Tạo sự hài hòa trong cơ cấu nguồn điện, lưới điện các vùng, miền trên cả nước

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh báo cáo tại Phiên họp

Báo cáo kết quả giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, nguồn điện giai đoạn 2011-2019 có sự tăng trưởng mạnh; tổng công suất lắp đặt nguồn điện tăng hơn 2,6 lần. Cơ cấu nguồn theo chủ sở hữu khá đa dạng, ngoài Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) còn có sự tham gia của PVN, TKV và các nhà đầu tư tư nhân.

Hệ thống lưới điện được đầu tư khá lớn với nhiều cấp điện áp. Từng bước giảm tổn thất điện năng từ mức 10,15% vào năm 2010 xuống mức 6,5% vào năm 2019. Chỉ số tiếp cận điện năng Việt Nam có bước tiến vượt bậc, chỉ trong vòng 5 năm (2013-2018) từ vị trí 156/189 quốc gia, vùng lãnh thổ vào năm 2013 vươn lên vị trí 27/190 vào năm 2018.

Nước ta đã đa dạng hóa các hình thức điện nhập khẩu. Thị trường điện cạnh tranh, bán buôn đã bước đầu được hình thành và ngày càng hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành điện. Công tác bảo vệ môi trường được quan tâm hơn.

Tuy nhiên, báo cáo giải trình chỉ rõ, trong việc lập quy hoạch phát triển điện, quy hoạch phát triển điện xác định rõ quy mô, thời điểm vận hành và nhà đầu tư các công trình điện lực đã hạn chế thực hiện nguyên tắc thị trường trong lựa chọn nhà đầu tư, làm giảm tính linh hoạt trong triển khai. Việt Nam ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào việc nhập khẩu nhiên liệu phục vụ sản xuất điện do Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguồn nước sông quốc tế, dư địa để phát triển thủy điện không còn nhiều. Nhu cầu than nhập khẩu cho sản xuất điện dự kiến tăng từ 20 triệu tấn năm 2020 lên tới khoảng 72 triệu tấn năm 2030; lượng khí nhập khẩu ước tính lên tới trên 10 triệu tấn vào năm 2030.

Ngoài ra, việc huy động vốn cho các dự án điện còn khó khăn, ảnh hưởng đến tiến độ đưa dự án vào vận hành khi các dự án điện đòi hỏi vốn đầu tư lớn nên việc huy động gặp nhiều khó khăn, nhất là từ khi Chính phủ dừng bảo lãnh cho các dự án điện. Các dự án điện năng lượng tái tạo, nhu cầu về vốn lớn, rủi ro cao do công suất và sản lượng phụ thuộc thời tiết, khí hậu, khả năng thu hồi vốn lâu và phần lớn do các nhà đầu tư tư nhân thực hiện nên các tổ chức tài chính, ngân hàng thương mại thường không sẵn sàng cho vay.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề xuất, cần có chính sách đầu tư hướng đến thu hút nhà đầu tư theo vùng, miền, tạo sự hài hòa trong cơ cấu nguồn điện, lưới điện các vùng, miền trên cả nước.

Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân tham gia đầu tư các dự án điện; tạo sự minh bạch, cạnh tranh bình đẳng. Chính sách thu hút đầu tư cần hướng đến các ngành, lĩnh vực sử dụng công nghệ cao, ít tiêu tốn điện năng; thu hút nhà đầu tư theo vùng, miền, tạo sự hài hòa trong cơ cấu nguồn điện, lưới điện các vùng, miền trên cả nước.

Về giá điện, quan tâm đẩy nhanh lộ trình thực hiện thị trường mua, bán điện cạnh tranh, cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp giữa nhà sản xuất và khách hàng tiêu thụ, minh bạch giá mua bán điện. Tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện giá bán buôn và bán lẻ điện bảo đảm các nguyên tắc của cơ chế thị trường, tính đúng, tính đủ và tạo nguồn lực tài chính để tái đầu tư ngành năng lượng.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đồng tình với những đề xuất và đề nghị trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ 10 tới đây của Quốc hội sẽ đưa báo cáo và video minh họa để đại biểu Quốc hội có thêm thông tin xem xét, thảo luận.

Nguyễn Hoàng