Đề xuất xử lý hình sự hối lộ phi vật chất, làm giàu bất chính

Ảnh VGP/Lê Sơn

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên đề nghị, hội thảo cần trao đổi thẳng thắn, phân tích các nguyên nhân và hành vi tham nhũng cần hình sự hoá, làm giàu bất chính và quy trách nhiệm của pháp nhân đối với hành vi tham nhũng.

TS. Nguyễn Thanh Tân (Bộ Công an), nhận định, ở nước ta hiện nay đã xuất hiện dấu hiệu các hành vi tham nhũng phi vật chất như hối lộ tình dục, thăng chức… mà Bộ luật Hình sự Việt Nam chưa quy định đối với hành vi này. Do đó, ông kiến nghị các cơ quan lập pháp Việt Nam cần hình sự hoá các hành vi tham nhũng có giá trị phi vật chất.

Bên cạnh đó, ông Tân cũng cho rằng, trước tình trạng xuất hiện ngày càng nhiều hành vi có dấu hiệu tham nhũng do pháp nhân thực hiện, việc truy cứu trách nhiệm hình sự pháp nhân thực hiện hành vi tham nhũng là hết sức cần thiết, phù hợp với thông lệ quốc tế, yêu cầu của Công ước Chống tham nhũng và yêu cầu đấu tranh phòng, chống tham nhũng tại Việt Nam.

Cần hình sự hoá hành vi làm giàu bất chính bằng các chế tài hình sự  

Về vấn đề hình sự hoá hành vi làm giàu bất chính, nhiều đại biểu tham dự hội thảo lưu ý, có thể đánh giá được tình trạng làm giàu bất chính ở Việt Nam hay không, cơ quan nào thực hiện, đánh giá dựa trên cơ sở nào?

Hành vi làm giàu bất chính có tính nguy hiểm cao cho xã hội, cần phải hình sự hoá bằng các chế tài hình sự. Thực tế ở Việt Nam chưa có một báo cáo chính thức của cơ quan, tổ chức về vấn đề này, nhưng qua nhiều nguồn phản ánh khác nhau, có thể thấy rằng tình trạng làm giàu bất chính cực kỳ nghiêm trọng.

Tuy nhiên, các chế tài xử lý hành vi làm giàu bất chính của pháp luật Việt Nam không đủ răn đe, giáo dục cũng như xử lý triệt để. Chẳng hạn, Luật Phòng, chống tham nhũng cũng chỉ quy định người kê khai tài sản không trung thực bị xử lý theo quy định của pháp luật và đối với người ứng cử vào các cơ quan dân cử thì bị xoá tên trong danh sách ứng cử, người được dự kiến bổ nhiệm thì không được bổ nhiệm. Tại Nghị định 78/2013/NĐ-CP về minh bạch tài sản, thu nhập cũng quy định người có nghĩa vụ kê khai có thể bị áp dụng các hình thức kỷ luật nếu kê khai sai như khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức…

Xử lý hành vi làm giàu bất chính, đại biểu đề xuất cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách như hoàn thiện dữ liệu quản lý tài sản, thu nhập quốc gia; xây dựng luật riêng về minh bạch tài sản theo hướng quy định cụ thể về quản lý tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức và những đối tượng có liên quan khác.

Báo cáo của nhóm nghiên cứu về hoàn thiện các quy định của Bộ luật Hình sự đối với các hành vi tham nhũng cho rằng, các dấu hiệu về tính bất hợp pháp của tài sản tăng thêm của công chức là yếu tố quan trọng, là xuất phát điểm để chứng minh về hành vi làm giàu bất chính và xác định thời điểm hoàn thành hành vi này.

Do đó, khi chứng minh về tính bất hợp pháp của tài sản tăng thêm, cần làm rõ hành vi làm giàu bất chính đã hoàn thành mà không phải chứng minh có hay không việc công chức đã thực hiện hành vi phạm tội hoặc hành vi vi phạm pháp luật để có được tài sản tăng thêm bất hợp pháp ấy.

Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu vấn đề này đề xuất cần đưa hành vi này vào Bộ luật Hình sự, nếu chưa có thể bổ sung ngay vào Bộ luật Hình sự thì hành vi này vẫn còn nhiều căn cứ để xử lý.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Công Hồng tán thành việc nhanh chóng bổ sung vào Bộ luật Hình sự những hành vi tham nhũng mới đã xuất hiện trong xã hội nhằm ngăn chặn, đẩy lùi hành vi tham nhũng đã được Công ước Chống tham nhũng đề cập.

Lê Sơn