chế, nhu cầu tiêu dùng trong nước thấp và sân chơi bất bình đẳng so với khu vực kinh tế Nhà nước.

Một trong những nguyên nhân nội tại của những hạn chế, bất cập nói trên chính là sự chậm đổi mới thể chế kinh tế và tư duy phát triển kinh tế - xã hội.

Ngay trong Thông điệp đầu năm 2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định: “Đây là lúc chúng ta cần có thêm động lực để lấy lại đà tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững. Nguồn động lực đó phải đến từ đổi mới thể chế và phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân”.

Trong năm 2014, một số cải cách, đổi mới thể chế kinh tế của Chính phủ đã tạo điều kiện mới cho nền kinh tế phát triển. Nhưng để mở rộng con đường ấy, chúng ta cần tiếp tục quyết liệt đổi mới cải cách thể chế kinh tế.

PGS. TS Nguyễn Chí Hải