Đổi mới giáo dục với chuyện giảm tải

Tại buổi gặp mặt báo chí, chiều 19/9, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã chia sẻ nhiều nội dung của dự thảo Đề án đổi mới toàn diện, căn bản giáo dục đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế (Đề án Đổi mới giáo dục) mà Bộ này chủ trì soạn thảo.

Ảnh minh họa

Nhiều nguyên nhân dẫn đến quá tải

Theo Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Vinh Hiển, có  nhiều nguyên nhân dẫn tới quá tải chương trình học.

Trước hết, hiện nay cả nước đang dùng chung một bộ sách giáo khoa cho nhiều vùng miền, nhiều trình độ cũng như loại hình giáo dục. Nội dung kiến thức trình bày trong sách đều được thể hiện dưới hình thức một môn khoa học, nên một số kiến thức hàn lâm không thực sự cần thiết cho thực tế vẫn được đưa vào chương trình học.

Tiếp đó, chương trình học xây dựng theo kiểu cắt khúc, không liên thông giữa các môn học, cấp học dẫn đến một số kiến thức đã có trong chương trình cấp THCS lại xuất hiện ở cấp THPT.

“Mục tiêu của chúng ta trước đây là hướng tới giáo dục con người toàn diện, không chú ý tới phân hóa, không có sự phân loại năng lực cá nhân. Trong khi đó, mỗi cá nhân khác nhau chọn môn học theo sở thích, mục tiêu và năng lực khác nhau tùy thuộc vào định hướng nghề nghiệp. Điều này đã vô hình trung cào bằng về năng lực học sinh trên ghế nhà trường dẫn tới kết quả là nguồn nhân lực lao động toàn diện cái gì cũng biết nhưng thực chất thì không biết gì”, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển nhận xét.

Bên cạnh đó, cơ  sở vật chất phục vụ giáo dục còn yếu, lạc hậu, mang tính hình thức, thiết kế chương trình quá nặng, đội ngũ giáo viên giảng dạy còn hạn chế về trình độ và thiếu cập nhật về phương pháp, chưa có tinh thần tự học để cập nhật phương pháp dạy học mới cũng là những nguyên nhân góp phần khiến chương trình học hiện nay bị quá tải.

Vì vậy, bên cạnh những mục tiêu chiến lược của Dự thảo Đề án đổi mới giáo dục, Bộ GDĐT cũng đang xác định những mục tiêu cấp thiết trước mắt cần thực hiện ngay.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, việc áp dụng phương pháp dạy học tích hợp, vận dụng kiến thức liên môn và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá sẽ góp phần giảm quá tải chương trình học hiện nay.

Đổi mới dạy, học và đánh giá

Trong vài năm gần  đây, Bộ GDĐT đang triển khai chương trình thí điểm phương pháp dạy học vận dụng kiến thức liên môn, chủ đề tích hợp tại một số trường học của một số địa phương nhằm góp phần giảm tải chương trình học, hạn chế chồng lấn về môn học, kiến thức. Đồng thời thiết kế phân hoá chương trình học theo hướng bớt những môn học bắt buộc, thay vào đó là có nhiều môn, nhiều nội dung cho phép học sinh tự chọn theo định hướng nghề nghiệp sở thích, khả năng của mình.

Phương pháp dạy học tích hợp theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học và gắn liền với thực tiễn; góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, tăng cường ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học; khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng tự học, tự nghiên cứu, thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống.

Ưu điểm lớn của phương pháp dạy tích hợp đó là đòi hỏi cả giáo viên và học sinh đều phải vận dụng kiến thức tổng hợp để làm bài tập, bài thi và như vậy những kiến thức cơ bản, thiết yếu nhất, qua đó giảm bớt kiến thức hàn lâm, lý thuyết.

Thời gian qua, Bộ  GDĐT đã tổ chức tập huấn rộng rãi cho đội ngũ giáo viên phương pháp dạy học tích hợp theo chủ  đề và vận dụng kiến thức liên môn. Bộ cũng tổ chức cuộc thi vận dụng phương pháp dạy học mới này nhằm khuyến khích giáo viên sáng tạo, thực hiện dạy học theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học và gắn liền với thực tiễn.

Song song với việc  đổi mới phương pháp dạy học, Bộ GDĐT cũng đang triển khai đổi mới cách thức kiểm tra, thi cử, đánh giá kết quả học tập theo hướng chú ý phát hiện nhân tố mới, với học sinh khá giỏi sẽ tạo điều kiện, khuyến khích các em. Với học sinh yếu, kém giáo viên cần tự điều chỉnh phương pháp dạy để giảm bớt áp lực cho các em, qua đó giúp các em học tốt, có kết quả học tập tích cực.

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển nhấn mạnh, “Mấu chốt của cách thức đánh giá kết quả học tập mới đó là tăng cường đánh giá cả quá trình học chứ không phải chỉ quan tâm tới kết quả cuối cùng qua 1 kỳ thi như hiện nay”.

Ngoài kết quả thi cuối cùng, Bộ sẽ chú ý đánh giá trên diện rộng qua nhiều yếu tố trong quá trình thực hiện như địa bàn, phương pháp giảng dạy của giáo viên, cách thức quản lý của nhà trường… nếu phát hiện bất ổn ở yếu tố nào thì sẽ tác động điều chỉnh yếu tố đó để nâng cao chất lượng đầu ra.

Bên cạnh đó, chương trình đổi mới sách giáo khoa vẫn đang được thực hiện song song, đồng bộ với việc hoàn thiện Đề án Đổi mới giáo dục. Đây cũng chính là sự chuẩn bị về chất để Đề án này có điều kiện triển khai nhanh, dễ dàng đi vào cuộc sống và mang lại hiệu quả tối nhất.

Dự kiến tới 2015 cùng với Đề án Đổi mới giáo dục, các chương trình đổi mới sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy, đổi mới thi cử sẽ cùng đồng loạt thực hiện triển khai.

Nguyệt Hà