TPHCM tìm giải pháp đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu

Hội nghị chuyên đề về tình hình đầu tư và XK TPHCM. Ảnh: VGP/Lê Anh

Đây là ý kiến được các chuyên gia đưa ra tại Hội nghị chuyên đề về tình hình đầu tư và XK TPHCM, diễn ra ngày 17/10, nhằm đánh giá thực trạng hoạt động XK và đề xuất định hướng, giải pháp thúc đẩy XK của Thành phố trong giai đoạn mới.

Theo thống kê của Sở Công Thương TPHCM, năm 2018, kim ngạch XK của Thành phố là trên 38 tỷ USD. 9 tháng 2019 ước đạt 30,7 tỷ USD, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước.

Hiện TPHCM có nhiều mặt hàng có kim ngạch XK trên 1 tỷ USD/năm. Dự kiến, năm 2019 kim ngạch XK sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử ước đạt 10 tỷ USD, dệt may 4,2 tỷ USD, giày dép 1,9 tỷ USD, máy móc, thiết bị, dụng cụ khoảng 1,6 tỷ USD và nhiều mặt hàng có kim ngạch XK trên 500 triệu USD/năm như gạo, thủy hải sản, hàng rau quả, phương tiện vận tải và phụ tùng…

Trong các thị trường XK của doanh nghiệp TPHCM, thì Trung Quốc và Mỹ vẫn là 2 thị trường XK lớn nhất. Kế đến là Nhật Bản, Hong Kong, Hàn Quốc, Đức, Hà Lan, Ấn Độ... Ngược lại, XK sang EU chiếm tỉ trọng thấp, chưa xứng với tiềm năng.

Tăng trưởng XK ‘đã đến ngưỡng’

Theo đánh giá của Sở Công Thương TPHCM, hoạt động XK của Thành phố đã đến ngưỡng giới hạn, sẽ khó tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng trong thời gian tới nếu không có giải pháp chiến lược, đột phá. Kim ngạch XK ngày càng phụ thuộc vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Nhiều mặt hàng có kim ngạch XK lớn như sản phẩm điện, điện tử, dệt may, giày dép chủ yếu do doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sản xuất, XK.

Theo TS. Đinh Công Khải, Viện trưởng Viện chính sách công (Trường Đại học Kinh tế TPHCM), gần đây XK của TPHCM đã và đang mất dần lợi thế cạnh tranh, khả năng đa dạng hóa sản phẩm XK và đa dạng hóa thị trường thấp. XK vẫn theo mô hình tăng trưởng theo chiều rộng và chạy theo thị trường, thiếu định hướng chiến lược phát triển XK theo lợi thế so sánh của Thành phố. Biểu hiện rõ nét nhất là tốc độ tăng trưởng XK có xu hướng giảm so với cả nước và các địa phương khác, dẫn đến tỉ trọng kim ngạch XK so với cả nước ngày càng giảm.

TS. Đinh Công Khải phân tích, trong 1.014 sản phẩm mà TPHCM XK, có 186 sản phẩm có lợi thế so sánh bộc lộ (RCA), chiếm tới 90% kim ngạch XK của Thành phố. Nhưng hầu hết các nhóm ngành, sản phẩm XK của TPHCM đang mất dần lợi thế so sánh bộc lộ (108/186 sản phẩm có RCA giảm).

Chính vì vậy, việc nhận dạng lại bức tranh chung về XK của TPHCM, trong đó đánh giá lại một cách có hệ thống và khoa học nền tảng cho XK của TPHCM và sự gắn kết của XK của TPHCM với các vùng lân cận, từ đó định vị nhóm ngành, sản phẩm chủ lực mà Thành phố cần quan tâm hỗ trợ phát triển trong thời gian tới là rất cấp thiết.

Ảnh minh họa

Hướng đến các lĩnh vực, sản phẩm công nghệ cao

Ở góc độ doanh nghiệp, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) kiến nghị, để nâng cao năng lực và giá trị XK, đẩy mạnh tăng trưởng XK, chỉ còn giải pháp là Thành phố chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu hàng XK sang lĩnh vực sản phẩm công nghệ cao, giá trị gia tăng cao và XK dịch vụ. Mặt khác, triển khai các giải pháp tiếp tục thu hút doanh nghiệp đầu tư nước ngoài;  khuyến khích doanh nghiệp các tỉnh, thành phố bạn giao dịch thương mại, xuất nhập khẩu qua các cảng của Thành phố.

Theo HUBA, những ngành hàng hiện đang chiếm ưu thế XK như dệt may, da giày, chế biến gỗ… vẫn chưa khắc phục được nhược điểm về thâm dụng lao động, năng suất phụ thuộc nhiều vào thiết bị lạc hậu.

Do đó, trong thời gian tới, các doanh nghiệp phải đầu tư vào thiết kế thời trang, xây dựng thương hiệu, chuyển dịch theo hướng sản xuất bằng công nghệ cao. Mặt khác cần trọng tâm vào số ngành có giá trị gia tăng cao, phù hợp điều kiện Thành phố như phần mềm tin học, dịch vụ tài chính, du lịch y tế (phẫu thuật thẩm mỹ, nha khoa…) có khả năng phát triển trong thời gian khá dài và nâng kim ngạch XK.

Ông Nguyễn Ngọc Hoà, Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM cho biết, thời gian tới, Thành phố sẽ tiếp tục duy trì và hỗ trợ các sản phẩm chủ lực, tiêu biểu có kim ngạch và tốc độ tăng trưởng cao, tạo nhiều việc làm và đóng góp ngân sách lớn, đồng thời nâng cấp công nghiệp và gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho các ngành hàng XK này; nâng cao năng lực cạnh tranh các cụm ngành XK tiêu biểu như sản phẩm hàng hoá, phần mềm và nội dung số, du lịch…

Về định hướng XK của TPHCM đến năm 2030, ông Nguyễn Ngọc Hoà, cho biết, quan điểm chiến lược của Thành phố là lấy chất lượng tăng trưởng làm nền tảng, chuyển dịch cơ cấu XK theo hướng cung cấp dịch vụ hỗ trợ XK và XK dịch vụ, hàng hoá vô hình (phần mềm, sản phẩm nội dung số). Cân đối hài hoà giữa mục tiêu dài hạn là nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong sản phẩm XK.

Theo các chuyên gia, để hỗ trợ các doanh nghiệp XK phát triển, TPHCM cần nâng cao các dịch vụ nền tảng về công nghệ; các dịch vụ tài chính, xúc tiến thương mại và logistics. Đồng thời phát huy nguồn nhân lực và tận dụng tốt nhất các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) để hỗ trợ XK.

Dự ước XK của TPHCM giai đoạn 2021-2030 sẽ tăng bình quân 7%/năm, trong đó các FTA góp phần tăng XK khoảng từ 2-3%/năm.

Lê Anh