Giá dầu thế giới chưa có lực đẩy

Sau tuyên bố của Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) ngày 29/3 về chủ trương Fed sẽ phải cân nhắc thận trọng trước khi quyết định tăng lãi suất, giá dầu thế giới bắt đầu tăng nhẹ, chấm dứt chuỗi 4-5 phiên giảm giá liên tiếp.

Tuy nhiên, đà tăng này có vẻ yếu ớt do sản lượng dầu tiếp tục tăng và các nhà đầu tư lo ngại thị trường vẫn tràn ngập dầu.

Cụ thể là, sau khi tăng 4 cent lên 38,32 USD/thùng trong phiên giao dịch ngày 30/3, giá dầu WTI giao tháng 5/2016 trong phiên giao dịch ngày 31/3 chỉ nhích thêm 2 cent lên 38,34 USD/thùng; dầu thô Brent giao tháng 5/2016 trong phiên giao dịch cuối tháng 3/2016 có vẻ lạc quan hơn với mức tăng 34 cent lên 39,6 USD/thùng sau khi tăng 12 cent lên 39,26 USD/thùng trong phiên giao dịch trước đó.

Như vậy, giá dầu WTI đã tăng 14% trong tháng 3 và tăng 4% trong quý I/2016, mức tăng cao nhất kể từ tháng 6/2015. Tương tự, giá dầu thô Brent đã tăng 10% trong tháng 3 và tăng 6% trong quý I/2016, mức tăng cao nhất kể từ quý II/2015.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và nhà đầu tư nhận định, đà tăng này sẽ sớm chững lại khi cuộc họp giữa các nước xuất khẩu dầu chủ chốt vào ngày 07/4 tới đây về khả năng đóng băng sản lượng để hỗ trợ dầu tăng giá sẽ không mang lại kết quả như mong đợi, thị trường vẫn thừa cung ít nhất 1 triệu thùng/ngày. Hơn nữa, giá dầu lại được hỗ trợ do USD suy yếu, xuống mức thấp nhất kể từ tháng 10/2015 trong bối cảnh đồn đoán Fed sẽ chưa tăng lãi suất và lo ngại về tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Theo dữ liệu do Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA) công bố ngày 30/3, lượng dầu lưu kho của Mỹ trong tuần kết thúc vào ngày 25/3 tăng 2,3 triệu thùng lên 534,8 triệu thùng, ghi nhận tuần thứ 7 tăng liên tiếp.

Kết quả khảo sát do Reuters công bố ngày 31/3 cho thấy, sản lượng dầu thô của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) trong tháng 3/2016 tăng lên 32,47 triệu thùng/ngày, phát đi tín hiệu không mấy lạc quan trong bối cảnh OPEC đang cố gắng tìm kiếm giải pháp chung để đóng băng sản lượng.

Theo kết quả khảo sát mới nhất của Wall Street Journal, lượng dầu lưu kho toàn cầu vẫn đạt gần mức kỷ lục do các nước xuất khẩu dầu mỏ rất khó đưa ra được quyết định thống nhất về việc cắt giảm sản lượng dầu khai thác. Trong khi đó, lượng dầu lưu kho của Mỹ đang ở mức cao nhất trong 80 năm qua và dự đoán sẽ tiếp tục tăng. Nếu giá dầu tiếp tục dao động quanh ngưỡng 40 USD/thùng, xu hướng cắt giảm số giàn khoan của các nhà sản xuất dầu đá phiến Mỹ có thể chấm dứt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến triển vọng hồi phục của giá dầu khi nguồn cung tăng trở lại.

