Chính phủ Mỹ có thể ngừng hoạt động từ trưa nay

Trước đó, ngày 29/9, với 231 phiếu thuận và 192 phiếu chống, Hạ viện Mỹ đã thống nhất ngừng một năm thi hành Luật Cải cách y tế của Tổng thống Barack Obama, thường được gọi là Obamacare và bổ sung quyết định này vào dự luật Ngân sách hoạt động cho đến ngày 15/12 của chính phủ, một động thái khiến Chính phủ Mỹ tiến gần đến nguy cơ phải ngưng hoạt động lần đầu tiên trong vòng 17 năm qua.

Thất bại trong việc thông qua dự luật Ngân sách sẽ khiến Chính phủ Mỹ ngưng hoạt động lần đầu tiên kể từ năm 1996. Điều này sẽ khiến hơn một triệu nhân viên liên bang bị buộc phải nghỉ việc. Tuy nhiên, trong trường hợp Chính phủ bị đóng cửa, ngân sách dành cho các bộ phận quan trọng như an ninh quốc gia và cảnh sát sẽ vẫn được duy trì.

Chính phủ Mỹ từng hai lần lâm vào tình trạng đóng cửa, gồm sáu ngày trong tháng 11/1995 và 21 ngày từ tháng 12/1995 đến đầu năm 1996. Đã có khoảng 800.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc trong hai khoảng thời gian nói trên.

Những hệ quả với nước Mỹ nếu Chính phủ ngừng hoạt động

Đối với Nhà Trắng và Quốc hội: Trụ sở và các văn phòng trực thuộc vẫn mở cửa hoạt động, nhưng một số nhân viên thuộc Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ sẽ bị buộc phải nghỉ việc.

Bộ Ngoại giao cũng sẽ phải cho nghỉ việc tạm thời những nhân sự không quan trọng.

Với Bộ Quốc phòng, binh sĩ Mỹ vẫn tiếp tục tại ngũ, nhưng sẽ có khả năng bị trễ lương. Hơn phân nửa trong tổng số 800.000 nhân viên của Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ bị cho thôi việc và Lầu Năm Góc cảnh báo rằng những nhân viên ở lại sẽ phải làm việc “gian khổ”.

Tuy nhiên, những dịch vụ công liên quan đến an ninh quốc gia, bao gồm cả tuần tra biên giới và hải quan cảng hàng không, vẫn sẽ được duy trì. Những người làm trong các ngành “bảo vệ mạng sống và tài sản người dân”, chẳng hạn như nhân viên trực tổng đài báo các trường hợp khẩn cấp vẫn được duy trì. Dịch vụ bưu chính Mỹ vẫn sẽ hoạt động bình thường vì cơ quan này đã độc lập về tài chính.

Đối với bảo tàng và công viên, các viện bảo tàng trực thuộc Smithsonian, một học viện nghiên cứu và bảo tàng viện nổi tiếng của chính phủ Mỹ và toàn bộ 368 địa điểm trực thuộc hệ thống dịch vụ công viên quốc gia sẽ bị đóng cửa.

Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA): Hoạt động của Trạm không gian Quốc tế (ISS), hiện đang là nơi cư ngụ của 6 phi hành gia, gồm hai người Mỹ, vẫn sẽ được duy trì. Tuy nhiên, hầu hết nhân viên của NASA, tổng số 18.000 người, sẽ phải nghỉ ở nhà không lương.

Cơ quan bảo vệ môi trường (EPA): Gần như sẽ không có ai kiểm soát chất lượng không khí và nước hoặc đảm bảo việc tuân thủ các quy định về ô nhiễm dầu. Viện Y tế Quốc gia Mỹ sẽ không cấp phép cho các đợt thử nghiệm lâm sàng.

