10.000 tỷ đồng hỗ trợ đóng tàu vươn khơi

Hạ thủy tàu cá 1200 CV của thuyền trưởng Lê Văn Sáng ở Đà Nẵng. Ảnh: VGP/Hồng Hạnh

Từ năm 1997, Nghị quyết 393 về cho vay đánh bắt xa bờ đã được triển khai trên 29 tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, trong gần 120.00 tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản, chỉ có khoảng 23% có công suất trên 90CV với đa phần là tàu gỗ khai thác manh mún, nhỏ lẻ. Trong khi đó, nguồn tài nguyên ven biển hiện nay đang đối mặt với nguy cơ cạn kiệt khi người dân khai thác triệt để quá mức.

Bà Trần Thị Thu Hà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, cho biết ngư dân có xu hướng đánh bắt xa bờ nhằm nâng cao giá trị hải sản, góp phần giảm áp lực khai thác vùng ven bờ. Để thực hiện được điều đó, ngư dân cần thêm nguồn vốn để hiện đại hóa đội tàu cá với qui mô công nghiệp.

Trong báo cáo của 8 tỉnh duyên hải miền Trung, tổng dư nợ cho vay đối với ngư dân khai thác hải sản đến cuối quý I/2014 chỉ đạt hơn 5.700 tỷ đồng (chiếm 3,2% tổng dư nợ), chủ yếu là cho vay đóng tàu cá, mua xăng dầu, ngư lưới cụ...

Theo Thống đốc Nguyễn Văn Bình, đầu tư cho lĩnh vực đánh bắt xa bờ tiềm ẩn nhiều rủi ro khi giá trị đầu tư cao, lệ thuộc vào thời tiết, biến động chính trị trên Biển Đông... Về phía ngân hàng cũng thận trọng trong việc hỗ trợ ngư dân khi không quản lý được tài sản thế chấp, nguồn tiền trả nợ, chất lượng tín dụng thấp.

Để khuyến khích ngư dân đóng tàu có công suất lớn, ông Nguyễn Văn Bình cho biết, Ngân hàng Nhà nước dự kiến đưa gói tín dụng 10.000 tỷ hỗ trợ ngư dân cải hoán tàu cũ, đóng tàu mới công suất lớn vươn khơi xa. Trong đó, ngư dân sẽ được cho vay với lãi suất 6%/năm trong 10 năm.

Ngay tại Hội nghị về giải pháp và chính sách phát triển thủy sản diễn ra tại Đà Nẵng ngày 15/4, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh lãi suất còn 5%/năm hoặc thấp hơn để ngư dân yên tâm sản xuất. Ngoài ra, ngân sách Trung ương và địa phương sẽ đối ứng hỗ trợ 50% lãi suất. Như vậy, mức ngư dân phải trả chỉ dừng lại khoảng 3%/năm.

Tuy nhiên, Thống đốc Nguyễn Văn Bình đắn đo trước chất lượng tín dụng khi tài sản thế chấp không đảm bảo nguồn vay. Ông cho biết, ngành Ngân hàng có chính sách tín dụng khuyến khích các hộ gia đình, hợp tác xã và doanh nghiệp thực hiện liên kết trong quá trình khai thác nhằm tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm khai thác khép kín: Đóng tàu-khai thác-hậu cần thủy sản-tiêu thụ sản phẩm.

Nếu các mô hình liên kết khép kín này được thực hiện, ông Bình đảm bảo ngân hàng có thể cung cấp tín dụng với điều kiện ưu đãi thêm về thời hạn, lãi suất và có thể miễn tài sản thế chấp.

Được biết, hiện 99% tàu cá được đóng từ vật liệu gỗ; 85-90% tàu cá sử dụng động cơ từ các thiết bị cũ/thiết bị giao thông đường bộ; trang thiết bị bảo quản thô sơ (dưới 10% tàu có thiết bị bảo quản đảm bảo chất lượng hải sản cho chế biến và xuất khẩu; một số ít tàu có hầm bảo quản bằng hộp xốp thổi; 70-80% bảo quản bằng đá lạnh). Do vậy tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch còn cao (từ 25-30%) và dưới 20% số tàu khai thác cá ngừ có sử dụng thiết bị cơ giới trong rải, thu lưới...

Nếu tháo được “nút thắt” nguồn vốn với 10.000 tỷ đồng hỗ trợ ngư dân hoán đổi, đóng mới tàu công suất lớn, ngành khai thác hải sản Việt Nam có thêm cơ hội phát triển đồng bộ và hiện đại, đưa nền kinh tế biển tiếp tục đóng góp từ 50% lên 53-55% GDP vào năm 2020.

Hồng Hạnh