Dầu thế giới mất giá: Những "bài ca" khó quên
(Chinhphu.vn) – Chứng khoán thế giới vừa lâm vào “biển đỏ” (sụt giảm mạnh) trong khi đó, giá dầu mỏ cũng không sáng sủa hơn khi gần như đứng bên bờ “biển đen”. Về vấn đề dầu thế giới mất giá, nhiều chuyên gia phân tích đưa ra một số “cốt truyện”.
26/08/2015
08:35
|
| Ảnh minh họa |
Thứ hai, ngày 24/8/2015 đã lại đi vào lịch sử của nền kinh tế thế giới khi hầu như toàn bộ các sàn chứng khoán tại các quốc gia đều nhuộm sắc đỏ. Cùng với chứng khoán, giá dầu mỏ cũng bắt đầu lao dốc. Vào lúc 2 giờ sáng (giờ Hà nội) ngày 25/8, giá dầu mác Brent giao trong tháng 10/2015 đã rớt xuống còn 42,40USD/thùng và 38,25USD/thùng đối với dầu WTI. Đây là mức giá đáy kể từ tháng 3/2009 đến nay.
Dầu mỏ mác WTI của Mỹ đã rớt giá liên tục suốt hơn 8 tuần gần đây và theo Reuters thì đây là một kỷ lục mà kể từ năm 1986 đến nay mới lặp lại. Để nhắc lại sự kiện này, hãng tin này viết: “Cuối năm 1985, chỉ trong vòng 5 tháng, giá dầu mỏ đang ở mức 30USD/thùng đã giảm xuống chỉ còn khoảng trên 10USD. Saudi Arabia là “tội đồ chính” khi đó. Trong bối cảnh các nước không phải là thành viên của khối OPEC (trong đó có Liên Xô) đang đẩy mạnh khai thác dầu, để giành lại thị phần cho mình vào thời điểm này, Saudi Arabia đã “bứt tốc”. Và hậu quả là vào tháng 8/1986, giá dầu WTI chỉ còn 15USD/thùng, tương đương với 28USD theo thời giá hiện nay”.
Lý giải nguyên nhân dầu mỏ mất giá, hầu hết các ý kiến đều cho rằng đó là do quy luật cung – cầu đang vận hành.
Sơ đồ tương quan giữa cung và cầu kể từ quý I/2013 đến nay:
Cung đang lớn hơn cầu là bởi vì: Sản lượng khai thác dầu của Mỹ đã đạt mức kỷ lục kể từ năm 1920 đến nay, ở mức 9,52 triệu thùng/ngày. Nếu như trước đây Mỹ là nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới thì nay quốc gia này lại đang “nhăm nhe” dỡ bỏ luật cấm xuất khẩu dầu thô để bắt đầu “bơm” sang Mexico trước mắt mỗi ngày 100 nghìn thùng.
Saudi Arabia, cường quốc số một thế giới về sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ vẫn đang theo đuổi mục đích giữ được thị phần cho mình và vì vậy quốc gia này không có ý định hạ mức khai thác hàng ngày xuống mà thậm chí còn gia tăng. Mặc dù theo số liệu thống kê chính thức của Saudi Arabia thì trong tháng 6/2015, sản lượng khai thác của nước này là 10,56 triệu thùng/ ngày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia phân tích của Petromatrix (Thụy Sỹ) thì đây chưa phải là số liệu thực. Theo họ, số liệu chính xác phải là 11 triệu thùng/ngày.
LB Nga, một trong những cường quốc về khai thác và xuất khẩu dầu khí cũng đang góp phần khiến giá dầu trên thị trường thế giới giảm. Theo số liệu thống kê của Tổng cục hải quan LB Nga, 6 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu dầu mỏ của quốc gia này tăng 9,8% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 120,5 triệu tấn. Chỉ tính riêng tháng 6, khối lượng dầu mỏ xuất khẩu đã đạt 19,3 triệu tấn, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng khai thác dầu từ tháng 1 đến tháng 6/2015 đạt 264,2 triệu tấn, tăng 1,3% so với cùng khoảng thời gian này của năm 2014.
