Cơ chế cụ thể để mở rộng dân chủ trong Đảng

Ảnh: Chinhphu.vn

Trong buổi tọa đàm vừa diễn ra tại Cổng TTĐT Chính phủ, ông Nguyễn Đức Hà Vụ trưởng Vụ Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương nhấn mạnh những cơ chế cụ thể để mở rộng dân chủ trong Đảng, vốn là cơ sở, nền tảng để phát huy dân chủ trong nhân dân.

Theo chỉ thị 37 của Bộ Chính trị, ĐH cấp cơ sở tiến hành từ tháng 5 và cơ bản hoàn thành trong tháng 6, cấp huyện trong tháng 8, cấp tỉnh thành trong tháng 10, để nửa đầu tháng 1/2011 tiến hành ĐH Đảng.

Tính đến ngày 30/6, ĐH cấp cơ sở đã hoàn thành gần 100% và đang tiến hành ĐH thí điểm cấp huyện.

Từ dân chủ gián tiếp sang dân chủ trực tiếp

Ông Nguyễn Đức Hà cho biết, với đảng bộ cơ sở, trước đây ĐH chỉ bầu ra ban chấp hành, ban chấp hành sẽ bầu ra ban thường vụ và bí thư, phó bí thư. Ở nhiệm kỳ này, từ 5 – 7% số ĐH đảng bộ cơ sở sẽ thí điểm trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, 15- 20% ĐH đảng bộ cấp huyện bầu bí thư, cấp ủy, và 10 ĐH cấp tỉnh, thành phố bầu bí thư tỉnh, thành ủy.

Đây là là một bước đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, chuyển dần từ bầu cử gián tiếp sang bầu cử trực tiếp, từ dân chủ gián tiếp sang dân chủ trực tiếp.

Nhưng mở rộng dân chủ phải có cơ chế cụ thể để đảm bảo và Bộ Chính trị đã sửa đổi, ban hành quy chế bầu cử trong Đảng với rất nhiều điểm mới.

Có thể kể đến một ví dụ rõ nét là câu chuyện “rút bút” khi bầu cử. Trên thực tế, có những ĐH chỉ đưa ra một nhân sự cho vị trí bí thư. Nếu như trước đây, mỗi đảng viên dự ĐH sẽ được phát cho một phiếu bầu, ai đồng ý với nhân sự đó thì có thể gấp ngay phiếu lại và bỏ vào hòm phiếu, ai không đồng ý sẽ phải rút bút ra để gạch tên. Như vậy, có thể nhiều đảng viên không đồng ý với nhân sự sẽ có e ngại thể hiện chính kiến.

Để xử lý vấn đề này, quy chế bầu cử mới yêu cầu phiếu bầu phải thiết kế với các cột có các nội dung như họ tên, đồng ý và không đồng ý, để dù đồng ý hay không các đảng viên cũng phải rút bút ra, chấm dứt tình trạng e ngại nói trên.

Ông Nguyễn Đức Hà đánh giá, vấn đề này tuy nhỏ nhưng lại rất quan trọng trong việc tạo ra cơ chế cụ thể để thực hành và mở rộng dân chủ trong Đảng.

Bầu cử trực tiếp và trách nhiệm từ nhiều phía

Ông Nguyễn Đức Hà cũng nhìn nhận, qua 1.405 ĐH đảng bộ cơ sở thí điểm bầu cử trực tiếp, không khí dân chủ đã được thể hiện rõ nét.

Việc trực tiếp bầu này cũng đề cao trách nhiệm của cấp ủy, của người được bầu và của từng đảng viên. Bởi cấp ủy phải chuẩn bị nhân sự hết sức chặt chẽ, thận trọng, dân chủ, không gò ép nể nang. Trên thực tế, một số nơi việc chuẩn bị nhân sự chưa được đảm bảo và ngay lập tức, ĐH đã “xử lý” chuyện này bằng chính những lá phiếu trách nhiệm của các đảng viên.

Và với trọng trách phải nhìn vào ban chấp hành để chọn ra ban thường vụ, rồi lại trông vào ban thường vụ để lựa chọn đồng chí nào tài đức nhất, xứng đáng nhất vào vị trí cán bộ chủ chốt của địa phương, từng đảng viên thấy được quyền lợi, vinh dự và trách nhiệm của mình.

“Có những đồng chí nói với tôi, khi bầu bí thư đảng ủy xã, đồng chí bắt buộc phải suy nghĩ và cân nhắc rất kỹ, bởi đây không còn là vấn đề thôn này hay thôn kia, xóm này hay xóm kia, cũng không phải là vấn đề cá nhân nữa”, ông Nguyễn Đức Hà chia sẻ.

