Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Hoàn thiện thể chế - nhiệm vụ quan trọng hàng đầu

Bộ trưởng  Phạm Hồng Hà. Ảnh: VGP/Toàn Thắng

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà nhấn mạnh công tác hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực xây dựng, coi đây là công tác quan trọng hàng đầu, là nhiệm vụ vừa thường xuyên vừa cấp bách của ngành trong năm 2017 khi trả lời phỏng vấn phóng viên Báo Điện tử Chính phủ về những vấn đề mang tính thời sự của ngành xây dựng.

Điều hài lòng nhất: Giá trị sản xuất tăng 10,4% so với 2015

Bộ trưởng đánh giá như thế nào về tình hình thực hiện nhiệm vụ kế hoạch của ngành xây dựng trong năm 2016? Kết quả nào Bộ trưởng thấy hài lòng nhất và điều gì khiến ông vẫn còn trăn trở?

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Quán triệt quan điểm chỉ đạo và phương châm hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2016-2021 là “Xây dựng Chính phủ kiến tạo phát triển, liêm chính, hành động quyết liệt, phục vụ nhân dân”, ngay từ đầu năm, Bộ đã tổ chức quán triệt, triển khai, ban hành đầy đủ, kịp thời và chỉ đạo thực hiện các chương trình, kế hoạch hành động của ngành xây dựng thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 và các Nghị quyết chuyên đề của Chính phủ. Trong đó, xác định rõ các chỉ tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể trên từng lĩnh vực của ngành cho toàn nhiệm kỳ, trong từng năm và trách nhiệm tổ chức thực hiện của từng cơ quan, đơn vị trong ngành.

Bộ đã chú trọng đổi mới và tăng cường hiệu lực công tác quản lý, giữ vững kỷ luật, kỷ cương hành chính; đổi mới phương thức làm việc của lãnh đạo Bộ và các đơn vị khối cơ quan Bộ; nâng cao vai trò, trách nhiệm và năng lực thực thi nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức. Tích cực phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan của Quốc hội, Trung ương Đảng, tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của ngành; chủ động nắm bắt tình hình, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

Với sự chỉ đạo cụ thể và quyết liệt, cùng với nỗ lực của toàn thể cán bộ, công nhân viên chức, người lao động và cộng đồng doanh nghiệp trong toàn ngành, năm qua ngành xây dựng đã đạt được một số kết quả quan trọng.

Cụ thể là: Giá trị sản xuất năm 2016 tiếp tục tăng khá cao, ước đạt 1.090 nghìn tỷ đồng, tăng 10,4% so với năm 2015 và đạt 104% kế hoạch năm, đóng góp 0,6 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng chung của nền kinh tế (6,21%).

Các chỉ tiêu phát triển của ngành duy trì được sự tăng trưởng so với năm 2015, hầu hết đều hoàn thành hoặc vượt mức chỉ tiêu kế hoạch năm 2016. Ví dụ, tỷ lệ đô thị hóa cả nước đạt khoảng 36,6%, tăng 0,9% so với năm 2015; tỷ lệ phủ kín quy hoạch chung đô thị đạt 100%, quy hoạch nông thôn đạt 99%; diện tích bình quân nhà ở toàn quốc đạt 22,8 m2 sàn/người, tăng 0,8 m2 sàn/người so với năm 2015. Công tác phát triển nhà ở xã hội được quan tâm. Thị trường bất động sản tiếp tục duy trì sự tăng trưởng ổn định.

Có thể nói, kết quả quan trọng nhất trong năm qua đó là Bộ Xây dựng đã nỗ lực tập trung cao độ cho công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế, công cụ quản lý Nhà nước. Trong đó, đã thực hiện phân cấp triệt để cho các địa phương, các cơ quan chuyên môn về xây dựng; đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng; rà soát, sửa đổi bổ sung hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật chuyên ngành xây dựng. Đến nay các văn bản hướng dẫn thi hành các luật chuyên ngành xây dựng và các luật liên quan đã được ban hành tương đối đầy đủ, đồng bộ; từng bước đi vào cuộc sống và phát huy tác dụng, góp phần tích cực nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, các lĩnh vực thuộc ngành xây dựng...

Điều trăn trở nhất: Nhiều người có nhu cầu cấp thiết vẫn chưa được đáp ứng

Tuy nhiên trong lĩnh vực quản lý ngành vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được giải quyết, đây cũng là những băn khoăn, trăn trở lớn nhất của những người làm công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực xây dựng. Đó là, trên thực tế vẫn còn rất nhiều hộ gia đình có nhu cầu cấp thiết, khó khăn về chỗ ở mà chưa được đáp ứng, đặc biệt là công nhân lao động. Phần lớn công nhân hiện vẫn phải thuê nhà ở trong khu dân cư, đời sống rất khó khăn, tạm bợ. Trong khi đó có rất ít các dự án, các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân thuê, thuê mua.