Với tốc độ tăng trưởng kinh tế ngoạn mục trong nhiều năm liền đã đưa Trung Quốc lên ngôi vị đầu tiên của toàn cầu về nhập khẩu dầu thô. Tuy nhiên, từ đầu năm 2015 đến nay, đã có những chỉ dấu cho thấy nền kinh tế của Trung Quốc bắt đầu “oải”. Và mặc dù vẫn là quốc gia nhập khẩu nhiều dầu mỏ nhất thế giới (theo dự báo của Tổ chức năng lượng thế giới IEA, nhu cầu về dầu mỏ của Trung Quốc trong năm 2015 vào khoảng 11 triệu thùng/ngày) nhưng do sắc đỏ luôn bao trùm trên thị trường chứng khoán tại đất nước của Vạn lý trường thành cũng đã khiến cho giá dầu thêm phần chao đảo, tụt dốc .
Mới đây, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề về dầu mỏ của Iran Namdar Zanganeh đã tuyên bố, sau khi cấm vận được dỡ bỏ, Iran sẽ đẩy mạnh khai thác dầu bằng mọi giá để đưa sản lượng đạt mức khoảng 5 triệu thùng/ngày. Quốc gia này cho đến trước năm 2012 (thời điểm mà Mỹ và phương Tây bắt đầu áp dụng các biện pháp cấm vận với Iran) vẫn luôn đứng thứ hai trong khối OPEC về khai thác dầu mỏ (chỉ sau Saudi Arabia). Mặc dù mới chỉ là những con số ảo (vì việc dỡ bỏ cấm vận còn phải chờ Quốc hội Mỹ xem xét và phê chuẩn vào giữa tháng 9 tới đây) nhưng cũng đã và đang góp phần “dìm” giá dầu xuống.
Mất cân đối giữa cung và cầu luôn là “bài ca muôn thuở” để giải thích cho những biến động về giá. Tuy nhiên, trước những diễn biến khó hiểu của giá dầu trên thị trường thế giới trong suốt khoảng một năm qua, nhiều nhà phân tích thậm chí còn cho rằng cán cân cung – cầu về dầu mỏ chẳng có liên quan gì tới những thay đổi chóng mặt về giá đối với mặt hàng này trong thời gian qua. Mark Mobius, người điều hành Templeton Emerging Markets Group với giá trị tài sản tương đương 880 tỷ USD chính là một trong số những người có nhận định như vậy.
Trả lời phỏng vấn trên truyền hình của CNBC mới đây, ông đã phát biểu: “Nếu nhìn vào biểu đồ cung cầu dầu mỏ trong vòng 20 năm gần đây thì dường như sự gia tăng chỉ ở mức khoảng 1%/năm nhưng qua mỗi năm “hành lang giá” lại luôn dao động cộng hoặc trừ bình quân khoảng 5%/năm, thậm chí còn lớn hơn. Những thay đổi này chẳng đưa lại một lý giải nào khả dĩ hợp lý và trên thực tế chúng cũng chẳng có liên quan gì tới những thay đổi về cung cầu trong dài hạn. Chính vì thế, không ai có thể được coi là chuyên viên đích thực về giá dầu mỏ, thậm chí kể cả những nhân vật chủ chốt nhất trong ngành công nghiệp về “vàng đen” này. Tôi đã từng tham gia trong hội đồng giám đốc của nhiều công ty chuyên về dầu khí và thấy rằng, mọi dự báo đều không đáng tin cậy. Ngay việc xây dựng kế hoạch cho năm sau mà cũng không hình dung nổi rằng giá dầu sẽ tụt xuống dưới 50USD/thùng”.