Bên cạnh tình trạng thừa cung, kinh tế toàn cầu tiếp tục ảm đạm là yếu tố quan trọng đang cản trở dầu tăng giá. Sau khi tăng 2,5% vào năm 2015, GDP toàn cầu được kỳ vọng sẽ tiếp tục phục hồi với tốc độ tăng cao hơn. Tuy nhiên, triển vọng này có vẻ hụt hơi sau khi các tổ chức kinh tế-tài chính quốc tế đều phải điều chỉnh hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Trong báo cáo ra ngày 28/3/2016, nhà phân tích Kevin Norrish từ Ngân hàng Barclays nhận định, các nhà đầu tư đang hướng sự quan tâm vào các loại hàng hóa như một trong những tài sản hoạt động tốt nhất từ đầu năm đến nay. Tuy nhiên, thiếu vắng sự cải thiện của những yếu tố cơ bản, xu hướng này không thể lặp lại trong quý II/2016 khiến giá hàng hóa dễ bị tổn thương trước làn sóng tháo chạy của giới đầu tư, nổi bật là trên các thị trường chứng khoán chủ chốt.

Trong khi đó, kinh tế toàn cầu tăng chậm lại đã gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ và phần nào xóa nhòa kết quả phục hồi bền vững của nền kinh tế này trong những năm gần đây, đồng thời gây sức ép lên đồng USD. Từ đầu năm đến nay, chỉ số USD đã giảm 3,9% so với các đồng tiền chủ chốt và đang hướng đến quý giảm giá sâu nhất trong 5 năm qua.

Nghiên cứu gần đây của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định, giá dầu giảm sẽ góp phần giảm chi phí sản xuất và kinh doanh, nhưng tác động của giá dầu giảm không truyền tải hoàn toàn vào thực tế.

Kể từ tháng 6/2014, giá dầu đến nay đã giảm tổng cộng khoảng 65% (tương đương 70 USD/thùng), nhưng tác động không nhiều đến các nước nhập khẩu dầu mỏ, thậm chí gây thiệt hại rất lớn cho các nước xuất khẩu dầu mỏ. Từ giữa năm 2015, thị trường cổ phiếu bắt đầu lao dốc cùng với xu hướng giảm giá dầu, điều này trái với kỳ vọng giá dầu thấp sẽ góp phần tái cân bằng kinh tế thế giới. Kể từ tháng 02/2016, giá dầu đã hồi phục đáng kể nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức giá 110 USD/thùng từng đạt được cách đây 18 tháng.

Trong năm 2015, nhu cầu chi tiêu trên toàn cầu giảm chủ yếu bắt nguồn từ các nước xuất khẩu dầu mỏ, nhưng cũng chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng thu nhập toàn cầu (khoảng 12% GDP toàn cầu). Tuy nhiên, nhu cầu tiêu dùng tại các nước nhập khẩu dầu cũng không tăng như dự báo, mặc dù giá dầu giảm mạnh hơn so với kỳ vọng.

Mặc dù dầu không chi phối các yếu tố đầu vào trong sản xuất như cách đây 3 thập kỷ, nhưng giá dầu giảm gây khó khăn cho các ngân hàng trung ương trong việc giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Theo tín hiệu lạm phát, nhiều ngân hàng trung ương đã tiền hành giảm lãi suất xuống mức gần thấp nhất có thể, nhưng động thái này không khuyến khích sản xuất, kinh doanh do các doanh nghiệp tiếp tục chờ đợi lãi suất giảm thêm. Điều này có thể dẫn đến giảm phát, khiến các ngân hàng trung ương phải thận trọng và không thể tiếp tục giảm lãi suất. Do lãi suất chính sách không thể giảm tiếp, lạm phát giảm do chi phí sản xuất giảm sẽ làm tăng lãi suất thực, cản trở nhu cầu cũng như khả năng tăng sản lượng và việc làm. Thậm chí, cả nhu cầu và sản lượng đều giảm.

Kết quả nghiên cứu của IMF cũng cho thấy, lợi ích toàn cầu từ giá dầu thấp có thể sẽ xuất hiện sau khi giá của mặt hàng này bắt đầu hồi phục và các nước phát triển cải thiện được môi trường lãi suất thấp.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu giảm tốc và giá dầu thế giới có nhiều khả năng tiếp tục giảm, các nhà đầu tư còn thận trọng trong việc mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh, điều này tiếp tục tác động tiêu cực đến giá dầu.

TS. Hoàng Thế Thỏa