Chống buôn lậu thuốc lá: Hiệu quả của Chỉ thị 30

Ảnh minh họa

Thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng, 6 địa phương trọng điểm phía nam, gồm: TPHCM, Đồng Tháp, Long An, An Giang, Tây Ninh, Cần Thơ đã có nhiều văn bản chỉ đạo các thành viên Ban Chỉ đạo 389 của UBND tỉnh, UBND huyện, thành phố, thị xã, quận theo chức năng, nhiệm vụ được giao tổ cức triển khai thực hiện. Đồng thời, các địa phương đã xây dựng nhiều kế hoạch nghiệp vụ, kế hoạch chuyên đề nhằm phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh và kiểm tra, kiểm soát thuốc lá nhập lậu, có các kế hoạch về tuyên truyền, phổ biến pháp luật.

Tại TPHCM, UBND Thành phố đã ban hành Công văn số 5657 về việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu trên địa bàn, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng lực lượng chức năng, sở, ngành, đoàn thể, UBND các quận, huyện.

Tại Đồng Tháp, lực lượng chức năng đã thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho hàng trăm đối tượng đã tham gia vận chuyển thuốc lá lậu với nội dung không mua bán, vận chuyển hàng cấm, hàng nhập lậu. Trong đó, Công an Đồng Tháp đã tổ chức tuyên truyền tại các huyện, thị xã biên giới; Biên phòng Đồng Tháp phối hợp tuyên truyền 18 điểm với 950 lượt người nghe; Quản lý thị trường Đồng Tháp vận động các tổ chức, cá nhân ký cam kết không kinh doanh hàng hóa nhập lậu, kết quả có 3.000 bản cam kết được ký.

Các địa phương khác như Long An, An Giang, Tây Ninh, Cần Thơ cũng đã nghiêm túc xây dựng kế hoạch để triển khai Chỉ thị.

Kết quả, các lực lượng chức năng của 6 địa phương nói trên đã phát hiện, bắt giữ và xử lý được 15.363 vụ, 11.390.366 bao thuốc lá, khởi tố hình sự 372 vụ/471 đối tượng.

Cụ thể, từ 1/10/2014 đến 30/6/2016, các lực lượng chức năng tỉnh Long An đã kiểm tra, phát hiện và bắt giữ 3.782 vụ, thu được 4.089.498 bao thuốc lá ngoại, khởi tố hình sự 56 vụ/79 bị can; xử phạt hành chính 717 trường hợp với số tiền 6.144 triệu đồng.

Tỉnh An Giang bắt giữ được 3.221 vụ (1.479 đối tượng), thu 1.842.437 bao thuốc lá nhập lậu; xử phạt hành chính với số tiền là 13,37 tỉ đồng, đã khởi tố hình sự 60 vụ, 73 đối tượng.

Tỉnh Đồng Tháp đã bắt giữ và xử lý 2.348 vụ/827 đối tượng; xử phạt hành chính 2.238 vụ, tổng số tiền phạt là 4.318.237.000 đồng; chuyển xử lý hình sự 25 vụ/25 đối tượng, tịch thu 1.208.967 bao thuốc lá nhập lậu.

Tỉnh Tây Ninh bắt giữ được 1.547 vụ/649 đối tượng; 76 vụ/139 đối tượng bị khởi tố; thu hồi 1.534.948 bao thuốc lá ngoại.

Cần Thơ phát hiện 884 vụ/899 đối tượng; thu hồi 257.748 bao thuốc lậu, phạt hành chính 7 tỷ đồng; khởi tố 40 vụ/40 đối tượng.

TPHCM phát hiện 3.577 vụ/1.398 đối tượng; tịch thu 2.456.768 bao thuốc lá; xử phạt vi phạm hành chính 16.720.000 đồng; khởi tố 115 vụ/115 đối tượng.

Tình hình buôn lậu thuốc lá vẫn diễn biến phức tạp

Hiện trên các tuyến biên giới, đường sông, vùng biển, cảng biển, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá lậu mặc dù không còn công khai, quy mô lớn như trước nhưng vẫn diễn biến phức tạp, nhất là tại các địa bàn trọng điểm như Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, Tây Ninh, An Giang…

Thời gian gần đây, phương thức vận chuyển thuốc lá lậu có thay đổi so với trước, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu ngày càng tinh vi hơn như cất giấu thuốc lá điếu ngoại nhập lậu trong ca bin, mui, gầm, bình xăng xe; bố trí người theo dõi trước trụ sở cơ quan của lực lượng chống buôn lậu, thuê người dò đường trước khi vận chuyển; dùng xe máy, ghe máy có tốc độ rất cao để vận chuyển, vận chuyển vào ban đêm, thường xuyên thay đổi thời gian, cung đường hoạt động. Manh động và liều lĩnh hơn, đối tượng vận chuyển sẵn sàng chống trả lại lực lượng chức năng khi bị phát hiện bắt giữ; hô hào, tập trung đông người nhằm gây áp lực để cướp hàng, tẩu tán tang vật, đánh tháo đối tượng bị bắt giữ...

Trong thị trường nội địa, thuốc lá nhập lậu tuy không còn công khai bày bán như trước nhưng vẫn được các đối tượng lén lút bán ở các nhà hàng, khách sạn, quán bar… Phương thức chủ yếu là các đối tượng cất giấu thuốc lá nhập lậu tại địa điểm khác nhau và vận chuyển dần đến điểm kinh doanh với số lượng nhỏ, bán hết lại đưa đến nên số lượng thuốc lá nhập lậu tại các cửa hàng, các điểm kinh doanh không lớn.

Một số điểm nóng về buôn bán thuốc lá nhập lậu như chợ Học Lạt, chợ Trần Quốc Toản, bến xe Tây Ninh (TPHCM) vẫn chưa được xóa bỏ triệt để. Địa bàn trọng điểm về tiêu thụ thuốc lá nhập lậu vẫn là TPHCM, các tỉnh miền Tây Nam Bộ và các đô thị lớn trong cả nước.

Hạn chế và nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân khiến cho tình hình buôn lậu thuốc lá tiếp tục phức tạp, đầu tiên là lợi nhuận thu được từ việc này rất cao, trong khi đó, thuốc lá điếu hợp pháp trong nước lại bị áp thuế cao (thuế tiêu thụ đặc biệt 65%, thuế VAT 10%, thuế nhập khẩu 135%, thuế thu nhập doanh nghiệp 22%, Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá 1,5%...). Ngoài ra, ngành sản xuất trong nước đang kinh doanh dưới môi trường pháp lý nghiêm ngặt nên giá thành thuốc lá cao hơn so với các nước.

Cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa quyết liệt và thường xuyên trong chỉ đạo, các lực lượng chức năng một số địa phương chưa làm tốt công tác đấu tranh chống buôn lậu.

Hơn nữa, đời sống nhân dân vùng biên giới, vùng sâu vùng xa còn nhiều khó khăn, dễ bị các đối tượng móc nối, mua chuộc tham gia vận chuyển thuốc lá.

Một nguyên nhân nữa là công tác phối hợp, trao đổi thông tin giữa các lực lượng chức năng và địa phương dù đã được cải thiện nhưng chưa được duy trì thường xuyên, liên tục. Đầu tư mua sắm phương tiện, hỗ trợ công tác chống buôn lậu còn hạn hẹp.

Ngoài ra, trong việc thực hiện quy định xử lý hình sự đối với hành vi kinh doanh, nhập lậu, vận chuyển trái phép từ 500 bao trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự còn gặp một số vướng mắc, bất cập.

Hoàng Lâm