Một số bộ ngành nguy cơ không hoàn thành tiến độ giải ngân như đã “hứa”

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà, được sự chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các bộ ngành, tỉ lệ giải ngân 11 tháng đã có bước cải thiện, giải ngân được 6.312 tỷ đồng, đạt 34,65% vốn kế hoạch giao đầu năm và 45,51% nếu tính trên số kế hoạch năm 2020 đã được điều chỉnh sau khi cắt giảm của các bộ, ngành (là 4.346 tỷ đồng).

Toàn cảnh Hội nghị điểm cầu Bộ Tài chính ở Hà Nội. Ảnh:VGP/Huy Thắng.

Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, bên cạnh những bộ, ngành có tỉ lệ giải ngân cao thì vẫn còn một số bộ, ngành có tỉ lệ giải ngân thấp như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch... Có một số đơn vị cam kết giải ngân lên tới 100% số vốn vay nước ngoài như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhưng đến nay vẫn chậm. Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thông cho biết, số vốn vay nước ngoài Bộ này cần giải ngân trong năm 2020 sau khi xin điều chỉnh là 1.830 tỷ đồng. Tính đến thời điểm ngày 30/11, tất cả 18 dự án có sử dụng vốn vay nước ngoài của Bộ này giải ngân được  763 tỷ đồng, chiếm tỉ lệ 41,7%. Đại diện Bộ này cho hay, dự kiến đến hết năm 2020 cũng chỉ giải ngân được khoảng 90-94% kế hoạch đã điều chỉnh.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng lý giải nguyên nhân cuả sự chậm trễ này là thiếu vốn đối ứng, lũ lụt vào cuối tháng 10, tháng 11 đã ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện. Một số dự án trong tháng 11 đến nay đã làm nhưng chưa hoàn thành hồ sơ khối lượng.

Đại diện một Bộ có tỉ lệ giải ngân cao, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông cho biết, đến 24/11, đã giải ngân được 4.648 tỷ đồng đạt 75% số vốn được giao. Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông cho biết, để đạt được kết quả này, Bộ Giao thông vận tải đã triển khai đồng bộ các giải pháp, đẩy nhanh tiến độ giải quyết các thủ tục và đặc biệt là nêu cao vai rò trách nhiệm cụ thể của từng cá nhân.

Dưới góc độ Bộ Tài chính, Phó Cục trưởng Hoàng Hải cũng cho rằng, vấn đề lớn nhất làm tỉ lệ giải ngân vốn vay ODA, vay ưu đãi còn thấp là do không có khối lượng xây dựng cơ bản hoàn thành nên không có hồ sơ thanh toán, không thể giải ngân.

Bên cạnh đó, cũng chịu tác động của đại dịch COVID-19, thiên tai lũ lụt, nhưng đây không phải lý do chủ yếu vì ngay cả ở các khu vực ít chịu ảnh hưởng bởi thiên tai lũ lụt thì Bộ Tài chính thấy tiến độ triển khai và gửi đơn rút vốn vẫn còn chậm.

Các bộ, ngành cần tiếp tục làm rõ vấn đề này và cụ thể hơn nữa trách nhiệm của từng khâu. Nguyên nhân nữa là các dự án đã được bố trí kế hoạch vốn nhưng đang phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh điều chỉnh dự án (như gia hạn thời gian thực hiện dự án, gia hạn thời gian giải ngân, điều chỉnh phân bổ các hạng mục sử dụng vốn) điều chỉnh hiệp định vay nên không đủ cơ sở để giải ngân.

Theo lãnh đạo Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, một số vấn đề từ phía nhà tài trợ cũng khiến việc chậm giải ngân như thời gian gửi ý kiến “không phản đối” đối với hoạt động mua sắm, tuyển tư vấn của một số dự án kéo dài; một số nhà tài trợ yêu cầu sử dụng tư vấn của nước tài trợ trong thực hiện dự án nhưng chất lượng của tư vấn còn hạn chế, không đảm bảo tiến độ dự án trong khi vai trò, quan điểm của nhà tài trợ đối với hoạt động của tư vấn là không rõ ràng.

