Để kỳ thi THPT quốc gia mang ý nghĩa đích thực

Các trường ĐH, CĐ tự chủ tuyển sinh sẽ trả lại ý nghĩa thực sự của kỳ thi THPT quốc gia. Ảnh: Hanoimoi.com.vn

Chất lượng tuyển sinh đầu vào luôn là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm bảo đảm hiệu quả đào tạo ở bậc ĐH, CĐ. Tùy điều kiện, mỗi trường ĐH, CĐ có cách thức cụ thể nhằm đảm bảo chất lượng sinh viên đầu vào mà điều dễ thấy nhất là dựa trên điểm sàn.

Nhìn rõ bất cập

Trong những giai đoạn cụ thể, khi hệ thống ĐH, CĐ ở nước ta chưa đáp ứng được nhu cầu học ĐH, CĐ thì các kỳ thi ĐH, CĐ thực sự trở thành một kỳ “vượt vũ môn” đối với nhiều thí sinh. Từ chỗ tuyển sinh vốn là việc của các trường ĐH, CĐ thì để chọn được những người giỏi một cách công bằng nhất, trong một thời gian dài, Bộ GD&ĐT đã phải "đứng mũi chịu sào", thay các trường trong việc tổ chức các kỳ thi ĐH, CĐ đầy căng thẳng, áp lực, vất vả cho cả xã hội.

Cùng việc gia tăng số lượng trường ĐH, CĐ trong thời gian trước đây, nhu cầu học tập ở bậc ĐH, CĐ cơ bản được đáp ứng đầy đủ, cho phép các trường sử dụng những phương thức tuyển sinh đa dạng thay vì chỉ phụ thuộc vào phương án điểm sàn. Vấn đề là các trường mong tự chủ tuyển sinh hay vẫn muốn “nhờ” Bộ GD&ĐT làm hộ?

Nhìn lại kỳ thi THPT quốc gia năm 2015, tư duy “dựa dẫm” của các trường ĐH, CĐ đã khiến một kỳ thi có mục đích đánh giá năng lực học sinh phải gánh thêm áp lực của một kỳ thi mang tính cạnh tranh cao, từ đó kéo theo những bất cập, chồng chéo, “nhầm vai” trong quá trình tổ chức thực hiện.

Điển hình cho trường hợp này là việc Bộ GD&ĐT đứng ra tổ chức kỳ thi phục vụ cho công tác xét tuyển, trong khi đây là việc của các trường ĐH, CĐ. Đến lượt các trường này lại làm nhiệm vụ tổ chức thi tốt nghiệp THPT vốn là công việc của Sở GD&ĐT các địa phương.

Điểm đáng lưu ý trong đợt xét tuyển ĐH, CĐ năm 2015, tính chất căng thẳng chỉ diễn ra ở khoảng 30 trường ĐH tốp trên với chỉ tiêu 60.000 thí sinh. Nhưng để phục vụ cho công tác xét tuyển của 30 trường này, cả xã hội phải vào cuộc để tổ chức một kỳ thi với cả 1 triệu thí sinh; hàng chục trường ĐH phải cử cán bộ, giảng viên xuống tận các điểm coi thi nhằm đảm bảo tính nghiêm túc, trung thực, khách quan đối với kết quả thi.

Trong khi đó, hơn 300 trường ĐH, CĐ còn lại không gặp vấn đề trong tuyển sinh, thậm chí còn gặp khó khăn về nguồn tuyển nên nhiều trường sử dụng phương án tuyển sinh riêng hoặc chỉ xét học bạ kết hợp với kết quả thi tốt nghiệp thay vì sử dụng ngưỡng điểm sàn do Bộ GD&ĐT ban hành.

Kết quả năm 2015, các trường ĐH, CĐ chỉ xét tuyển được khoảng 500.000/640.000 chỉ tiêu cho phép.

“Chìa khóa” là tự chủ tuyển sinh

Thực tế trên đặt ra yêu cầu cần thay đổi cách tuyển sinh ĐH, CĐ hiện nay theo hướng các trường phải tự chủ hoàn toàn trong công tác tuyển sinh và đào tạo như Luật Giáo dục ĐH đã quy định thay vì nhờ Bộ GD&ĐT “làm hộ” như thời gian qua.

Tại Hội nghị đánh giá 1 năm thực hiện Nghị quyết 77/NQ-CP về thí điểm tự chủ với 13 trường ĐH diễn ra giữa tháng 3/2016, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng trong tương lai, các trường phải tự tuyển sinh đúng theo Luật Giáo dục ĐH và đây là xu thế của thế giới.

“Theo xu thế trên thế giới, trong tự chủ đại học có tự chủ tuyển sinh. Vì vậy, các nước không đặt ra vấn đề Nhà nước phải tổ chức tuyển sinh cho các trường. Ở Việt Nam, Luật Giáo dục ĐH đã quy định tuyển sinh ĐH là thẩm quyền của các trường. Bộ GD&ĐT chỉ có trách nhiệm tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Đến ngày nào đó, tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT là việc của Bộ GD&ĐT. Học sinh đã có bằng tốt nghiệp THPT hoặc tương đương là điều kiện cần để vào học ĐH, còn điều kiện đủ là do từng trường quy định và tự chịu trách nhiệm chứ Bộ GD&ĐT không đứng ra làm thay. Và tương lai đó là năm nào thì chúng ta phải làm nhanh nhất có thể nhưng không để ảnh hưởng đến chất lượng”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng nói: “Các trường ĐH đều ý thức được trách nhiệm tự chủ tuyển sinh theo luật và đã sẵn sàng nhưng nếu Bộ vẫn làm hộ thì các trường vẫn nhờ. Vì vậy, Bộ GD&ĐT phải công bố đầy đủ, rõ ràng lộ trình tự chủ tuyển sinh cụ thể để các trường có sự chuẩn bị chu đáo. Các trường có thể tuyển sinh riêng hoặc liên kết với nhau tuyển sinh chứ Bộ GD&ĐT không ấn định”.

Khi Bộ GD&ĐT "không làm hộ" việc đo chuẩn đầu vào cho các trường ĐH trong công tác tuyển sinh sẽ đưa kỳ thi THPT quốc gia trở lại chức năng chính là “đánh giá năng lực tiêu biểu của học sinh” chứ không phải là “một kỳ thi cạnh tranh”, và sẽ không còn gây căng thẳng, tạo áp lực cho thí sinh, phụ huynh, xã hội.

Khi đó, Bộ GDĐT chỉ cung cấp thông tin về chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy và học, làm cơ sở cho cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện việc xây dựng tiêu chí, hoạch định, điều chỉnh chính sách nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong từng giai đoạn khác nhau.

Phương Nguyên