Nhiều điểm mới trong Dự thảo Luật đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt

Hình ảnh tại Hội thảo. Ảnh: VGP/Hương Thắng

Sáng 3/11, tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Hội thảo Chính sách phát triển kinh tế-xã hội tại đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt nhằm tiếp tục lấy ý kiến đóng góp để hoàn thiện Dự thảo Luật đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt.

Theo ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Dự thảo Luật Đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt trình Quốc hội cho ý kiến lần này gồm 6 chương với 104 điều.

Đặc biệt, ông Đông cho biết, dự thảo Luật sẽ thu hẹp ngành, nghề có điều kiện (từ 243 xuống còn 108 ngành, nghề); gỡ bỏ những hạn chế, phân biệt đối xử đối với nhà đầu tư nước ngoài trong hoạt động đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề ưu tiên phát triển của đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt (ĐVHCKTĐB).

Ngoài ra, thủ tục đầu tư kinh doanh, thủ tục có liên quan đến đất đai, xây dựng, môi trường, xuất nhập khẩu, hải quan, lao động… sẽ được giải quyết đơn giản, nhanh gọn, tại chỗ tại Trung tâm hành chính công, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư.

“Dự thảo Luật lần này cũng đề xuất cho phép kéo dài thời hạn sử dụng đất tối đa đến 99 năm đối với các dự án đầu tư khu hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, nghiên cứu và phát triển y tế, giáo dục, dự án đầu tư thuộc ngành nghề ưu tiên phát triển của các đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt và dự án đầu tư của nhà đầu tư chiến lược”, Vụ trưởng Trần Duy Đông nói.

Vụ trưởng Trần Duy Đông nhấn mạnh những chính sách ưu đãi đầu tư về thuế, tiền thuê đất chung tại 3 ĐVHCKTĐB như: Hưởng thuế suất 10% trong thời gian 30 năm, miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo kể từ khi có thu nhập chịu thuế, áp dụng đối với các dự án đầu tư khu hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, nghiên cứu và phát triển (R&D), y tế, giáo dục, dự án đầu tư thuộc các ngành nghề ưu tiên phát triển của từng ĐVHCKTĐB và dự án của nhà đầu tư chiến lược…

Bên cạnh đó, ông Đông cho biết, Dự thảo luật cũng đưa vào những chính sách ưu đãi riêng cho từng đặc khu kinh tế, từng đối tượng dự án chứ không ưu đãi dàn trải, tập trung vào lợi thế thu hút đầu tư riêng có của từng đặc khu.

Với tư cách là thành viên tham gia góp ý cho Dự thảo luật, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm về xây dựng Luật đặc khu kinh tế, chuyên gia Marcin Milosz, nhóm tư vấn công ty TNHH Tư vấn Boston cho rằng, trước những bài học kinh nghiệm, những thành công cũng như những va vấp của các quốc gia khác, nhất là các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam có cơ hội lớn để xây dựng Luật đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt và Việt Nam sẽ có một đặc khu kinh tế tốt hơn, tận dụng lơi thế của người đi sau.

“Khi nhà đầu tư ra quyết định đầu tư vào khu vực Đông Nam Á, họ sẽ so sánh Việt Nam với các quốc gia khác trong khu vực. Qua nghiên cứu bài học của các quốc gia này, chúng tôi rút ra rằng đối với xây dựng đặc khu ở Việt Nam cần tập trung xây dựng chiến lược và cơ sở hạ tầng cho phù hợp, trong đó có sự tham gia của cả Nhà nước và tư nhân; có khung khổ thể chế rõ ràng; thông thoáng để hỗ trợ cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển; đồng thời, chú trọng quảng bá hình ảnh các đặc khu để thu hút các nhà đầu tư chiến lược”, ông Marcin Milosz phân tích.

Trong khi đó, chuyên gia Patrick Tay, Phó Tổng Giám đốc Phụ trách tư vấn chính sách kinh tế Tập đoàn PWC tại Malaysia cho rằng: “Xây dựng một đặc khu ‘siêu hạng’ đã khó, thì việc duy trì thành công của nó đó còn khó hơn, cần phải xác định đây là một cuộc đua marathon chứ không phải là chạy tiếp sức”.

Ông Patrick Tay nhấn mạnh, đặc khu chỉ có thể coi là thành công thực sự khi mọi người đều được hưởng lợi, cả nhà đầu tư, người dân sở tại nói riêng và người dân toàn quốc nói chung nhờ tác dụng lan tỏa.

Bên cạnh đó, ông lưu ý trong quá trình làm luật cần đặt bản thân vào vị trí những người thực thi, xem họ sẽ chịu tác động như thế nào, có khó khăn gì trong thực hiện hay không? Đồng thời, cũng cần trao quyền thỏa đáng cho những người lãnh đạo để họ có không gian để làm việc, chủ động ra quyết định trong đặc khu.

Nhận xét chung về chính sách ưu đãi trong các ĐKHCKTĐB, GS.TS. Đặng Hùng Võ cho rằng, Dự thảo mới cập nhật được những kiến nghị sửa đổi hệ thống pháp luật hiện hành, chứ chưa tạo được bước đột phá. “Như việc đưa ra trong Dự thảo luật áp dụng chính sách hành chính 1 cửa, hiện nay Chính phủ đang triển khai rồi, nên đề xuất như vậy là chưa có gì mới”.

Ông gợi ý, muốn đột phá, cần mạnh dạn đưa ra thủ tục hành chính điện tử một cửa, thậm chí với công nghệ 4.0 là “không cửa” thì mới tạo ra những bước vượt lên đáng kể so với thủ tục hành chính hiện nay. Còn đối với chính sách đất đai, chúng ta cần tiếp cận theo hướng thị trường sẽ phù hợp với thông lệ quốc tế hơn.

Cũng liên quan đến các chính sách ưu đãi, GS.TS. Đặng Hùng Võ cho rằng: “Không nên quá lạm dụng các chính sách ưu đãi, có thể giảm thuế hoặc sử dụng chính sách ưu đãi khác nhưng sử dụng đất phải trả tiền. Bởi nếu miễn giảm sẽ dẫn đến hệ quả rất nghiêm trong là việc sử dụng đất không hiệu quả, tiền trả cho việc sử dụng đất quá rẻ sẽ dẫn đến việc bê trễ sử dụng đất, cố gắng tận dụng mối quan hệ để có đất, xong để đấy chờ thời, tạo điều kiện cho đầu cơ”.

Dưới một góc độ khác, chuyên gia kinh tế, TS. Võ Chí Thành nhận định, trước khi xây dựng đặc khu kinh tế xem xét cách tiếp cận, “xem chúng ta muốn gì ở đặc khu này, là một nơi lan tỏa công nghệ, kỹ năng, xây dựng mô hình thể chế để học tập hay để kiểm tiền, hay là tất cả?”. Ông cho rằng cần phải các định rõ và không nên ôm đồm tất cả.

Hương Thắng