Tập trung vốn cho “tam nông”

Nông nghiệp, nông thôn thiếu vốn

Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), hoạt động tín dụng nông nghiệp, nông thôn (NNNT) vẫn còn nhiều hạn chế và chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Ngoài Ngân hàng NNPTNT (Agribank), Ngân hàng Chính sách xã hội và hệ thống quỹ tín dụng nhân dân chiếm 85% dư nợ cho vay khu vực nông nghiệp, các TCTD khác tham gia cho vay khu vực này còn quá ít, số ngân hàng tham gia hiện chỉ có các ngân hàng: TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank), Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB), TMCP Á Châu (ACB). Do đó, mỗi khi có chương trình cho vay theo mùa vụ để thu mua nông -lâm - thủy sản chế biến, các ngân hàng đều nhanh chóng “cháy” vốn.

Đã vậy, việc gia tăng vốn cho hoạt động này cũng hết sức nan giải với các ngân hàng. Bà Nguyễn Thị Tâm,  Phó Tổng Giám đốc Techcombank, cho rằng, mặt hàng nông sản xuất khẩu chiến lược của Việt Nam như tiêu, điều chiếm vị thế số 1 trên thị trường thế giới nhưng do giá cả biến động mạnh khiến một số DN bị thua lỗ. Đây là lý do khiến nhiều ngân hàng không “mặn mà” với dịch vụ cho vay thu mua nông sản. Vì vậy, tuy tổng dư nợ của vốn tín dụng NNNT có tăng nhưng cũng chỉ chiếm 20 %  trong tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, nguồn lực của nông dân chủ yếu là sức lao động và các tài sản do gia đình tự tạo dựng, còn vốn tự có bằng tiền để cùng hợp vốn với vốn tín dụng của ngân hàng chiếm tỷ trọng rất thấp.

Theo điều tra của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển NNNT, từ năm 2002 trở lại đây, mức tích lũy trung bình của 1 người dân nông thôn chỉ từ 800.000 - 1 triệu đồng/năm. Do vậy, phần lớn nông dân chỉ “lấy công làm lãi” như một cách tự trả công lao động cho mình chứ ít khi nghĩ tới lợi nhuận và tái đầu tư. Còn ngành Nông nghiệp thì có tới 42% DN có vốn dưới 1 tỉ đồng và không ít DN phải hoạt động dựa vào 90% từ nguồn vốn vay ngân hàng.

Tạo cơ chế mới cho tín dụng nông thôn

NHNN đang lấy ý kiến (lần thứ 3) dự thảo Nghị định về tín dụng phục vụ phát triển NNNT để trình Chính phủ do tính chất cấp bách của vấn đề này.  

“Nghị định phải đạt được 2 mục tiêu chính: Tạo cơ chế phù hợp để chuyển vốn về cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn theo cơ chế cho vay thương mại với lãi suất phù hợp; có chính sách để khách hàng dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng, thông qua việc đơn giản hóa thủ tục, giảm bớt những điều kiện kém lợi thế cho khách hàng và có chính sách hỗ trợ nông dân khi gặp rủi ro do nguyên nhân bất khả kháng” - đại diện Vụ Tín dụng NHNN, đơn vị soạn thảo Nghị định cho biết.

Phạm vi của Nghị định sẽ điều chỉnh toàn bộ hoạt động tín dụng ngân hàng đối với NNNT và nông dân nói chung, nhưng tập trung chủ yếu vào hoạt động tín dụng thương mại (tín dụng thông thường) của các TCTD.

Về nguyên tắc, lãi suất cho vay khu vực NNNT của các NHTM là lãi suất thị trường. Tuy nhiên, để giảm giá vốn của các ngân hàng khi cho vay trên địa bàn nông thôn, Chính phủ và NHNN sẽ có giải pháp cung ứng các nguồn vốn rẻ cho NHTM. Dự kiến, đó là nguồn vốn tài trợ, ủy thác của các tổ chức trong, ngoài nước, của Chính phủ và vay từ NHNN. Lãi suất cho vay của các ngân hàng thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ; lãi suất cho vay của các tổ chức tài chính vi mô do các bên thỏa thuận.

Theo đó, TCTD được xem xét cho khách hàng vay trên cơ sở có bảo đảm hoặc không có bảo đảm bằng tài sản. Mức cho vay tối đa không có bảo đảm bằng tài sản được quy định là 50 triệu đồng với đối tượng là các hộ sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp; 200 triệu đồng với các hộ sản xuất ngành nghề, dịch vụ ở nông thôn; 500 triệu đồng với các đối tượng là chủ trang trại, HTX. Căn cứ vào đặc thù của cho vay đối với lĩnh vực này, các TCTD hướng dẫn cụ thể quy trình, thủ tục về cho vay, bảo đảm tiền vay theo hướng đơn giản, thuận tiện và phù hợp.

Thời hạn cho vay do khách hàng và TCTD thỏa thuận, trên cơ sở thời gian sinh trưởng của vật nuôi, cây trồng và thời gian luân chuyển vốn.

Nếu khách hàng chưa trả được nợ đúng hạn do nguyên nhân khách quan (thiên tai, dịch bệnh…), TCTD xem xét cơ cấu lại thời hạn nợ cho khách hàng, đồng thời căn cứ dự án, phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả, có khả năng trả được nợ, xem xét cho khách hàng vay mới. Việc cho vay mới không phụ thuộc vào dư nợ cũ của khách hàng. Trường hợp thiên tai, dịch bệnh xảy ra trên diện rộng, khi có thông báo của cấp có thẩm quyền, ngoài việc xem xét cơ cấu lại thời hạn nợ cho khách hàng, Chính phủ có chính sách hỗ trợ cụ thể đối với nông dân và TCTD bị thiệt hại nặng, không có khả năng trả nợ.

Vũ Trọng