Kéo cung và cầu công nghệ lại gần nhau

Ảnh minh họa

Muốn vậy, theo nhiều chuyên gia kinh tế, cần phải đẩy mạnh hơn nữa việc xã hội hóa, thu hút sự tham gia, đầu tư của nhiều thành phần kinh tế vào phát triển, vận hành các sàn giao dịch công nghệ.

Có sàn nhưng hàng còn ít

Hiện nay, chúng ta đã có một số sàn giao dịch công nghệ đang hoạt động như sàn giao dịch do Cục Thông tin KHCN quốc gia tổ chức; sàn của Trung tâm Thông tin KHCN (Bộ KHCN). Bên cạnh đó, còn có sàn giao dịch KHCN của các địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, TP Hồ Chí Minh…

Song song với đó là hệ thống các trung tâm nghiên cứu và chuyển giao công nghệ thuộc sở KHCN các tỉnh thành trên cả nước, đóng vai trò là cơ quan thúc đẩy các hoạt động chuyển giao công nghệ ở các địa phương.

Tuy nhiên, thị trường khoa học công nghệ Việt Nam còn đang ở mức phát triển thấp; dù nhu cầu mua bán trao đổi công nghệ trong nước là rất lớn nhưng nguồn cung nghèo nàn; số lượng và chất lượng giao dịch công nghệ còn hạn chế; mạng lưới tổ chức dịch vụ mua bán, chuyển giao công nghệ còn khiêm tốn.

Tính đến thời điểm hiện tại, tỷ lệ các đề tài, kết quả nghiên cứu của tổ chức khoa học trong nước được ứng dụng vào sản xuất kinh doanh chỉ đạt 12- 15%. Thực trạng này có nguyên nhân không nhỏ vì lý do cung và cầu công nghệ chưa gặp nhau.

Thực tế, những nhà cung cấp sản phẩm công nghệ (bao gồm các viện nghiên cứu, các trường đại học, các doanh nghiệp, cá nhân,...) thường có ít kinh nghiệm trong việc chào bán, cũng như thông tin về nhu cầu của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cơ chế hoạt động của những đơn vị này (chủ yếu là các trường, viện nghiên cứu hưởng ngân sách nhà nước) lại chưa kích thích và tạo điều kiện cho các nhà khoa học chủ động trong các hoạt động mua, bán, chuyển giao công nghệ.

Trong khi đó, bên cầu cũng lại có ít thông tin về nguồn cung cấp hàng hoá công nghệ. Và các hoạt động về chuyển giao công nghệ cũng chưa trở thành hoạt động thường xuyên, liên tục đối với các doanh nghiệp trong nước.

Chưa kể sản phẩm công nghệ không đơn giản chỉ là máy móc, thiết bị có chứa đựng công nghệ (phần cứng) được bày bán trong các hội chợ, triển lãm, trên sàn giao dịch điện tử, mà quan trọng hơn đó là các sáng chế, giải pháp hữu ích, bí quyết công nghệ (phần mềm), các dịch vụ kỹ thuật nói chung, dịch vụ nghiên cứu và phát triển thương mại, thông tin KHCN và tri thức, hàng hoá công nghệ khác. Đây là phần rất khó để có thể định giá chính xác. Vì vậy, vai trò của các đơn vị trung gian môi giới, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, của các sàn giao dịch công nghệ là rất quan trọng.

Bên cạnh đó, khung pháp lý điều chỉnh các giao dịch KHCN vẫn đang cần phải hoàn thiện, bổ sung cũng là nguyên nhân cản trở cho việc định giá sản phẩm, thoả thuận quyền lợi giữa người bán và người mua.

Giải pháp từ xã hội hóa

Mặc dù thị trường KHCN của Việt Nam xuất phát chậm hơn 20 năm so với các nước công nghiệp phát triển. Nhưng khoảng cách này hoàn toàn có thể rút ngắn nếu chúng ta biết kế thừa và có những giải pháp, bước đi đúng hướng.

Trước hết, để thị trường lưu thông hiệu quả thì pháp luật cơ bản về sở hữu trí tuệ, thẩm định, giám định, chuyển giao công nghệ, lao động KHCN… cần nhanh chóng hoàn thiện.

Song song với việc tăng cường chức năng, nâng cao vai trò của các đơn vị trung gian, môi giới đang hoạt động, nên chăng cần có một cơ chế quản lý linh hoạt, mở đường cho việc thúc đẩy xã hội hoá hệ thống sàn giao dịch công nghệ trong nước, tạo ra sự cạnh tranh trên thị trường.

Xã hội hoá hệ thống sàn giao dịch công nghệ có thể hiểu một cách linh hoạt ở nhiều góc cạnh khác nhau như các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp cùng nhà nước tham gia quản lý, và khai thác các sản phẩm công nghệ, góp phần làm sôi động thị trường công nghệ trong nước. Đây cũng là công cụ hữu hiệu để tận dụng mọi nguồn lực của toàn xã hội, góp phần mang đến nhiều hơn nữa thông tin, cơ hội cho người bán và người mua, tạo điều kiện thuận lợi nhất để kết nối cung cầu trong thị trường KHCN.

Từ Lương