Để Nghị định về người giúp việc đi vào cuộc sống

Ảnh minh họa

Nghị định 27 của Chính phủ mang tính chất khung và cần có lộ trình dài để đi vào cuộc sống. Bộ LĐTBXH đã họp lần cuối để hoàn thiện dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định này. Theo các chuyên gia, để Nghị định nhanh chóng khả thi trên thực tế thì rất cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng.

Không bắt buộc đóng BHXH

Trước băn khoăn của nhiều gia chủ về quy định đóng BHXH cho người giúp việc, Vụ phó Vụ Lao động-Tiền lương (Bộ LĐTBXH) Hoàng Minh Hào cho biết, Nghị định 27 không bắt buộc chủ sử dụng phải đóng BHXH cho người lao động. Việc đóng BHXH sẽ dựa trên tinh thần thỏa thuận của cả hai bên.

Thực tế, lao động giúp việc gia đình không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc vì đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là các cơ sở, đơn vị sử dụng từ 10 lao động trở lên. Do vậy, nếu có thỏa thuận đóng BHXH, BHYT cho người giúp việc thì họ sẽ tham gia chế độ BHXH tự nguyện.

Để đảm bảo quyền lợi cho người lao động, trong trường hợp họ không tham gia BHXH thì trong hợp đồng lao động cần phân biệt rạch ròi đâu là khoản tiền lương, đâu là khoản BHXH trả cả vào lương.

Như vậy, người giúp việc sẽ được lựa chọn có mua bảo hiểm hay không. Nếu không mua bảo hiểm mà dùng khoản tiền đó để làm việc riêng thì khi ốm đau họ sẽ không thể trách gia chủ không làm đúng luật. Các biện pháp tuyên truyền cho người giúp việc (thông qua các cơ sở giới thiệu việc làm, phương tiện thông tin đại chúng, báo đài) sẽ được đẩy mạnh để họ có thể hiểu được ích lợi của việc đóng các loại BHXH. Tuy nhiên quyền quyết định có mua BHXH hay không thì tùy vào người giúp việc.

Về việc gia chủ e ngại trước vấn đề phải tăng lương cho người giúp việc, theo bà Ngô Thị Ngọc Anh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giới, gia đình và phát triển cộng đồng, khi Nghị định 27 có hiệu lực thì gia chủ và người giúp việc có thể thoả thuận về lương và bảo hiểm, đôi bên cùng nhất trí sẽ không xảy ra tranh chấp sau này.

Bà Ngọc Anh nêu ví dụ, nếu lương của người giúp việc hiện nay đang là 3.500.000 đồng/tháng thì khi kí hợp đồng cần ghi rõ 3.000.000 đồng là lương cơ bản và 500.000 đồng là dành cho bảo hiểm. Người giúp việc vẫn lĩnh đủ lương và các khoản khác mà gia chủ không cần băn khoăn việc tăng lương, giảm lương.

Thay đổi nhận thức về giúp việc gia đình

Ông Hoàng Minh Hào cho biết, trước năm 1995, khi Bộ Luật Lao động chưa ra đời, chưa có các văn bản quy phạm pháp luật về hình thức lao động giúp việc gia đình. Sau khi Bộ Luật Lao động ban hành, có Điều 139 hướng dẫn về lao động giúp việc, nhưng từ đó đến nay vẫn chưa có văn bản quy phạm hướng dẫn để quản lý loại hình lao động này.

Năm 2012 khi Bộ Luật Lao động sửa đổi ra đời, việc ban hành Nghị định 27 được kỳ vọng là sẽ làm thay đổi nhận thức của xã hội về người giúp việc. Những tác động cụ thể có thể nhìn thấy ngay được là chủ sử dụng lao động sẽ nghiêm túc và cẩn thận hơn trong công tác đăng ký, thông báo với các cơ quan quản lý về việc thuê người giúp việc. Người lao động được tăng thêm quyền lợi và ràng buộc thêm một số trách nhiệm.

Về việc quản lý lao động, ông Hoàng Minh Hào cũng cho biết, hiện nay ở xã, phường, thị trấn đều có cán bộ làm công tác lao động, thương binh và xã hội. Các cán bộ này sẽ là người tiếp nhận các hợp đồng đăng ký, tiếp nhận các tố cáo (nếu có) của người lao động và báo cáo tình hình chung cho cấp trên nếu có yêu cầu. Trong trường hợp có tranh chấp lao động thì người đứng ra xử lý tranh chấp là trọng tài lao động cấp quận, huyện. Nếu tranh chấp không được xử lý nữa thì có thể kiện ra tòa lao động.

Tuy nhiên, đây là loại hình lao động đặc thù, làm việc sau cánh cửa gia đình nên khi có mâu thuẫn rất khó xác định nên ngoài trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà Nước, thanh tra lao động cần có sự phối hợp giữa các tổ chức xã hội.

Để thuận lợi cho gia chủ và người giúp việc, Bộ LĐTBXH cũng không quy định cụ thể về mẫu hợp đồng mà tùy vào hoàn cảnh của mỗi gia đình để có những thỏa thuận khác nhau, nhất là những thỏa thuận riêng như hình thức đóng BHXH, thời gian nghỉ ngơi…

Để Nghị định nhanh chóng đi vào cuộc sống, ông Hoàng Minh Hào cho biết, công tác tuyên truyền sẽ được đẩy mạnh, Bộ LĐTBXH đang đề xuất với một số tổ chức hỗ trợ kỹ thuật để xây dựng các tờ rơi tuyên truyền và thí điểm tập huấn triển khai tại một số địa phương. Dự kiến sẽ phát hành cuốn sách cầm tay hướng dẫn các cán bộ xã phường phụ trách vấn đề lao động giúp việc gia đình.

Thu Cúc-Phan Trang