Thủ đô Washington: Quốc hội Mỹ giữ quyền hành pháp tối cao tại thủ đô Washington. Trong thời gian hoạt động của Chính phủ bị gián đoạn lần cuối cùng vào năm 1996, thành phố này gặp phải một vấn đề đáng xấu hổ, đó là dịch vụ thu gom rác bị ngưng trệ. Với lượng rác lên tới 500 tấn mỗi tuần, thủ đô Washington D.C sẽ ngập chìm trong rác. "Thảm họa" tương tự cũng xảy ra với các thành phố khác bởi công nhân thu dọn rác ngừng làm việc. Thị trưởng Washington, Vincent Gray mới đây cho biết sẽ công nhận tất cả nhân viên của thành phố là “nhân sự quan trọng” trong trường hợp Chính phủ ngưng hoạt động và hứa sẽ dùng quỹ dự trữ tiền mặt dự phòng để trả lương.

Về kinh tế, ông Harry Reid, lãnh tụ phe đa số tại Thượng viện Mỹ, từng cảnh báo rằng việc chính phủ tạm ngưng hoạt động sẽ “làm tan nát nền kinh tế”. Giới phân tích cho rằng tuyên bố này có thể hơi cường điệu, nhưng tác động của tình huống nói trên là rất đáng kể.

Theo báo cáo của Macroeconomic Advisers (Mỹ), hãng tư vấn chuyên nghiên cứu kinh tế Mỹ, việc Chính phủ đóng cửa 2 tuần lễ sẽ làm tốc độ tăng trưởng GDP trong 3 tháng cuối năm 2013 giảm 0,3 điểm phần trăm.

Về thị trường tài chính, những công ty hy vọng thu hút được thêm vốn từ hoạt động chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), có thể phải trì hoãn kế hoạch của mình. Các doanh nghiệp vẫn có thể đệ trình hồ sơ IPO lên Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái (SEC), nhưng cơ quan này cho biết, việc xử lý và thông qua các đơn xin sẽ phải hoãn lại trong thời gian chính phủ ngừng hoạt động. Về hoạt động tín dụng, Chính phủ sẽ tiếp tục phát hành trái phiếu. Tuy nhiên, nếu ai đó muốn được chấp nhận một khoản vay liên bang thì họ sẽ phải chờ đợi. Cơ quan thuế vụ vẫn sẽ tiếp nhận việc khai báo và thanh toán các khoản thuế trong thời gian Chính phủ Mỹ phải ngừng hoạt động do cạn tiền. Tuy nhiên, cơ quan này sẽ ngừng hoạt động nhiều mảng khác, bao gồm vấn đề kiểm toán. Thêm vào đó, khoảng 90% trong tổng số 90.000 nhân viên cơ quan này sẽ phải nghỉ việc trong thời gian khó khăn này.

Về du lịch, trong lần đóng cửa cuối năm 1995 đầu 1996, mỗi ngày có khoảng 20.000 đến 30.000 đơn xin cấp thị thực và khoảng 200.000 đơn xin cấp hộ chiếu không được duyệt, ảnh hưởng nặng đến các ngành du lịch và vận tải của nền kinh tế. Hiện chưa rõ con số thiệt hại của lần này sẽ là bao nhiêu.

Một số lãnh đạo Đảng Cộng hòa lo ngại việc Chính phủ liên bang ngừng hoạt động sẽ gây tổn hại cho vị thế của đảng trong cuộc bầu cử Quốc hội năm tới. Chính phủ  Mỹ đã từng ngừng hoạt động vào năm 1995, khi Đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện Quốc hội. Sau đó, Tổng thống Bill Clinton của đảng Dân chủ đã tái đắc cử vào năm 1996.

Một thời hạn khác cũng đang đến gần là ngày 17/10, thời điểm mà Quốc hội Mỹ phải bỏ phiếu để tăng thẩm quyền vay mượn của chính phủ (nâng trần nợ công). Nếu đến lúc đó mà không đạt được thoả thuận nào, nước Mỹ có thể lần đầu tiên bị vỡ nợ. Tổng thống Obama hôm 27/9 nói nếu Quốc hội Mỹ thất bại trong việc nâng "trần nợ" công, điều này sẽ “gây bất ổn sâu sắc" cho kinh tế của Mỹ và thế giới.

Nhiều nhà phân tích tin rằng, cuối cùng thể nào Chính phủ Mỹ cũng có thể vượt qua được trở ngại lần này như hồi năm 2011.

Nguyễn Chiến