Công tác quản lý phát triển đô thị chưa đáp ứng được yêu cầu chủ động đối phó với Biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường cũng như khắc phục những mặt tiêu cực của quá trình đô thị hóa dẫn tới tình trạng quá tải về dân số, không đảm bảo các điều kiện hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, ùn tắc giao thông ở các đô thị lớn. Tình trạng lãng phí, thất thoát trong đầu tư xây dựng, tình trạng vi phạm về trật tự xây dựng tại một số địa phương vẫn còn nhiều… là những vấn đề được dư luận xã hội rất quan tâm.

Trong giai đoạn tới, Bộ Xây dựng sẽ tăng cường phối hợp với các Bộ, ngành và các địa phương, chủ động đề xuất và thực hiện những giải pháp khắc phục.

Nỗ lực chống thất thoát, lãng phí; cải cách thủ tục hành chính

Những nỗ lực của ngành xây dựng trong công tác chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng đã được thực hiện như thế nào và đạt kết quả cụ thể gì thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả đầu tư chung cũng như của các dự án đầu tư xây dựng luôn là mục tiêu quan trọng, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành. Trong những năm vừa qua, ngành xây dựng đã tạo ra nhiều công trình, đặc biệt là hệ thống các công trình hạ tầng kỹ thuật, giao thông, hạ tầng kỹ thuật đô thị, nhà ở... góp phần phát triển kinh tế đất nước. Trong xây dựng, chúng ta đã áp dụng nhiều công nghệ xây dựng tiên tiến, vật liệu xây dựng mới để nâng cao chất lượng công trình, giảm chi phí xây lắp. Bên cạnh đó hệ thống các công cụ quản lý chi phí xây dựng đã khá đầy đủ và đồng bộ, tạo thị trường xây dựng minh bạch, cạnh tranh, góp phần hạn chế thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả đầu tư của dự án đầu tư xây dựng.

Tuy nhiên, trên thực tế việc thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng vẫn còn do một số nguyên nhân chính là: Một số tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá không còn phù hợp; yếu kém trong quản lý của chủ đầu tư, nhà thầu, ban quản lý dự án;  một số cá nhân liên quan cố tình tham nhũng…

Trong chức năng, nhiệm vụ của mình, Bộ Xây dựng đã và đang triển khai nhiều giải pháp: Rà soát, đề xuất, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật có liên quan đến hoạt động đầu tư xây dựng, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, đồng bộ, phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam, từng bước tiếp cận thông lệ quốc tế.

Bộ đã tham mưu cho Chính phủ đề xuất các nội dung sửa đổi Luật Xây dựng theo hướng phân định rõ vai trò của chủ sở hữu đối với dự án sử dụng các nguồn vốn khác nhau bao gồm: Vốn ngân sách Nhà nước, vốn ngoài ngân sách, vốn khác, vốn hỗn hợp, trên cơ sở đó đưa ra yêu cầu, nguyên tắc, nội dung cụ thể để quản lý cho phù hợp với từng nguồn vốn nhằm khắc phục tình trạng thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng, đặc biệt là dự án sử dụng vốn Nhà nước. Hoàn thiện cơ chế phân cấp, ủy quyền hợp lý trong quản lý hoạt động xây dựng, theo hướng rõ trách nhiệm, phù hợp với chức năng nhiệm vụ và năng lực thực hiện của các cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành, cơ quan chuyên môn về xây dựng, người quyết định đầu tư.

Bộ cũng đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện chuẩn hóa, công khai minh bạch, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng. Bê cạnh đó tăng cường sự kiểm soát của cơ quan quản lý nhà nước đối với chất lượng công trình xây dựng, bảo đảm an toàn, hiệu quả trong đầu tư xây dựng thông qua các quy định về quản lý chất lượng xây dựng, thẩm tra, thẩm định, giám sát đánh giá.

Năm 2016, Bộ đang tiến hành xây dựng Đề án đổi mới hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật, đơn giá xây dựng, đồng thời đã tiến hành rà soát, chỉnh sửa bổ sung, xây dựng, phối hợp xây dựng và công bố 51 tiêu chuẩn, 2 quy chuẩn; 1.900 định mức vật tư xây dựng, 411 suất vốn đầu tư xây dựng công trình, 185 giá xây dựng tổng hợp bộ phận kết cấu và suất chi phí xây dựng phù hợp với mặt bằng giá thị trường.

