Cá nhân có quyền khiếu nại nếu cơ quan thống kê sai phạm

Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa bổ sung quy định này vào dự án Luật Thống kê (sửa đổi). Dự luật này đang được Quốc hội thảo luận tại Hội trường ngày 4/11.

Theo đó, Điều 61 dự thảo luật quy định quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng số liệu, thông tin thống kê nhà nước là: Bình đẳng trong việc tiếp cận, sử dụng thông tin thống kê đã công bố; sử dụng thông tin thống kê đã công bố; trích dẫn, sử dụng thông tin thống kê đã công bố phải trung thực và ghi rõ nguồn thông tin; khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật về khiếu nại và pháp luật về tố cáo...

Từ tổng hợp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các ý kiến phát biểu tại hội trường thì đa số đồng tình với quy định này của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Liên quan đến kiểm soát chất lượng số liệu thống kê, dự thảo Luật quy định Cơ quan thống kê trung ương sẽ thẩm định số liệu thống kê của các bộ, ngành. Nếu bộ, ngành không tiếp thu ý kiến thẩm định của cơ quan thống kê trung ương thì Bộ trưởng, trưởng ngành sẽ tự quyết định và chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn Sơn cho rằng nếu quy định việc thẩm định, tiếp thu việc thẩm định như trên thì không đầy đủ, rõ ràng. Đại biểu đề nghị Chính phủ, Quốc hội tiếp tục làm rõ nội dung này để số liệu thống kê chính xác nhất.

Trong khi đó, đại biểu Hoàng Thị Tố Nga (Nam Định) cho rằng số liệu thống kê của bộ, ngành cũng phản ánh đúng khách quan vì phải phục vụ chức năng quản lý của ngành. “Nên cho tổ chức, cá nhân phản biện số liệu thống kê của nhà nước nếu thấy không phù hợp”, bà Nga kiến nghị.

Còn đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) cho rằng: “Số liệu cơ quan thống kê nhà nước công bố thì không có ai thẩm định cả” và đề nghị phải có Hội đồng đánh giá số liệu của cơ quan thống kê trung ương.

Vẫn theo ông Lợi, “nhiều năm qua, cơ quan thống kê công bố nhiều số liệu nhưng người dân vẫn băn khoăn ví dụ như số liệu GDP, số lượng doanh nghiệp, lao động có việc làm... Không ít trường hợp biết số liệu không chính xác nhưng vẫn phải dùng vì có tính pháp lý”.

Đưa ra giải pháp lập Hội đồng đánh giá, ông Lợi cho biết đây là khuyến nghị của Liên Hợp Quốc và hiện đã có 91 quốc gia, vùng lãnh thổ lập cơ quan này. “Hội đồng không có chức năng quản lý nhà nước, mà chỉ tư vấn cho Thủ tướng về chất lượng số liệu thống kê nhà nước”, theo ông Lợi.

Một điểm mới tại dự thảo luật này là quy định hoạt động thống kê ngoài nhà nước. Thống kê ngoài nhà nước sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc và tiêu chuẩn cụ thể ghi trong luật và được thực hiện dịch vụ thống kê như thống kê nhà nước.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị không cho thống kê ngoài nhà nước thực hiện nghiệp vụ trong lĩnh vực chính trị, an ninh- quốc phòng và đây là loại hình kinh doanh có điều kiện, thực hiện đúng các quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư.

Tại sao số liệu tăng trưởng GDP không đồng nhất?

Trong báo cáo giải trình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng lý giải một số bất cập trong số liệu thống kê thời gian qua. Cụ thể, về sự không thống nhất số liệu thống kê như tốc độ tăng trưởng, tỉ lệ thất nghiệp, tỉ lệ giảm nghèo của Tổng cục thống kê với các bộ, ngành, địa phương, Ủy ban thường vụ Quốc hội cho biết nguyên nhân chủ yếu do chưa quy định chặt chẽ về nội dung, phương pháp tính, nguồn số liệu của các chỉ tiêu thống kê; thiếu các quy định cụ thể về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc cung cấp, sản xuất, sử dụng thông tin thống kê; thẩm quyền điều phối của cơ quan thống kê trung ương; về ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông, cùng với việc thực thi Luật chưa nghiêm, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ mạnh.

Để khắc phục tình trạng trên, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định cụ thể trách nhiệm về hệ thống thông tin thống kê nhà nước, hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia, hệ thống chỉ tiêu thống kê bộ, ngành, hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã nhằm bảo đảm sự thống nhất trong hoạt động thống kê từ khâu thu thập các dữ liệu hành chính, tổng hợp, xử lý, công bố thông tin thống kê và thống nhất về khái niệm, nội dung, phương pháp tính.

Dự thảo Luật quy định về thẩm định hệ thống chỉ tiêu thống kê bộ, ngành, thẩm định phân loại thống kê ngành, lĩnh vực, thẩm định phương án điều tra thống kê, thẩm định chế độ báo cáo thống kê cấp bộ, ngành, thẩm định số liệu thống kê của bộ, ngành trong hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia; bổ sung quy định các hành vi nghiêm cấm; bổ sung đầy đủ quyền và trách nhiệm của cả 3 nhóm chủ thể: nhóm chủ thể cung cấp thông tin cho ngành thống kê, nhóm chủ thể sản xuất thông tin thống kê và nhóm sử dụng thông tin thống kê; đẩy mạnh ứng dụng phương pháp thống kê tiên tiến, công nghệ thông tin và truyền thông, đặc biệt là sử dụng dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu bộ, ngành…

Một số ý kiến đề nghị giải thích sự chênh lệch lớn số liệu thống kê xuất, nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc năm 2014. Cụ thể, năm 2014, số liệu xuất khẩu của Việt Nam thấp hơn nhập khẩu của Trung Quốc 5 tỷ USD, số liệu nhập khẩu của Việt Nam thấp hơn xuất khẩu của Trung Quốc 20 tỷ USD.

Ủy ban thường vụ Quốc hội cho biết có sự chênh lệch lớn như trên là do phương pháp thống kê và buôn lậu, gian lận thương mại. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy để làm rõ số chênh lệch do các nguyên nhân khác nhau đòi hỏi các nước phải phối hợp rà soát trong khoảng thời gian nhất định.

Chính phủ đang chỉ đạo các ngành hữu quan phối hợp với nước bạn tìm nguyên nhân cụ thể và sớm khắc phục số liệu thống kê chênh lệch lớn này.

Thành Chung