Hợp tác để phát triển bền vững và bao trùm khu vực GMS

Hợp tác GMS được hình thành vào năm 1992 theo sáng kiến của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), là chương trình hợp tác hoàn chỉnh nhất trong hợp tác Tiểu vùng Mekong, bao gồm Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar và 2 tỉnh Vân Nam, Quảng Tây (Trung Quốc). Chương trình hợp tác GMS tập trung vào 9 lĩnh vực, bao gồm: Giao thông vận tải, năng lượng, môi trường, du lịch, bưu chính-viễn thông, thương mại, đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Tính đến nay, đã có 5 lần GMS tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh (lần 1 vào tháng 11/2002 tại Phnom Penh, Campuchia; lần 2 vào tháng 7/2005 tại Côn Minh, Trung Quốc; lần 3 vào 3/2008 tại Vientiane, Lào; lần thứ 4 vào tháng 12/2011 ở Myanmar và lần thứ 5 vào tháng 12/2014 tại Bangkok, Thái Lan). Việt Nam sẽ là chủ nhà của Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần thứ 6 diễn ra từ 29-31/3/2018.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh lần 2 tổ chức ở Côn Minh, Trung Quốc (tháng 7/2005), Thủ tướng 6 nước GMS đã nêu quyết tâm đạt được tầm nhìn chung của Tiểu vùng thông qua việc tăng cường hơn nữa tính liên kết, khả năng cạnh tranh và tính cộng đồng. Chính phủ 6 nước GMS tái khẳng định cam kết theo đuổi Mục tiêu thiên niên kỷ, nhấn mạnh đến chiến lược phát triển ngành giao thông vận tải, đẩy mạnh việc hoàn thành mạng lưới liên kết bưu chính -viễn thông, bảo đảm an ninh năng lượng, cải thiện môi trường đầu tư, thương mại.

Để hiện thực hóa tầm nhìn trở thành một tiểu vùng thịnh vượng, hội nhập và hài hòa, các nhà lãnh đạo của hợp tác GMS đã thông qua Khuôn khổ chiến lược 10 năm tại Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 4 tổ chức vào tháng 12/2011 ở Myanmar, làm cơ sở định hướng cho hợp tác GMS trong giai đoạn 2012-2022.

Khuôn khổ chiến lược này dựa trên cam kết và các kế hoạch phát triển quốc gia của các thành viên nhằm đẩy mạnh hội nhập, hợp tác khu vực trong và ngoài GMS.

Trung thành với tôn chỉ của chương trình, trong những năm qua, GMS đã từng bước góp phần thay đổi bộ mặt cơ sở hạ tầng tại một liên vùng vốn yếu kém vào bậc nhất ASEAN cũng như các khu vực kém phát triển nhất của Trung Quốc. Hành lang Đông-Tây kéo dài từ Đà Nẵng sang Thái Lan đi vào hoạt động và sẽ vươn sang các cảng nước sâu của Myanmar để kết nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương. Hành lang giao thông Bắc-Nam từ Vân Nam (Trung Quốc) qua Lào đến Thái Lan giúp cả vùng Tây Nam Trung Quốc có đường ra biển. Tiếp đó là hành lang dọc bờ biển phía nam Việt Nam, Campuchia và Thái Lan tạo điều kiện gắn kết GMS với các nước thuộc ASEAN biển đảo và dự kiến còn được kéo dài qua Myanmar sang Ấn Độ. Các hệ thống giao thông huyết mạch của Việt Nam cũng nối trực tiếp với các tuyến đường bộ ASEAN và các hành lang giao thông GMS…

Tại Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần thứ 5 (tháng 12/2014, Bangkok, Thái Lan), các nhà lãnh đạo 6 nước đã đánh giá kết quả hợp tác của chương trình kể từ Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 4 về các lĩnh vực: Giao thông, năng lượng, công nghệ thông tin và truyền thông; các kết quả hợp tác ở lĩnh vực khác…

Với mục tiêu phát triển bền vững và toàn diện trong khu vực GMS, tại hội nghị này, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha nhấn mạnh việc ưu tiên triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Khung đầu tư tiểu vùng (RIF) giai đoạn 2012-2022 với 92 dự án lớn và số vốn lên đến 30 tỷ USD nhằm đẩy nhanh việc xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư và kết nối 320 triệu dân của khu vực. Bảy lĩnh vực quan trọng để thực hiện việc kết nối GMS được nêu, bao gồm: Kết nối về vận tải, hạ tầng giao thông, lưu thông hàng hóa qua biên giới, truyền tải điện; hợp tác về kinh tế, vốn, tài chính; thúc đẩy đầu tư của các doanh nghiệp vừa và nhỏ; hợp tác ứng phó với những thách thức môi trường, thiên tai.

Cũng ở Hội nghị này, các nhà lãnh đạo GMS cam kết thực hiện thành công các dự án đầu tư ưu tiên và các cam kết hợp tác khác  đã thoả thuận; hiện thực hóa các lợi ích cho người dân khu vực GMS theo định hướng có kế hoạch thực hiện rõ ràng, thực tế và huy động sự hỗ trợ của tất cả các bên liên quan.

Để đạt được mục tiêu mở ra triển vọng mới cho hợp tác trong tương lai, tiến tới thịnh vượng chung tại tiểu vùng và hiện thực hóa tầm nhìn GMS về kết nối, cạnh tranh, cộng đồng, các nhà lãnh đạo cho rằng cần phải củng cố hơn nữa quan hệ đối tác giữa các nước GMS, điều chỉnh tầm nhìn GMS phù hợp với các chiến lược phát triển quốc gia, xây dựng nền kinh tế mở trong tiểu vùng với đặc trưng phát triển tổng hợp, liên kết, sáng tạo nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và bao trùm trong tương lai.

Nhận thấy những lợi ích của hợp tác GMS chỉ có thể được tối đa hóa và bền vững bằng cách hội nhập sâu hơn với khu vực rộng lớn hơn, các nhà lãnh đạo bảo đảm rằng tất cả các nỗ lực phải được liên kết và khai thác sức mạnh tổng hợp với những cơ chế hợp tác khác cũng như các sáng kiến trong khu vực, trong đó có ASEAN, ASEAN-Trung Quốc và ASEAN 3…

Bên cạnh đó, nhấn mạnh khu vực GMS và người dân rất dễ bị tổn thương bởi tác động của biến đổi khí hậu và nguy cơ thiên tai ngày càng tồi tệ hơn, các nhà lãnh đạo cam kết sẽ theo đuổi những nỗ lực chung nhằm xây dựng và thực hiện các giải pháp giảm thiểu rủi ro, tác động của biến đổi khí hậu và thảm họa thiên tai khác, thúc đẩy phát triển bền vững, trong đó có việc bảo vệ và phát triển hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên...

Thanh Xuân (tổng hợp)