Sử dụng hiệu quả công cụ bảo vệ môi trường

Các dự án thủy điện cần thực hiện đánh giá tác động môi trường khoa học, chặt chẽ. Ảnh minh họa

Ngày 19/9, Bộ TN&MT phối hợp với các đơn vị đã tổ chức Hội nghị quốc gia về công tác đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường.

Theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Bùi Cách Tuyến, vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao để vừa phát triển kinh tế xã hội vừa không làm tổn hại đến môi trường, đạt tới sự hài hòa, bền vững giữa phát triển sản xuất và bảo vệ môi trường thiên nhiên.

Để đáp ứng những yêu cầu đó, Việt Nam đã gần tiệm cận nhiều chính sách, sử dụng tổng hợp công cụ như hệ thống pháp luật, các công cụ kinh tế (thuế, phí, ký quỹ), các chế tài (hành chính, hình sự), các quy chuẩn môi trường. Đặc biệt là sử dụng các công cụ có tiêu chuẩn cụ thể như đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC) và đánh giá tác động môi trường (ĐTM).

Tại Hội nghị, các chuyên gia đánh giá các quy trình, thủ tục thẩm định ĐMC, ĐTM đã được quy định ngày càng rõ ràng, minh bạch theo hướng cải cách hành chính nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu về chất lượng của công tác thẩm định, thành phần hội đồng thẩm định cũng được tổ chức theo hướng tạo điều kiện để nhiều thành phần được tham gia. Bên cạnh đó, việc thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM được phân cấp mạnh, không những cho UBND cấp tỉnh mà còn giao trách nhiệm cho các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ đối với các dự án trong thẩm quyền phê duyệt.

Phó Cục trưởng Cục Thẩm định Tổng cục Môi trường Mai Thế Toản cho biết, thời gian qua, các dự án ĐMC thí điểm đều có chất lượng tốt và chứng minh được hiệu quả đối với quá trình lập 6 loại chiến lược, quy hoạch và kế hoạch theo Luật Bảo vệ môi trường (viết tắt là CQK). Có thể kể đến ĐMC thí điểm cho Quy hoạch phát triển Vành đai kinh tế ven biển vịnh Bắc Bộ, Quy hoạch phát triển lưu vực thủy điện lưu vực sông Vu Gia -Thu Bồn, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội đảo Phú Quốc… đã đóng góp tích cực cho việc phát hiện, dự báo các tác động môi trường; chỉnh sửa, hoàn thiện CQK theo định hướng phát triển bền vững.

Có thể thấy, nội dung và chất lượng của báo cáo ĐMC, ĐTM ngày càng rõ ràng, khoa học và chi tiết hơn. Thông qua kết quả ĐTM, việc giám sát công tác bảo vệ môi trường đối với các dự án trọng điểm như Dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên, Dự án sắt Thạch Khê đã được tiến hành chặt chẽ. Các Dự án được dư luận đặc biệt quan tâm như Cảng Lạch Huyện đã được khảo sát, thẩm định, phê duyệt; Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A được Tổng cục Môi trường khảo sát thực tế, lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương và chuyên gia để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Thông qua công cụ ĐTM, các cảnh báo về những tác động tiêu cực tới môi trường sinh thái của các dự án thủy điện đã được đưa ra và có thông báo tới các địa phương để có giải pháp khắc phục. Theo thống kê từ năm 2005 đến nay, gần 100 dự án đầu tư các lĩnh vực khác nhau đã phải thay đổi địa điểm hoặc bị từ chối vì không đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, để công tác ĐMC, ĐTM thực sự phát huy được hiệu quả cần hoàn thiện nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật môi trường, đặc biệt là các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật không liên quan đến chất thải để làm căn cứ chuẩn mực khi xem xét tác động không liên quan đến chất thải gây ra bởi dự án. Bên cạnh đó, các thông tin, dữ liệu môi trường nền và sức chịu thải của môi trường khu vực thực hiện dự án là các yếu tố quan trọng để thực hiện ĐTM nhưng hiện nay hệ thống thông tin, dữ liệu còn tản mạn, không đầy đủ, dẫn đến công tác lập, thẩm định báo cáo ĐTM gặp nhiều khó khăn.

Thu Cúc