Đàm phán TPP thêm một lần lỗi hẹn

Vòng đàm phán thứ 20 về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tại Singapore đã kết thúc ngày 10/12 mà không đạt được kết quả như mong đợi.

Diễn ra từ ngày 7-10/12, vòng đàm phán này được cho là “đạt được tiến bộ đáng kể”. Tuy nhiên, mục tiêu kết thúc mọi thương lượng tại vòng đàm phán để TPP ra đời trong năm 2013 này đã không đạt được do còn bất đồng trong các lĩnh vực nông nghiệp, sở hữu trí tuệ, mở cửa thị trường...

Phát biểu tại cuộc họp báo sau khi kết thúc vòng đàm phán TPP tại Singapore, đại diện thương mại Mỹ Michael Froman cho biết vòng đàm phán đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc hướng tới hoàn thiện thỏa thuận TPP và họ quyết định tiếp tục công việc nặng nề trong vòng vài tuần tới để đạt được một thỏa thuận như vậy.

Nhật Bản và Mỹ, hai nước đang bất đồng về các vấn đề gai góc như các mức thuế quan của Nhật với nông sản và buôn bán ôtô, đã không thể san lấp cách biệt tại hội nghị này, gây cản trở toàn bộ cuộc đàm phán.

Một nguồn tin đàm phán cho biết ngoài vấn đề thuế, đại diện của các nước cũng nhất trí tiến hành thảo luận vào năm tới về các vấn đề còn tồn đọng như quyền sở hữu trí tuệ và cải cách doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh các nước phát triển và đang phát triển vẫn chia rẽ xung quanh các vấn đề này.

Thời điểm khởi động lại các cuộc đàm phán mới là vào tháng 1/2014.

Theo đại diện thương mại Mỹ, TPP là một thỏa thuận đầy tham vọng, toàn diện và đòi hỏi cao, có thể giúp tạo công ăn việc làm, thúc đẩy tăng trưởng và góp phần giúp các thành viên hội nhập kinh tế khu vực cũng như tăng cường hệ thống thương mại đa phương. Ông Michael Froman cho hay, các nhà lãnh đạo TPP đều đặt ra mục tiêu là kết thúc đàm phán vào năm nay. Đây là một mục tiêu rất tham vọng nhưng tất nhiên không phải nước nào cũng đồng ý ký một hiệp định tồi mà cốt chỉ để đạt được thời hạn chót đặt ra, mà điều quan trọng là nội dung thực chất của hiệp định như thế nào mới quyết định việc hiệp định đi đến ký kết hay không.

Khi được hỏi liệu kết quả không như mong đợi lần này có làm “nhụt chí” dẫn đến “thụt lùi” tiến trình đi đến TPP không, hầu hết trưởng các đoàn đàm phán đều khẳng định sẽ tiếp tục thương thảo để tìm đến một điểm cân bằng chính xác mà TPP có thể được các bên chấp nhận, đồng thời không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của mỗi quốc gia.

Theo kế hoạch, đàm phán TPP đáng ra đã kết thúc sau vòng 19 tại Brunei vào tháng 8 vừa qua nhưng do còn nhiều bất đồng nên các bên đã quyết định bổ sung phiên đàm phán tại Utah (Mỹ) cuối tháng 11 với mục tiêu thu hẹp tối đa các bất đồng còn lại.

Tuy nhiên, các vấn đề bàn thảo tại Utah lại là những vấn đề gai góc nhất của TPP. Những bất đồng còn lại sau phiên đàm phán tại Utah tiếp tục được xem xét tại cuộc họp ở Singapore mới đây.  Bà Carol J. Guthrie, Cố vấn cao cấp Đại diện thương mại Mỹ (USTR) cho biết, những vấn đề khó khăn nhất bao gồm lĩnh vực sở hữu trí tuệ, môi trường và doanh nghiệp nhà nước. Các bên đã thể hiện sự linh hoạt nên phiên đàm phán ở Utah đã đạt một số tiến triển khả quan, kể cả những lĩnh vực khó như sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp nhà nước, lao động và môi trường. Riêng lĩnh vực sở hữu trí tuệ, tiến bộ đạt được ở phiên này được so sánh với kết quả của cả 19 phiên đàm phán trước đó. Tuy nhiên, đàm phán trong lĩnh vực hàng hóa, lĩnh vực có ý nghĩa quan trọng nhất lại khá lại trì trệ.

Theo Trưởng đoàn đàm phán TPP của Việt Nam Trần Quốc Khánh, đàm phán TPP đã một lần nữa lỗi hẹn với các doanh nghiệp cũng như với người dân của các nước tham gia. Thứ trưởng nhận định có hai nguyên nhân chính dẫn đến việc các bên đàm phán mặc dù đã rất nỗ lực nhưng không đi đến được thỏa thuận cuối cùng. Thứ nhất, do có quá nhiều vấn đề còn tồn tại khó có thể xử lý được trong phiên đàm phán lần này, trong đó có những vấn đề rất phức tạp như sở hữu trí tuệ và doanh nghiệp nhà nước. Thứ hai là lĩnh vực đàm phán hàng hóa không đạt nhiều tiến triển như mong đợi.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cũng cho biết tại phiên đàm phán lần này, các bên đã tạo được đà rất tốt để tiến vào giai đoạn đàm phán cuối cùng. Vì vậy, các bộ trưởng quyết định tiếp tục đàm phán và sẽ hết sức nỗ lực để có thể kết thúc đàm phán trong thời gian sớm nhất.

Nguyễn Chiến