Cuối cùng, một thực tế là khi bầu cử trực tiếp thì những người đứng đầu thường không được 100% phiếu, khác hẳn với tình trạng khi bầu gián tiếp. Một mặt, do được cả ĐH tín nhiệm và giao trọng trách, nên trong quá trình thực thi nhiệm vụ, đồng chí bí thư sẽ cảm thấy vinh dự, trách nhiệm hơn và làm việc hăng hái, quyết liệt hơn. Mặt khác, việc không được 100% phiếu bầu cũng nhắc nhở rằng đồng chí vẫn còn những hạn chế, thiếu sót nhất định, phải tiếp tục phấn đấu vươn lên.

Với tỷ lệ 100% như trước đây, nhiều đồng chí sẽ có tư tưởng chủ quan về bản thân mình, ông Nguyễn Đức Hà đánh giá.

“Không phải cứ nói quyết tâm là sẽ có cán bộ trẻ”

Ông Nguyễn Đức Hà - Ảnh: Chinhphu.vn

Ông Nguyễn Đức Hà cũng cho biết, trong nhiệm kỳ mới, tỷ lệ cán bộ trẻ và cán bộ nữ tham gia cấp ủy là vấn đề được Trung ương và Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo hết sức quyết liệt với yêu cầu cả hai tỷ lệ này phải không dưới 15%. Bởi trong 3 kỳ ĐH vừa qua, tỷ lệ này có xu hướng giảm xuống.

Tuy nhiên, vẫn phải nhìn nhận một thực tế là một số nơi vẫn làm không đảm bảo yêu cầu này mà nguyên nhân chính là việc quy hoạch cán bộ vẫn còn yếu. Nhiều cơ sở đảng quy hoạch cán bộ nhưng lại không đưa vào các vị trí công tác để thử thách, để phát hiện những thiếu sót và tiếp tục hoàn thiện. 

Thực tế cho thấy nhiều nơi chuẩn bị danh sách bầu cử thì đủ tỷ lệ 15% song kết quả bầu cử lại không đủ vì những cán bộ này sẽ không đủ sức thuyết phục ĐH.

“Không phải cứ nói tăng cường, cứ nói quyết tâm mà ra được cán bộ trẻ. Để có cán bộ trẻ, phải có một quá trình đào tạo, quy hoạch bồi dưỡng từ mấy năm trước, với định hướng, chủ trương rõ ràng”, ông Nguyễn Đức Hà nói.

Để chủ trương của Đảng “thấm” nhanh hơn

Còn trong công tác văn kiện, ông Nguyễn Đức Hà nhìn nhận, về cơ bản việc chuẩn bị văn kiện đều được các ĐH chuẩn bị chặt chẽ, chu đáo, nhưng khi tiến hành ĐH thì thời gian dành cho bầu cử tương đối nhiều, còn thời gian thảo luận tương đối ít. Tại các ĐH thí điểm bầu cử trực tiếp, mặc dù Bộ Chính trị cho phép song vẫn không có nhiều đơn vị kéo dài thời gian ĐH để thảo luận nhiều hơn.

Tính đấu tranh, phê bình và tự phê bình của tổ chức đảng trong ĐH được thể hiện rõ nhất là qua những bài tham luận và qua lá phiếu. Nhưng với phần tham luận, “việc luận thì có nhưng việc bàn thì chưa nhiều, chưa rõ”, ông Nguyễn Đức Hà nói.

Trong khi đó, việc tham gia, đóng góp ý kiến vào các văn kiện trình ĐH XI của Đảng, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ĐH các cấp, lại được tiến hành tương đối tốt, ngay cả trước khi diễn ra ĐH.

Theo ông Nguyễn Đức Hà, việc cho đảng viên nghiên cứu trao đổi về các văn kiện này có hai chiều tác động. Một mặt, đây cũng là một hình thức mở rộng dân chủ, phát huy dân chủ, tập hợp trí tuệ đảng viên. Mặc khác, thông qua việc này, mỗi đảng viên sẽ bước đầu tiếp cận được những quan điểm, chủ trương đường lối lớn của Đảng để khi các văn kiện được chính thức ban hành, việc quán triệt sẽ nhanh hơn.

Ông so sánh, nếu việc thảo luận bây giờ là “mưa phùn” thì việc quán triệt sau này sẽ là “mưa rào”, chủ trương sẽ sẽ “thấm” nhanh hơn đến từng đảng viên, từng tổ chức đảng.

Hồng Hà