Không để tạo ra những "con sóng lớn" giá xăng dầu

Trước tình hình giá xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, ngày 15/7 Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu liên Bộ Tài chính- Công Thương công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về diễn biến, tình hình giá xăng dầu thế giới, phương án điều hành giá xăng dầu trong nước.

Theo ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA), việc minh bạch giá xăng dầu trong thời  điểm hiện nay là rất cần thiết.

Ông Ruệ cho biết, giá xăng dầu bán lẻ được cấu thành từ 11 yếu tố tạo nên “giá cơ sở”, trên nền tảng “giá cơ sở” này sẽ đưa ra mức giá bán lẻ. Tuy nhiên, trong 11 yếu tố trên có 2 yếu tố biến động nhất là giá xăng dầu thế giới và thuế nhập khẩu. Còn các yếu tố thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, chi phí định mức, lợi nhuận định mức… đều cố định. Như vậy, giá xăng dầu ổn định hay không là phụ thuộc vào giá xăng dầu thế giới và tần số, biên độ điều chỉnh thuế nhập khẩu của Bộ Tài chính.

Tuy nhiên, hiện nay rất nhiều người mua xăng không biết đến khái niệm “giá cơ sở” mặc dù giá này đã được công khai từ lâu trên trang chủ của Bộ Tài chính và Bộ Công Thương và trên website của các doanh nghiệp, ông Ruệ nói.

Về việc người tiêu dùng cho rằng giá xăng dầu lên thì lên rất nhanh còn xuống lại “nhỏ giọt”, không theo lộ trình của giá xăng dầu thế giới, ông Ruệ cho biết, theo quy định hiện hành phải theo dõi lấy giá bình quân trong 30 ngày để căn cứ tính “giá cơ sở” rồi mới bắt đầu điều chỉnh giá bán lẻ. Tuy nhiên, 30 ngày trong tình hình hiện nay là quá dài vì giá xăng dầu thế giới hiện nay chịu tác động của nhiều bất ổn như: Tình hình Ukraine, Iraq, tình hình Trung Đông và chính sách của các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Vì vậy đã dẫn đến tình trạng nhiều lúc các cơ quan quản lý đang định điều chỉnh giá lên thì xăng dầu thế giới lại xuống và ngược lại, khi đang định điều chỉnh xuống thì giá thế giới lại lên.

Quỹ bình ổn không phải “thuốc tiên”

Về vai trò của Quỹ BOG, ông Ruệ cho rằng quỹ này không phải “thuốc tiên” mà chỉ có tác dụng trích ra để hỗ trợ trong một thời điểm nhất định, không thể kéo dài được. Theo ông Ruệ: “Nếu như giá xăng dầu thế giới cứ tăng trong 2 tuần liên tiếp thì Quỹ này sẽ âm ngay. Thực tế, chúng ta đã từng bị âm Quỹ BOG rồi, nhiều DN kinh doanh xăng dầu còn phải vay tiền ngân hàng để làm quỹ bình ổn”.

Điều này cũng đã được thể hiện qua thông báo của Bộ Tài chính về tình hình trích lập, sử dụng và số dư Quỹ BOG vào ngày 10/7 vừa qua. Cụ thể, trong số 19 DN đầu mối kinh doanh xăng dầu, Petrolimex có số dư lớn nhất, hơn 1.000 tỷ đồng. 4 DN khác gồm: Tổng Công ty Kỹ thuật và Đầu tư (PETEC) số dư quỹ đang âm khoảng 144 tỷ đồng; Công ty CP Lọc hóa dầu Việt Nam hiện tại âm hơn 29 tỷ đồng và Công ty Xăng dầu Hàng không Việt Nam số dư quỹ âm khoảng 13 tỷ đồng.

Đáp lại ý kiến nói Quỹ BOG hiện nay, về bản chất, đang lấy tiền của người mua xăng dầu để “bình ổn” cho chính họ, trong khi đáng ra chỉ nên trích lập khi giá xuống thấp để tạo nguồn bình ổn khi giá cao, ông Ruệ cho biết khi người tiêu dùng trích tiền mua xăng vào quỹ để DN sử dụng bình ổn khi giá tăng cao thì người tiêu dùng được lợi. Đáng lẽ giá xăng tăng lên 1.000 đồng nhưng sử dụng Quỹ BOG thì giá chỉ tăng thêm 500 đồng. Việc này cũng để hạn chế những “con sóng lớn” trong việc điều hành giá xăng dầu như đã từng xảy ra vào năm 2008, khi giá xăng bất ngờ tăng thêm 4.500 đồng/ lít gây bức xúc cho người dân.

Người dân được lợi gì?

Tại Thông báo số 246 của Văn phòng Chính phủ (vào ngày 27/6) thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp thường trực Chính phủ về dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu, Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu; báo cáo Thủ tướng xem xét quyết định.

Ông Phan Thế Ruệ cho biết, trong dự thảo Nghị định đã đề xuất nhiều quy định mới giúp giải tỏa được những bức xúc của người dân hiện nay về giá xăng dầu.

Cụ thể, theo ông Ruệ, chúng ta có thể kỳ vọng vào thay đổi lớn nhất là về tần suất điều chỉnh giá. Trước đây, giá cơ sở tăng từ 0-7% DN được quyết định giá nhưng phải báo cáo với liên Bộ Tài chính-Công Thương; tăng từ 7%-12% DN được sử dụng quỹ BOG; tăng từ 12% trở lên do Chính phủ quy định giá. Còn trong dự thảo Nghị định, cơ quan thẩm quyền đã đề xuất: Giá cơ sở tăng dưới 3% DN được tự điều chỉnh giá; tăng từ 3-7% DN được sử dụng Quỹ BOG và được tăng hoặc giảm giá bán lẻ; tăng từ 7% trở lên sẽ do Chính phủ quyết định.

Nếu đề xuất trên được thông qua thì giá bán lẻ xăng dầu sẽ được điều chỉnh mức độ rất thấp, chỉ vài trăm đồng mỗi lần, sẽ không tạo ra "con sóng lớn". Tác dụng của việc này là đi sát với giá thị trường hơn, giá thị trường lên thì giá bán lẻ lên và ngược lại, ông Ruệ nói.

Một điều chỉnh quan trọng nữa được đề xuất trong dự thảo Nghị định này là giảm thời gian theo dõi giá bình quân lấy căn cứ tính “giá cơ sở” từ 30 ngày xuống còn 15 ngày. Ông Ruệ cho rằng trong tình hình giá xăng dầu thế giới thay đổi liên tục như hiện nay, nếu cứ để 30 ngày thì các cơ quan quản lý sẽ “bị oan”. Khi giá thế giới lên thì mãi không đưa giá bán lẻ lên còn khi giá thế giới xuống thì mãi không theo kịp, gây hiểu nhầm trong người tiêu dùng.