Nguyên nhân quan trọng nữa từ chính các chủ dự án chậm trễ trong việc hoàn chứng từ, các khoản rút vốn từ tài khoản đặc biệt, việc chuẩn bị hồ sơ rút vốn của các chủ dự án còn chưa hợp lý.

Bộ Tài chính cho rằng, các dự án theo phương thức giải ngân tài khoản đặc biệt của một số nhà tài trợ như WB, ADB, JICA, nhiều chủ dự án chậm trễ thực hiện thủ tục hoàn chứng từ cho các khoản rút vốn từ tài khoản đặc biệt nhà tài trợ phê duyệt hồ sơ rút vốn bổ sung tài khoản này cho các khoản chi nhỏ lẻ thường kéo dài.

Bộ Tài chính kiến nghị, cần thúc đẩy việc triển khai thực hiện dự án để có khối lượng hoàn thành cho giải ngân, đặc biệt đối với các dự án kết thúc năm 2020 và năm 2021.

Để thực hiện được, các bộ, ngành chủ dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án.

Cần xử lý dứt điểm các tồn tại, vướng mắc của các dự án đầu tư lớn, tập trung đẩy mạnh giải ngân các dự án đầu tư có tiềm năng giải ngân, các dự án đã hoàn tất các thủ tục đầu tư, công tác đấu thầu, triển khai ngay việc ký kết đối với các gói thầu đã có ý kiến “không phản đối” của nhà tài trợ.

Bộ Tài chính kiến nghị các nhà tài trợ cố gắng rà soát giảm các thủ tục phê duyệt không cần thiết.

Còn đối với các dự án không sử dụng hết kế hoạch vốn được giao phải đề xuất cắt giảm, Bộ Tài chính đề nghị các đơn vị cần sớm có số liệu cụ thể là cắt giảm của dự án nào, đồng thời trong thời gian tới cần làm rõ dự án nào hoàn toàn không giải ngân được trong năm 2020, dự án nào chỉ giải ngân được một phần.

Các đơn vị cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư xác định số vốn đã được phân bổ trong giai đoạn 2016-2020 và số vốn đã giải ngân thực tế, nếu thiếu vốn và còn được tiếp tục giải ngân trong các năm sau, phải đề xuất đưa vào kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021-2025 và kế hoạch vốn đầu tư 2021.

Với chương trình/dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các bộ, ngành báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương điều chỉnh đầu tư.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, đang đẩy nhanh sự phối hợp với các bộ, ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc điều chỉnh thời hạn giải ngân, phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký và các điều chỉnh khác của hiệp định vay (nếu phát sinh) theo quy định, tuân thủ Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà khẳng định, sẽ đôn đốc phối hợp đẩy nhanh tiến độ kiểm soát chi hiệu quả.

“Kho bạc Nhà nước (KBNN) không được để dồn hồ sơ, rút ngắn thời gian thực hiện kiểm soát chi cố gắng không quá 1 ngày, thời gian xử lý đơn rút vốn chỉ còn 1 ngày khi đủ hồ sơ hợp lệ, khi có đủ hồ sơ hợp lệ, cần tăng cường thực hiện kiểm soát chi, rút vốn và giải ngân qua hệ thống công nghệ thông tin”, Thứ trưởng Trần Xuân Hà lưu ý.

Về cơ chế trong dài hạn, lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cho hay, hiện Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan, Văn phòng Chính phủ để hoàn chỉnh Nghị định sửa đổi Nghị định số 97/2018/NĐ-CP ngày 30 tháng 6 năm 2018 về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ, bảo đảm Nghị định sau khi được sửa đổi sẽ quy định đơn giản hóa quy trình, thủ tục thẩm định và ký hợp đồng cho vay lại.

Anh Minh