Đúng như Mark Mobius đã chia sẻ, dầu mỏ là một trong những loại hàng mua bán có kỳ hạn. Không chỉ đơn thuần bằng việc trả tiền là máy bơm rót dầu ngay lập tức hoạt động theo kiểu “tiền trao, cháo múc”.
Dầu mỏ mác WTI của Mỹ đã rớt giá liên tục suốt hơn 8 tuần gần đây và theo Reuters thì đây là một kỷ lục mà kể từ năm 1986 đến nay mới lặp lại. Để nhắc lại sự kiện này, hãng tin này viết: “Cuối năm 1985, chỉ trong vòng 5 tháng, giá dầu mỏ đang ở mức 30USD/thùng đã giảm xuống chỉ còn khoảng trên 10USD. Saudi Arabia là “tội đồ chính” khi đó. Trong bối cảnh các nước không phải là thành viên của khối OPEC (trong đó có Liên Xô) đang đẩy mạnh khai thác dầu, để giành lại thị phần cho mình vào thời điểm này, Saudi Arabia đã “bứt tốc”. Và hậu quả là vào tháng 8/1986, giá dầu WTI chỉ còn 15USD/thùng, tương đương với 28USD theo thời giá hiện nay”.
Lý giải nguyên nhân dầu mỏ mất giá, hầu hết các ý kiến đều cho rằng đó là do quy luật cung – cầu đang vận hành.
Sơ đồ tương quan giữa cung và cầu kể từ quý I/2013 đến nay:
|
| Đường màu đỏ- cung, màu đen- cầu (Nguồn: IEA) |
Cung đang lớn hơn cầu là bởi vì: Sản lượng khai thác dầu của Mỹ đã đạt mức kỷ lục kể từ năm 1920 đến nay, ở mức 9,52 triệu thùng/ngày. Nếu như trước đây Mỹ là nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới thì nay quốc gia này lại đang “nhăm nhe” dỡ bỏ luật cấm xuất khẩu dầu thô để bắt đầu “bơm” sang Mexico trước mắt mỗi ngày 100 nghìn thùng.
Saudi Arabia, cường quốc số một thế giới về sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ vẫn đang theo đuổi mục đích giữ được thị phần cho mình và vì vậy quốc gia này không có ý định hạ mức khai thác hàng ngày xuống mà thậm chí còn gia tăng. Mặc dù theo số liệu thống kê chính thức của Saudi Arabia thì trong tháng 6/2015, sản lượng khai thác của nước này là 10,56 triệu thùng/ ngày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia phân tích của Petromatrix (Thụy Sỹ) thì đây chưa phải là số liệu thực. Theo họ, số liệu chính xác phải là 11 triệu thùng/ngày.
LB Nga, một trong những cường quốc về khai thác và xuất khẩu dầu khí cũng đang góp phần khiến giá dầu trên thị trường thế giới giảm. Theo số liệu thống kê của Tổng cục hải quan LB Nga, 6 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu dầu mỏ của quốc gia này tăng 9,8% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 120,5 triệu tấn. Chỉ tính riêng tháng 6, khối lượng dầu mỏ xuất khẩu đã đạt 19,3 triệu tấn, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng khai thác dầu từ tháng 1 đến tháng 6/2015 đạt 264,2 triệu tấn, tăng 1,3% so với cùng khoảng thời gian này của năm 2014.
Với tốc độ tăng trưởng kinh tế ngoạn mục trong nhiều năm liền đã đưa Trung Quốc lên ngôi vị đầu tiên của toàn cầu về nhập khẩu dầu thô. Tuy nhiên, từ đầu năm 2015 đến nay, đã có những chỉ dấu cho thấy nền kinh tế của Trung Quốc bắt đầu “oải”. Và mặc dù vẫn là quốc gia nhập khẩu nhiều dầu mỏ nhất thế giới (theo dự báo của Tổ chức năng lượng thế giới IEA, nhu cầu về dầu mỏ của Trung Quốc trong năm 2015 vào khoảng 11 triệu thùng/ngày) nhưng do sắc đỏ luôn bao trùm trên thị trường chứng khoán tại đất nước của Vạn lý trường thành cũng đã khiến cho giá dầu thêm phần chao đảo, tụt dốc .
