Sửa Luật Thanh tra: Nâng cao tính độc lập của cơ quan thanh tra

Phiên họp thứ 35 của UBTVQH

Chiều 27/9, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã thảo luận Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Thanh tra sửa đổi đã được các đại biểu Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7 vừa qua.

Nâng cao địa vị pháp lý của cơ quan thanh tra

Thay mặt UBTVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận nêu lên một số vấn đề lớn cần tiếp tục thảo luận, cho ý kiến. Đó là xác định địa vị pháp lý và nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra; về thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành; thanh tra xây dựng quận, huyện, xã, phường; trách nhiệm của cơ quan thanh tra và Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 vừa qua, dự thảo Luật Thanh tra lần này được chỉnh lý, bổ sung theo hướng nghiêng về phương án tổ chức cơ quan thanh tra vừa gắn liền với hoạt động quản lý nhà nước, nhưng có tính độc lập tương đối với cơ quan quản lý nhà nước.

Về địa vị pháp lý, báo cáo của UBTVQH cho rằng, đối chiếu với các quy định hiện hành thì Thanh tra Chính phủ phải có địa vị pháp lý như các bộ, cơ quan ngang bộ khác, tức là có địa vị pháp lý độc lập, có phạm vi quản lý nhà nước ngành, lĩnh vực riêng.

Trong trường hợp này là thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng…,không thể chỉ là cơ quan tham mưu (điều này được thể hiện ở các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn).

Mặt khác, do hoạt động thanh tra là nhằm bảo đảm sự tuân theo pháp luật của các đối tượng chịu sự quản lý nhà nước, cho nên để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả thì bản thân hoạt động thanh tra cần phải thực hiện độc lập và dựa trên cơ sở pháp luật (nhất là về chuyên môn, nghiệp vụ).

Trên tinh thần đó, UBTVQH cho rằng, việc sửa đổi Luật Thanh tra lần này cần theo hướng nâng cao địa vị pháp lý, vai trò, tính độc lập và tự chịu trách nhiệm của Thanh tra Chính phủ nói riêng và của các cơ quan thanh tra nói chung về các hoạt động, quyết định của mình.

“Đây chính là định hướng đã được xác định rõ tại Nghị quyết 48/2005/NQ-TW của Bộ Chính trị cũng như Nghị quyết số 21/2009/NQ-CP của Chính phủ. Do đó, cần tổ chức hoạt động thanh tra theo hướng bảo đảm cho Thanh tra Chính phủ thực hiện tốt vai trò giúp Chính phủ quản lý nhà nước về công tác thanh tra”, báo cáo của UBTVQH cho biết.

2 phương án tổ chức đối với thanh tra chuyên ngành

Do vẫn còn ý kiến khác nhau về tổ chức bộ máy, hoạt động của thanh tra chuyên ngành, UBTVQH trình hai phương án để Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp tới.

Phương án 1 (được tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội), không thành lập tổ chức thanh tra chuyên ngành độc lập mà giao chức năng thanh tra chuyên ngành cho chính công chức của cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý ngành, lĩnh vực (tổng cục, cục thuộc bộ) trực tiếp thực hiện.

Phương án 2 (do Chính phủ trình, có tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội), tổ chức cơ quan thanh tra chuyên ngành ở một số tổng cục, cục thuộc bộ, nhưng không tổ chức cơ quan thanh tra chuyên ngành ở chi cục thuộc sở.

Về ý kiến đề xuất bổ sung thanh tra khu chế xuất, khu công nghiệp vào dự thảo luật, UBTVQH đề nghị không quy định thanh tra khu công nghiệp, khu chế xuất.

Với một số nội dung khác như Thanh tra xây dựng quận, huyện, xã phường hiện đang thực hiện thí điểm tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, cần tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm, bởi đây là vấn đề mới được thực hiện từ phát sinh trong thực tiễn vừa qua.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị các cơ quan thẩm tra và soạn thảo tiếp thu các ý kiến của UBTVQH để chỉnh lý, bổ sung dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi một cách tốt nhất, bảo đảm chất lượng khi trình Quốc hội thảo luận, thông qua tại Kỳ họp thứ 8 tới.

Lê Sơn