Thông qua công tác thẩm định dự án, tính trong khoảng 1.400 dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tỷ lệ cắt giảm chi phí sau thẩm định vào khoảng 0,97% tổng mức đầu tư; thông qua việc thẩm định thiết kế, dự toán đã cắt giảm chi phí khoảng 5,87% so với dự toán.

Công tác thanh tra được tăng cường. Qua thanh tra đã phát hiện nhiều sai sót, vi phạm của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng; đã  tổng hợp, kiến nghị và đề xuất điều chỉnh cơ chế, pháp luật cho phù hợp và kiến nghị xử lý về kinh tế số tiền 3.191 tỷ đồng, chiếm 3,81% tổng mức đầu tư các dự án được thanh tra; yêu cầu nộp bổ sung số tiền thuế đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân 23,7 tỷ đồng; tiến hành xử phạt 34 tổ chức với tổng số tiền 6,2 tỷ đồng.

Bộ đã xóa bỏ 47 thủ tục hành chính (giảm từ 93 thủ tục xuống còn 46). Thông qua nhiều giải pháp trên, theo tính toán, đã giúp cắt giảm, tiết kiệm khoảng 10% chi phí đầu tư xây dựng; và góp phần chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng.

Lưu ý thị trường "nóng", thị trường nhà ở xã hội

Hiện nay thị trường bất động sản đang trên đà phục hồi tích cực. Tuy nhiên, từ thực tế của thị trường và khuyến cáo của các chuyên gia trên lĩnh vực này thì thị trường đang tiềm ẩn nguy cơ mất cân đối cung - cầu giữa các phân khúc và lo ngại về bong bóng bất động sản. Xin Bộ trưởng cho biết ý kiến về vấn đề này?

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Thị trường bất động sản nước ta trong thời gian qua đã có bước phát triển quan trọng, nhiều dự án nhà ở, khu đô thị mới, các công trình sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ với hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ đã được hình thành, làm thay đổi bộ mặt đô thị, nâng cao điều kiện sống của các tầng lớp dân cư, góp phần chuyển dịch cơ cấu, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; từng bước đáp ứng nhu cầu đa dạng về nhà ở của các tầng lớp nhân dân, góp phần bảo đảm an sinh xã hội.

Nhờ việc thực hiện đồng bộ các giải pháp tái cấu trúc thị trường bất động sản, gắn với thực hiện Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, thị trường bất động sản nước ta sau một thời gian trầm lắng kéo dài thì từ cuối năm 2013 đã dần phục hồi tích cực, trong năm 2016 tiếp tục tăng trưởng ổn định. Tuy nhiên, hiện nay đang tồn tại việc mất cân đối nguồn cung nhà ở, cụ thể là nguồn cung nhà ở cao cấp và một số sản phẩm nghỉ dưỡng đang dư thừa trong khi rất thiếu nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ mà thị trường đang cần nhiều.

Vấn đề này đã được Bộ Xây dựng báo cáo và Thủ tướng Chính phủ đã có kết luận chỉ đạo, định hướng đối với thị trường bất động sản, trong đó có việc khắc phục tình trạng mất cân đối, lệch pha cung cầu, trung đẩy mạnh việc phát triển nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ, nhà ở cho thuê.

Về ý kiến lo ngại bong bóng bất động sản, có thể nói với thực trạng của thị trường bất động sản hiện nay và qua phân tích một số yếu tố kinh tế xã hội chủ yếu có thể tác động mạnh đến thị trường thì có thể dự báo thị trường bất động sản năm 2017 sẽ tiếp tục xu hướng tăng trưởng ổn định, chưa có khả năng biến động lớn. Tuy nhiên, về dài hạn, chúng ta cần tiếp tục theo dõi, nắm bắt kịp thời, đánh giá đúng tình hình diễn biến của thị trường; có chính sách tín dụng, tài khóa hợp lý, linh hoạt theo hướng vừa bảo đảm nguồn vốn nhất là vốn trung và dài hạn cho phát triển nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bán thấp mà thị trường đang có nhu cầu cao, vừa kiểm soát chặt chẽ nguồn vốn cho bất động sản trung, cao cấp để bảo đảm hiệu quả đầu tư, tránh gia tăng nợ xấu; rà soát, nâng cao chuẩn tín dụng và kiểm soát hạn mức tín dụng hợp lý đối với các dự án bất động sản cao cấp có quy mô lớn, khu du lịch nghỉ dưỡng, biệt thự, căn hộ cao cấp...

