Đô thị hóa Việt Nam trước những thách thức mới của BĐKH, thiên tai, dịch bệnh

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: VGP

Đây là nội dung được chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến do Bộ Xây dựng, Diễn đàn Đô thị Việt Nam, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, Hiệp hội Các Đô thị Việt Nam phối hợp tổ chức nhân Ngày đô thị Việt Nam, 8/11.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho biết,  ngày 8/11 hàng năm là “Ngày đô thị thế giới” với nhiều hoạt động được tổ chức để nhấn mạnh vai trò các thành phố trong phát triển kinh tế-xã hội trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, từ năm 2008, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 8/11 hàng năm là “Ngày đô thị Việt Nam” nhằm tôn vinh các đô thị và nhấn mạnh vai trò trung tâm tạo động lực tăng trưởng kinh tế của các đô thị.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng khẳng định, trong gần 35 năm đổi mới, quá trình đô thị hóa của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.Tỷ lệ đô thị hoá tăng nhanh, đến nay đã đạt khoảng 40%, với 870 đô thị phân bố tương đối đều trên cả nước.

Đô thị hóa đã từng bước gắn kết với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là một trong những nhân tố then chốt quyết định thành công của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất và phát triển kinh tế - xã hội của các vùng và cả nước. Khu vực đô thị không chỉ tạo ra tăng trưởng GDP mà còn góp phần tích cực vào chuyển dịch mô hình tăng trưởng trong dài hạn; đóng vai trò trung tâm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, đào tạo và y tế; từng bước tạo nên sự phát triển hài hòa giữa các khu vực, góp phần giải quyết các vấn đề về nông nghiệp, nông thôn.

Tuy nhiên, phát triển đô thị tại Việt Nam còn hạn chế và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Số lượng đô thị tăng nhưng chất lượng chưa được quan tâm đúng mức. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội không đồng bộ và quá tải. Tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng; việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên và năng lượng chưa hiệu quả, gây phát thải lớn.

Cùng với đó, hệ thống đô thị Việt Nam cũng đang phải đối diện với những thách thức mới nảy sinh do tác động của BĐKH và đại dịch COVID-19. Đây là những thách thức lớn, đặt ra nhiều vấn đề mới trong công tác quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng khẳng định, Chính phủ Việt Nam rất quan tâm đến công tác quy hoạch và phát triển đô thị với việc phê duyệt, triển khai nhiều đề án, chương trình cho giai đoạn 2021-2030. Cụ thể như Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025; Đề án "Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030" ; Kế hoạch phân loại đô thị toàn quốc giai đoạn 2021-2030.

Trong thời gian tới, Bộ Chính trị sẽ ban hành Nghị quyết về “Đô thị hóa, phát triển đô thị và phát triển kinh tế đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Từ nghị quyết này, Chính phủ sẽ cụ thể hóa bằng những chính sách phát triển đô thị, tái thiết đô thị và dành nguồn lực xứng đáng cho phát triển đô thị.

Đề cập đến những thách thức mới trong phát triển đô thị tại Việt Nam, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển Đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính cho rằng, trước ảnh hưởng của đại dịch COVID -19 và những tác động ngày càng lớn của BĐKH cần phải giải bài toán cân bằng nhu cầu sử dụng đất đai, phải có không gian dự trữ, được sử dụng linh hoạt trong trường hợp xảy ra các rủi ro thiên tai, dịch bệnh với quy mô lớn.

“Đây là điều các nhà quy hoạch cần phải quan tâm trong quá trình lập quy hoạch và phát triển đô thị”, đại diện Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam nhấn mạnh.

Theo ông Trần Ngọc Chính, để phát triển bền vững, giảm thiểu thảm họa thiên tai, dịch bệnh, công tác quy hoạch, tổ chức không gian đô thị đòi hỏi phải có cái nhìn tổng thể, lồng ghép được các yêu cầu mới trong quy hoạch và phát triển đô thị trên cả 3 khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường.

“ Đối mặt với những hiểm họa liên quan đến BĐKH và quản lý rủi ro thiên tai, đô thị phải có khả năng thích ứng. Nguyên tắc chung là phải nâng cao năng lực thích ứng, bằng cách định hướng phát triển hài hoà, phù hợp với điều kiện tự nhiên trong mọi lĩnh vực", đại diện Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam phân tích.

Đối với các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM, cần nhanh chóng thúc đẩy các khu đô thị vệ tinh, nơi có điều kiện phát triển mới theo hướng xanh hơn, bền vững hơn, mang lại nhiều giá trị sống tốt hơn cho con người và tạo cơ hội giãn dân ra khỏi khu vực nội đô, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam kiến nghị.

Tại hội thảo, đại biểu các địa phương, các chuyên gia phát triển đô thị trong và ngoài nước cũng đã cùng chia sẻ kinh nghiệm, các bài học thực tiễn, nhận diện một cách toàn diện hơn về các thách thức mới đối với đô thị từ BĐKH, thiên tai dịch bệnh và đóng góp ý kiến nhằm xây dựng, cải tạo, tái thiết đô thị Việt Nam với giải pháp đủ mạnh để chống chịu với các tác động của BĐKH, thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch COVID- 19.

Toàn Thắng