Bài học đắt giá cho các DN khai thác khoáng sản

Xí nghiệp Nà Lũng đang khắc phục hậu quả. Nguồn ảnh: VnExpress

Vào đêm 5/11, đập chắn nước thải tuyển rửa quặng của Xí nghiệp khai thác quặng sắt Nà Lũng (thuộc Công ty Khoáng sản luyện kim Cao Bằng) ở xã Duyệt Trung, thị xã Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng bị vỡ khiến bùn tràn vào nhà dân, làm thiệt hại nhà cửa, hoa màu, ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của nhiều hộ dân.

Xí nghiệp có nhiều sai phạm

Trao đổi với phóng viên chiều 11/11, ông Lê Kế Sơn,  Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TNMT) cho biết, ngay sau khi sự việc xảy ra, Tổng cục đã thường xuyên trao đổi với cơ quan chức năng tại địa phương để cập nhật tình hình.

Theo ông Sơn, điều chắc chắn là Xí nghiệp khai thác quặng sắt Nà Lũng có nhiều sai phạm mà cụ thể là đơn vị này đã không thực hiện Báo cáo đánh giá tác động môi trường (DTM) theo đúng quy định nên không được cơ quan chức năng thông qua, sau đó xí nghiệp này cũng không làm lại; không có thiết kế kỹ thuật của các công trình đang hoạt động và cũng không có giấy phép xả thải.

Trước đó, Xí nghiệp đã bị Chi Cục Bảo vệ môi trường Cao Bằng xử phạt 2 lần. Bộ TNMT đã xếp xí nghiệp này vào nhóm DN gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Tổng cục Môi trường đang trao đổi với Sở TNMT tỉnh Cao Bằng để có phương án xử lý tiếp và nếu cần thiết, có thể đóng cửa DN này. Mặt khác, trách nhiệm của chủ đầu tư, của chính quyền địa phương cũng phải được xem xét để xử lý cụ thể.

Việc khắc phục và đền bù thiệt hại cho người dân bị ảnh hưởng sẽ do các cơ quan chức năng Cao Bằng, Công ty Luyện kim Cao Bằng và Xí nghiệp khai thác quặng sắt Nà Lùng đánh giá và tiến hành giải quyết trong thời gian sớm nhất.

Kết quả đánh giá phải dựa trên xét nghiệm khoa học

Theo một số nhà khoa học, loại bùn thải từ khai thác quặng sắt chứa chất độc hại, nhưng chính quyền địa phương lại cho rằng không độc.

Về vấn đề này, ông Sơn khẳng định, để xác định bùn có phải là chất độc hay không hiện nay còn quá vội. Chi cục Bảo vệ Môi trường Cao Bằng đã lấy mẫu bùn này đi xét nghiệm và sẽ sớm công bố kết quả.

Qua quan sát trực quan, đơn vị khai thác không dùng hóa chất mà chỉ dùng nước với phương pháp cơ học tẩy rửa đất bám quanh quặng. Do vậy bản chất của bùn thải của Xí nghiệp này cơ bản giống với bùn thông thường, không có tính chất độc hại (như bùn đỏ của bauxite) …

Song cho dù bùn ở khu vực này có thể không độc hại nhưng với nồng độ đậm đặc vẫn ảnh hưởng nhiều tới đời sống của người dân, nguồn nước sinh hoạt và tưới tiêu nên vẫn phải có kết quả xét nghiệm cụ thể mới đưa ra được kết luận cuối cùng, ông Sơn nói.

Bài học đắt giá cho các DN khai thác khoảng sản

Theo ông Sơn, thực tế cho thấy, việc bảo vệ môi trường, đặc biệt là phục hồi môi trường sau khai thác của các đơn vị khai thác quặng vẫn còn hạn chế. Chính vì thế Chính phủ đã ra Quyết định 71 yêu cầu tất cả các DN khai thác khoáng sản phải lập quỹ phục hồi môi trường sau khai thác.

Sự cố ở Nà Lũng sẽ là bài học đắt giá cho các DN trong lĩnh vực khai thác khoáng sản.

Trong Hội nghị Môi trường toàn quốc sắp tới (17-18/11), Tổng cục sẽ đưa ra đề nghị về trường hợp không thực hiện đúng quy định pháp luật bảo vệ môi trường. Theo đó, những đơn vị thiếu trách nhiệm phục hồi môi trường sau khi khai thác, gây hậu quả nghiêm trọng sẽ phải nhận hình thức xử lý cao nhất là đóng cửa và xử phạt hành chính hoặc truy tố trách nhiệm hình sự nếu vi phạm ở mức đặc biệt nghiêm trọng.

Thu Cúc