Giá lúa gạo - hãy nghe tiếng nói của nông dân

Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Đây là một trong những quan điểm được nêu tại hội thảo “Kết quả nghiên cứu ngành lúa gạo và lợi ich của người sản xuất nhỏ tại Việt Nam” do Liên minh Nông nghiệp tổ chức sáng ngày 21/10 tại Hà Nội.

Hội thảo cũng đưa ra khuyến nghị cần tính chi phí sản xuất vào trong giá gạo xuất khẩu và có cơ chế cho người nông dân tham gia ấn định giá thu mua lúa.

Theo GS Võ Tòng Xuân, hiện nay, mức giá sàn do Bộ Công Thương phối hợp với Bộ NN&PTNT và Hiệp hội Lương thực Việt Nam xác định và công bố, còn người trồng lúa hoàn toàn không có tiếng nói gì trong các quyết định này. Ông Võ Tòng Xuân cho rằng, cần phải có cơ chế chính thức để người nông dân tham gia vào việc ấn định giá thu mua lúa mỗi vụ thông qua các tổ chức đại diện của mình.

Các điều kiện xuất khẩu gạo cũng cần có quy định riêng cho các doanh nghiệp khai thác thị trường ngách như lúa gạo chất lượng cao, gạo đặc sản. Có như vậy sân chơi mới công bằng và dần dần Việt Nam mới nâng cao được uy tín, chất lượng và giá bán.

TS Nguyễn Đức Thành (Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách VERP), Trưởng nhóm nghiên cứu lúa gạo của Liên minh Nông nghiệp, cho rằng do ảnh hưởng của nhiều chính sách hỗ trợ và trợ cấp khác nhau từ ngân sách Nhà nước nên ngành lúa gạo đang có khuynh hướng sản xuất thừa nhóm sản phẩm có chất lượng trung bình và thấp cũng như đang xuất khẩu với giá thấp.

Như vậy, xuất hiện một thực tế là người đóng thuế Việt Nam thực chất đang “trợ cấp” cho người tiêu dùng nước ngoài đối với sản phẩm gạo của mình. Chính sách quy định giá sàn thu mua lúa gạo không đem lại lợi nhuận lớn hơn cho nông dân mà còn cản trở nông dân trồng những loại lúa chất lượng cao.

“Chúng tôi đề xuất nên tính đủ phần trợ cấp vào giá xuất khẩu để phản ánh đúng chi phí sản xuất và đảm bảo quyền lợi của nông dân. Xuất khẩu chú trọng vào tăng giá, thay vì chỉ tập trung tăng sản lượng, mới tạo động lực cho doanh nghiệp và người nông dân chủ động đầu tư, thay đổi công nghệ, lựa chọn giống lúa thuần chủng, chất lượng cao, làm tăng tính cạnh tranh và tạo dựng thương hiệu cho ngành lúa gạo Việt Nam”, ông Thành nhấn mạnh.

Bên cạnh các khuyến nghị về giá gạo và nâng cao vị thế của nông dân, nhóm nghiên cứu còn đề xuất một số giải pháp khác như bãi bỏ thuế VAT (5%) với mặt hàng gạo tiêu thụ trong nước để tạo công bằng giữa doanh nghiệp phân phối gạo trong nước, doanh nghiệp xuất khẩu, tiểu thương; nới lỏng điều kiện trở thành doanh nghiệp xuất khẩu gạo (Nghị định 109)…

Đỗ Hương