Chương trình phát triển nhà ở xã hội tuy đã đạt kết quả bước đầu nhưng trong quá trình thực hiện vẫn còn bộc lộ những bất cập, hạn chế, cụ thể như việc huy động nguồn lực xã hội, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia, nguồn vốn… Trong thời gian tới, Bộ sẽ có những giải pháp gì để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ nhà ở xã hội?

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Năm 2016, công tác phát triển nhà ở, trọng tâm là nhà xã hội theo Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia tiếp tục được đẩy mạnh, ngày càng đáp ứng tốt nhu cầu của người dân, nhất là các đối tượng người có công, người nghèo khu vực bão lũ, người thu nhập thấp, công nhân lao động. Trong năm, cả nước phát triển thêm khoảng 0,5 triệu m2 nhà ở xã hội khu vực đô thị, đưa tổng diện tích nhà ở xã hội khu vực đô thị đạt khoảng 3,3 triệu m2.

Mặc dù đã thu được kết quả bước đầu, nhưng việc phát triển nhà ở xã hội, nhất là nhà ở xã hội cho các đối tượng có thu nhập thấp tại khu vực đô thị và cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Việc triển khai một số chương trình hỗ trợ nhà ở xã hội còn chậm so với kế hoạch; chưa huy động được nhiều thành phần kinh tế và nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển nhà ở xã hội.

Có thể nói cơ chế chính sách cho phát triển nhà ở xã hội đến nay đã tương đối đầy đủ và đồng bộ, vấn đề là triển khai thực hiện như thế nào. Tại hội nghị toàn quốc về phát triển nhà ở xã hội tháng 12/2016, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về nhận thức và một số giải pháp cụ thể, trong đó nhấn mạnh, Trung ương đề ra chủ trương định hướng, còn vai trò địa phương rất quan trọng, quyết định thành công hay không.

Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục nghiên cứu bổ sung, điều chỉnh chính sách về nhà ở xã hội cho phù hợp với giai đoạn mớ; phối hợp với các bộ, ngành đề xuất với Quốc hội, Chính phủ các giải pháp về vốn, chính sách tín dụng, thuế, huy động nguồn lực tài chính cho phát triển nhà ở xã hội, trong đó chú trọng đẩy mạnh phát triển nhà ở cho công nhân lao động, nhà ở người thu nhập thấp khu vực đô thị, nhà ở phòng chống bão lũ khu vực miền Trung

Thời gian tới, Bộ sẽ kiểm soát chặt chẽ việc quy hoạch và khai thác, sử dụng hiệu quả quỹ đất đô thị dành cho phát triển nhà ở xã hội; tiếp tục đánh giá các mô hình xây dựng nhà ở xã hội để rút kinh nghiệm, hướng dẫn các địa phương thực hiện dự án phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch chung của khu đô thị, nâng cao chất lượng dự án để đảm bảo người dân. Đồng thời, Bộ sẽ kiểm soát chất lượng các dự án nhà ở xã hội, để người dân được ở trong điều kiện đáp ứng tốt về hạ tầng kỹ thuật cũng như hạ tầng xã hội cơ bản.

Trọng tâm: Hoàn thiện thể chế

Nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2017 của ngành xây dựng là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Phạm Hồng Hà: Năm 2017, Bộ Xây dựng tiếp tục coi công tác hoàn thiện thể chế là công tác quan trọng hàng đầu, là nhiệm vụ vừa thường xuyên vừa cấp bách. Nếu như  năm 2016, Bộ Xây dựng đã tập trung chủ yếu vào xây dựng thể chế, ban hành các văn bản, quy định chi tiết thì năm 2017 sẽ có sự chuyển hướng đó là cùng với xây dựng thể chế Bộ sẽ đẩy mạnh sang hướng dẫn, kiểm tra việc thi hành, có tổng kết, đánh giá để bảo đảm sự khả thi của luật pháp đã ban hành.

Bên cạnh đó, Bộ sẽ phối hợp với các ngành, các cấp để tăng cường công tác quản lý phát triển đô thị, tập trung kiểm tra, rà soát các quy hoạch liên quan đến công tác quản lý đô thị, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM.

Bộ cũng sẽ tăng cường quản lý, kiểm soát chặt chẽ thị trường bất động sản, bảo đảm thị trường phát triển ổn định, lành mạnh, đồng thời triển khai hiệu quả các chương trình hỗ trợ nhà ở xã hội trọng điểm; trong đó đẩy mạnh phát triển nhà ở phòng chống bão lũ khu vực miền trung; nhà ở xã hội khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân lao động. Tập trung thực hiện mục tiêu tăng trưởng của ngành khoảng 10%.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Toàn Thắng (thực hiện)