Pháp: Đối tác chiến lược KHCN số 1 của Việt Nam
(Chinhphu.vn) - Pháp là đối tác chiến lược số 1 trong lĩnh vực KHCN của Việt Nam và Việt Nam cũng nằm trong số các nước hợp tác ưu tiên của Pháp.
 |
| Giáo sư, Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu. Ảnh: VGP/Phương Liên |
Giúp Việt Nam nghiên cứu khoa học dưới làn bom đạn
Theo GS. Nguyễn Văn Hiệu, hợp tác trên lĩnh vực khoa học giữa hai nước Việt-Pháp bắt đầu bằng mối quan hệ trực tiếp giữa các nhà khoa học từ năm 1966, khi đất nước ta đang trong thời kỳ chiến tranh ác liệt.
“Khi đó ở Pháp, phong trào phản chiến đang lên rất cao, nhất là trong giới trí thức. Đồng thời với hoạt động bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh, các nhà khoa học Pháp đã nghĩ ngay đến việc phải giúp các nhà khoa học Việt Nam đào tạo nhân lực, nghiên cứu khoa học ngay trong thời gian này. Một số giáo sư ở các trường đại học lớn của Pháp đã thành lập một tổ chức mang tên Công đoàn Liên trường đại học ở Pháp để giúp ngành khoa học Việt Nam”.
Trong 3 năm (1966-1968), rất nhiều nhà khoa học Pháp, có người được giải thưởng Nobel, được sự hỗ trợ của Công đoàn Liên trường đại học ở Pháp quyên góp kinh phí, mua vé máy bay, tình nguyện sang Việt Nam với tư cách cá nhân để giúp các nhà khoa học Việt Nam.
Nhớ lại một thời hào hùng ấy, Giáo sư-Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu cho biết các nhà khoa học Pháp tình nguyện sang Việt Nam trong những ngày khói lửa chiến tranh ác liệt. Khi họ tới Hà Nội, các nhà khoa học của ta ở Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội đã sơ tán lên Thái Nguyên. Các nhà khoa học Pháp cũng di chuyển đến Thái Nguyên ngay và bắt tay thực hiện các buổi hội thảo, thuyết trình. Về phía Việt Nam, các nhà khoa học dưới sự lãnh đạo của GS. Lê Văn Thiêm đã làm việc với các đồng nghiệp Pháp rất hiệu quả.
Từ năm 1967, các nhà khoa học Pháp và Anh đã kêu gọi cộng đồng khoa học châu Âu trợ giúp miền Bắc Việt Nam xây dựng lại các phòng thí nghiệm. 700 nhà khoa học trên khắp châu Âu đã hưởng ứng lời kêu gọi, đóng góp được 600.000 bảng Anh (mỗi người góp 1 ngày lương).
Đến thời điểm này, đã có khoảng nửa triệu cuốn sách được gửi sang Việt Nam từ các nước châu Âu, hầu hết là những cuốn sách thuộc trình độ khoa học tiên tiến nhất.
Đến năm 1973, sau khi Hiệp định Paris được ký kết, phong trào ủng hộ các nhà khoa học Việt Nam được các nhà khoa học thế giới hưởng ứng mạnh mẽ.
Chính phủ Pháp bắt đầu mở cửa cho việc hợp tác khoa học với Việt Nam bằng cách mỗi năm dành vài chục suất học bổng để các trường đại học ở Pháp mời các nhà khoa học Việt Nam sang đào tạo. “Từ lúc đó, chúng ta tranh thủ cử rất nhiều nhà khoa học đi đào tạo ở Pháp”, Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu cho biết.
Những năm 1980, hợp tác khoa học của Việt Nam chủ yếu là với Liên Xô và các nước CNXH khác, mặc dù khối lượng hợp tác với Pháp cũng rất quan trọng. Về sau, hợp tác khoa học của Việt Nam và Pháp giữ vai trò số 1 trong hợp tác quốc tế. Từ năm 1975, tổ chức Công đoàn Liên trường đại học ở Pháp đã đổi tên thành Ủy ban Hợp tác khoa học với Việt Nam.
Năm 1983 đánh dấu một sự kiện quan trọng của hợp tác khoa học với Pháp. Sau khi các nhà khoa học Việt Nam và Pháp kiên trì đề nghị, Chính phủ Pháp đồng ý ký kết thí điểm văn kiện hợp tác tiên phong ở cấp Nhà nước (không chạm vào cấm vận của Mỹ, chỉ hợp tác khoa học để trao đổi trí tuệ, không có công nghệ), Giáo sư-Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu, lúc đó là Ủy viên Trung ương Đảng, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam, đã dẫn dầu đoàn sang Paris làm việc, ký kết Hiệp định hợp tác khoa học-kỹ thuật với Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS).
Sau 30 năm hợp tác, đến nay, Trung tâm này của Pháp vẫn chiếm vị trí hàng đầu trong tổng thể các quan hệ hợp tác của Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Những thành quả tốt đẹp
Pháp hiện đã đặt nhiều cơ quan, tổ chức khoa học ở Việt Nam. Đó là Viện Tin học Pháp ngữ và Viện Nghiên cứu môi trường sinh thái, với kinh phí hoàn toàn được bạn tài trợ.
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu nhấn mạnh rằng ngoài Liên bang Xô Viết với Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga, chưa có nước nào đặt trụ sở khoa học tại Việt Nam nhiều như Pháp.
Gần đây, trong chuyến thăm Việt Nam năm 2008 của Thủ tướng Pháp, Chính phủ hai nước đã quyết định thành lập Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH). Ông Nguyễn Văn Hiệu vui mừng gọi Trường USTH là “thành quả tốt đẹp” của sự hợp tác Pháp-Việt. Hiện nay USTH có khoảng gần 500 sinh viên và học sinh đang theo học tại 3 hệ đào tạo cử nhân, thạc sỹ và tiến sỹ. Pháp cam kết trong vòng 10 năm sẽ dành 100 triệu euro cho sự hình thành và phát triển USTH. USTH hiện là một dự án tiêu biểu về hợp tác đại học và nghiên cứu khoa học Pháp-Việt.
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu cũng không quên nhắc đến việc phía Pháp cử hàng trăm các giáo sư, nhà nghiên cứu có trình độ tham gia công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học của trường, cũng như tài trợ rất nhiều trang thiết bị phục vụ các hoạt động này.
Giáo sư-Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu cho rằng, thật đáng quý khi Chính phủ Pháp và các nhà khoa học Pháp trong cả quá trình gần 50 năm đã luôn dành sự giúp đỡ vô tư, qua đó góp phần đưa công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học ở Việt Nam tiếp cận mặt bằng chung của thế giới.
Phương Liên
