Chia sẻ cùng Thủ tướng*

Tôi rất tâm đắc với Thông điệp đầu năm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, xác định trọng tâm năm 2010 là tập trung mọi giải pháp để giữ ổn định kinh tế vĩ mô, tạo điều kiện để từng bước tái cấu trúc nền kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh.

Đây là tư tưởng chỉ đạo rất quan trọng, làm cơ sở cho công tác điều hành của Chính phủ trong năm 2010. Để chia sẻ quan điểm này, tôi xin được góp một số ý kiến về vấn đề kinh tế vĩ mô cùng triển vọng năm 2010.

Thứ nhất, năm 2010, nên ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô và triển khai đồng bộ 4 nhóm công cụ điều tiết vĩ mô

Bên cạnh nguy cơ tái lạm phát cao do hệ quả của chính sách kích thích kinh tế đã và đang áp dụng, sự biến động của giá cả thế giới, thì thị trường tài chính-tiền tệ nước ta đang đặt ra 3 vấn đề nóng là lãi suất, tỷ giá và nguồn vốn  trung-dài hạn.. Biện pháp tiền tệ ngày 25/11/2009 (Ngân hàng Nhà nước quyết định tăng lãi suất cơ bản lên mức 8% /năm kể từ ngày 1-12, sau 11 tháng duy trì ở mức 7% /năm) là bước khởi đầu nhằm “hạ nhiệt“ tín dụng và giảm sức cầu ngoại tệ, trong chính sách tiền tệ linh hoạt của Chính phủ, đang có tác dụng tích cực.

Tuy nhiên, nếu trông đợi hoàn toàn vào các công cụ của chính sách tiền tệ để phục vụ các mục tiêu mâu thuẫn nhau của nền kinh tế thì “dư địa” của các công cụ này không còn nhiều trong năm 2010, khi phải ưu tiên ngăn chặn nguy cơ tái lạm phát.

Chúng ta cần lưu ý rằng, điểm khác biệt giữa tình hình kinh tế nước ta với nhiều nước khác hiện nay là chúng ta nỗ lực phục hồi tốc độ tăng trưởng kinh tế trong điều kiện phải đồng thời ngăn chặn nguy cơ tái lạm phát. Do đó, cần có sự phối hợp đồng bộ cả 4 nhóm công cụ điều tiết vĩ mô: chính sách tài khoá; chính sách tiền tệ; chính sách tiêu dùng và chính sách ngoại thương, phục vụ cho mục tiêu ưu tiên năm 2010 là ổn định kinh tế vĩ mô.

Vấn đề trọng tâm của giai đoạn “sau suy giảm” là: Tổ chức lại nền kinh tế nhằm chuyển nền kinh tế từ tính chất gia công sang sản xuất; tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; chuyển nền kinh tế từ lệ thuộc sang tương thuộc trong quá trình hội nhập nhằm xác lập vị thế của nền kinh tế Việt Nam trong thời kỳ “hậu khủng hoảng” của thế giới với dự báo sẽ diễn ra cuộc chạy đua nhằm thay đổi trật tự kinh tế quốc tế trong quan hệ toàn cầu và khu vực.

Do đó, Chính phủ cần có một Chương trình tổng thể để thực hiện mục tiêu tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nâng cao sức cạnh tranh, với một lộ trình rõ ràng, có mục tiêu định lượng cụ thể, kèm theo các chính sách kinh tế, tài chính bảo đảm cho việc thực thi các mục tiêu đề ra. Một chương trình như vậy cần được ban hành sớm, để thực hiện từ năm 2010 nhằm hỗ trợ và định hướng đầu tư cho doanh nghiệp ngay từ giai đoạn phục hồi.

Hỗ trợ tín dụng trung-dài hạn cho các doanh nhiệp có nhu cầu đổi mới máy móc thiết bị, công nghệ - Ảnh minh họa

 

Từ cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu có thể thấy rằng những “thị trường mới nổi” nào phục hồi nhanh đều khai thác có hiệu quả thị trường nội địa của họ. Điều kiện tiên quyết để có thể chuyển hướng nhanh từ thị trường xuất khẩu sang thị trường nội địa là tỷ trọng nội địa hoá cao trong cơ cấu giá trị hàng hoá được sản xuất ở nước đó. Với tính chất của một nền kinh tế gia công, giá trị gia tăng và tỷ trọng nội địa hoá hàng hoá sản xuất trong nước thấp, thì khó có thể khai thác có hiệu quả thị trường nội địa.

Thực tế cho thấy, khi Chính phủ ban hành Quyết định 497 của Thủ tướng về hỗ trợ tín dụng cho khu vục nông thôn đã vấp ngay trở ngại về “hàng nội địa”, nên hiệu quả không được như mong muốn. Chủ trương của Bộ Chính trị khuyến khích người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam là rất đúng đắn, nhưng để chủ trương này mang lại kết quả cao phải tổ chức lại nền sản xuất, xây dựng thương hiệu Việt Nam, sức cạnh tranh của hàng hoá sản xuất trong nước.

Chính sách và giải pháp kinh tế hiện nay cần định hướng cho các doanh nghiệp đầu tư mở rộng thị trường nội địa và gắn vấn đề này với việc hỗ trợ tín dụng trung-dài hạn cho các doanh nghiệp có nhu cầu đổi mới máy móc thiết bị, công nghệ, phát triển sản phẩm mới, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Việc chấm dứt việc hỗ trợ vốn ngắn hạn theo Quyết định 131 vào cuối năm qua là đúng đắn. Tuy nhiên, cần sớm ban hành chính sách hỗ trợ trung-dài hạn theo mục tiêu chuyển đổi cơ cấu kinh tế (thay Quyết định 443) và chính sách hỗ trợ nông nghiệp-nông thôn-nông dân (thay Quyết định 447) theo tinh thần: Nhà nước không cho cá, mà cho cần câu cho những ai biết câu. Chính sách này cũng dự liệu sự sàng lọc của thị trường đối với các doanh nghiệp không có khả năng hoặc không có ý định vươn lên; chống đòi hỏi bao cấp tràn lan, tư tưởng dựa dẫm vào Nhà nước.