Mới đây, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề về dầu mỏ của Iran Namdar Zanganeh đã tuyên bố, sau khi cấm vận được dỡ bỏ, Iran sẽ đẩy mạnh khai thác dầu bằng mọi giá để đưa sản lượng đạt mức khoảng 5 triệu thùng/ngày. Quốc gia này cho đến trước năm 2012 (thời điểm mà Mỹ và phương Tây bắt đầu áp dụng các biện pháp cấm vận với Iran) vẫn luôn đứng thứ hai trong khối OPEC về khai thác dầu mỏ (chỉ sau Saudi Arabia). Mặc dù mới chỉ là những con số ảo (vì việc dỡ bỏ cấm vận còn phải chờ Quốc hội Mỹ xem xét và phê chuẩn vào giữa tháng 9 tới đây) nhưng cũng đã và đang góp phần “dìm” giá dầu xuống.
Mất cân đối giữa cung và cầu luôn là “bài ca muôn thuở” để giải thích cho những biến động về giá. Tuy nhiên, trước những diễn biến khó hiểu của giá dầu trên thị trường thế giới trong suốt khoảng một năm qua, nhiều nhà phân tích thậm chí còn cho rằng cán cân cung – cầu về dầu mỏ chẳng có liên quan gì tới những thay đổi chóng mặt về giá đối với mặt hàng này trong thời gian qua. Mark Mobius, người điều hành Templeton Emerging Markets Group với giá trị tài sản tương đương 880 tỷ USD chính là một trong số những người có nhận định như vậy.
Trả lời phỏng vấn trên truyền hình của CNBC mới đây, ông đã phát biểu: “Nếu nhìn vào biểu đồ cung cầu dầu mỏ trong vòng 20 năm gần đây thì dường như sự gia tăng chỉ ở mức khoảng 1%/năm nhưng qua mỗi năm “hành lang giá” lại luôn dao động cộng hoặc trừ bình quân khoảng 5%/năm, thậm chí còn lớn hơn. Những thay đổi này chẳng đưa lại một lý giải nào khả dĩ hợp lý và trên thực tế chúng cũng chẳng có liên quan gì tới những thay đổi về cung cầu trong dài hạn. Chính vì thế, không ai có thể được coi là chuyên viên đích thực về giá dầu mỏ, thậm chí kể cả những nhân vật chủ chốt nhất trong ngành công nghiệp về “vàng đen” này. Tôi đã từng tham gia trong hội đồng giám đốc của nhiều công ty chuyên về dầu khí và thấy rằng, mọi dự báo đều không đáng tin cậy. Ngay việc xây dựng kế hoạch cho năm sau mà cũng không hình dung nổi rằng giá dầu sẽ tụt xuống dưới 50USD/thùng”.
Đúng như Mark Mobius đã chia sẻ, dầu mỏ là một trong những loại hàng mua bán có kỳ hạn. Không chỉ đơn thuần bằng việc trả tiền là máy bơm rót dầu ngay lập tức hoạt động theo kiểu “tiền trao, cháo múc”.
Thời đại thông tin, một người với chiếc máy tính đã nối mạng có thể cũng đã thành “một cái chợ” để buôn bán. Chính vì thế đã có ý kiến cho rằng giá dầu mỏ hiện nay là giá trên giấy và để dầu đến được với người sử dụng đích thực có khi phải lòng vòng qua rất nhiều khâu trung gian và mất rất nhiều thời gian.
Vậy đâu mới là nguyên nhân đích thực của đợt biến động giá dầu mỏ lần này?
Vậy đâu mới là nguyên nhân đích thực của đợt biến động giá dầu mỏ lần này?
Phạm Hoàng
Phần II: Thị trường dầu mỏ: Đại gia tranh đấu, ai chịu trận