Thị trường chứng khoán

 

Trong 2 năm qua, nhất là giai đoạn nền kinh tế có dấu hiệu lạm phát cao từ cuối năm 2007 đến giữa năm 2008, do biến động của kinh tế vĩ mô và phần nào do yếu tố tâm lý việc huy động vốn trung dài hạn gặp khó khăn. Hoạt động của TTCK chủ yếu ở thị trường thứ cấp; doanh nghiệp không có khả năng huy động vốn trực tiếp trên thị trường, mà phải dựa vào các định chế tài chính-tín dụng trung gian; nên nguồn vốn đầu tư trung - dài hạn phải dựa vào hệ thống ngân hàng thương mại.

Vừa qua để bảo đảm an toàn của hệ thống, Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh cơ cấu tín dụng trung- dài hạn trong dư nợ tín dụng của ngân hàng thương mại từ 40% xuống còn 30%, nên nguồn tín dụng này sẽ căng thẳng trong thời gian tới.

Để hỗ trợ cho doanh nghiệp tận dụng thời cơ đầu tư chuyển đổi cơ cấu sản phẩm, cơ cấu thị trường, thì cần phải có giải pháp cho nguồn vốn trung - dài hạn ngoài hệ thống ngân hàng thương mại. Do đó, cần gắn chính sách lãi suất với việc phát triển TTCK sơ cấp, các hoạt động huy động vốn trên TTCK.

Tuy nhiên, nếu để TTCK bị lũng đoạn bởi một nhóm nhà đầu cơ (như báo chí phản ánh gần đây, nếu là sự thật), thì tự nó đánh mất tính chất thị trường và khó có thể thực hiện vai trò là kênh huy động vốn trung - dài hạn cho nền kinh tế.

Đề nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thực hiện các biện pháp mạnh để vực dậy niềm tin cho TTCK; áp dụng biện pháp chế tài cao nhất, theo quy định của Luật chứng khoán, để hạn chế các hành vi lũng đoạn thị trường như mua bán nội gián, cấu kết làm giá..; đồng thời sớm nghiên cứu trình Quốc hội bổ sung vào Bộ luật hình sự các tội phạm liên quan đến hoạt động của TTCK.

Ảnh minh họa

 

Vấn đề đặt ra trước mắt rất bức xúc là liệu trong 6 tháng đầu năm 2010, chính sách tài chính - tiền tệ có lặp lại tình trạng như quý 1/2008, lạm phát cao có quay trở lại không? Tôi cho rằng có nhiều nguy cơ như vậy. Do đó, theo tôi, cần có ngay kịch bản về mức lãi suất và tỷ giá theo hướng điều chỉnh linh hoạt, nếu trong các tháng tới, CPI tăng trên 1%/tháng. Về tiền tệ, đề nghị quan tâm 3 vấn đề: giảm dư nợ tín dụng, giảm cung tiền, không tạm ứng ngân sách.

Về tài chính, cần rà soát kỹ việc đầu tư của kênh ngân sách, tránh tình trạng đã phân bố dự án thì các ngành, các cấp đua nhau giải ngân bất chấp hiệu quả đầu tư.

Để ổn định tỷ giá USD, tiếp tục giữ biên độ giao dịch 3%, thực hiện quyết liệt quyết định của Thủ tướng về việc tập trung nguồn ngoại tệ của các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước để làm công cụ điều tiết thị trường (có thể mở rộng diện này so với việc giới hạn các Tập đoàn xuất khẩu tài nguyên, khoáng sản, nhưng phải bảo đảm quyền lợi của họ, tránh thiệt hại về tỷ giá). Việc điều chỉnh tỷ giá theo xu hướng giảm giá VND là tất yếu, vấn đề còn lại chỉ là xem xét mức độ và thời gian điều chỉnh.

Bên cạnh đó, cần có biện pháp chống đô-la hoá có hiệu quả hơn. Ví dụ, cấm tất cả doanh nghiệp trên lãnh thổ Việt Nam niêm yết giá hàng hoá dịch vụ bằng USD, chế tài nghiêm những đại lý thu đổi ngoại tệ của bất kỳ ngân hàng thương mại nào trực tiếp mua bán ngoại tệ; bảo đảm thanh khoản ngoại tệ cho nhu cầu nhập khẩu và thanh toán dịch vụ quốc tế hợp pháp, duy trì mức chênh lệch lãi suất tín dụng giữa VND với USD hợp lý để chống kinh doanh tiền…Chú ý các biện pháp mang tính tâm lý để chống đầu cơ và tích trữ ngoại tệ.

Đề nghị thực hiện nghiêm túc quyết định của Thủ tướng về việc chấm dứt hoạt động của các “sàn vàng”, mà thực chất chỉ là sòng bạc trá hình không hơn không kém. Bản chất nền kinh tế Việt Nam hiện nay, vàng và ngoại tệ giống nhau, nên chưa thể tự do hoá việc giao dịch như các hàng hoá khác cho đến khi nền kinh tế Việt Nam đủ điều kiện thực hiện tự do hoá giao dịch tài khoản vốn.     

TS Trần Du Lịch

* Tiêu đề do Cổng Thông điện tử Chính phủ đặt.

>> Bài viết của Thủ tướng: Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn năm 2009

>> Niềm tin và sự đồng thuận từ Thông điệp 2010 của Thủ tướng