Hãng Hàng không QG Malaysia đối diện phá sản

MAS là 1 trong 4 hãng được Công ty Tư vấn Skytrax (chuyên nghiên cứu các hãng hàng không) bầu chọn là hãng hàng không “5 sao”. Tính bình quân, mỗi ngày MAS chở khoảng 37.000 hành khách đến 80 địa điểm khắp thế giới trên 250 chuyến bay. Thế nhưng, đó là chuyện trước ngày 17/7 khi chuyến bay số hiệu MH-17 của MAS bị bắn hạ ở Ukraine.

Sau khi liên tiếp gặp 2 thảm kịch chỉ trong vòng hơn 4 tháng, MAS bị báo chí thế giới đánh giá có nguy cơ phá sản. Trước tiên là vụ máy bay MH-370 chở 239 người mất tích hôm 8/3 trên đường bay từ Kuala Lumpur đến Bắc Kinh và gần đây là chuyến bay MH-17 chở 298 người rơi xuống lãnh thổ vùng Donetsk thuộc miền Đông Ukraine sau khi rời Armsterdam (Hà Lan) để trở về Kuala Lumpur hôm 17/7. Hai vụ tai nạn kinh hoàng đó làm chết tổng cộng 537 người. Chưa có hãng hàng không nào trên thế giới phải đối mặt với cú đòn khủng khiếp đến như vậy. Và sau sự kinh hoàng là sự thất vọng, cả về uy tín và tài chính.

Theo ông Leo Fattorini, một chuyên gia về hàng không ở Công ty luật quốc tế Bird & Bird, “từ góc độ châu Âu thì vụ việc mới nhất (MH-17 rơi) sẽ làm mất đi một thương hiệu”. “Chúng ta phải đặt câu hỏi liệu thương hiệu này có trụ nổi sau thảm họa mới nhất này hay không”.

Nhà tư vấn quản trị hàng không Trevor Jensen - từng là phi công cho các hãng Qantas và Ansett - cho rằng MAS có thể gánh chịu sự ảnh hưởng cực kỳ nặng nề. Ông dự báo: “Đây sẽ là một điều hết sức gay go. Công chúng sẽ quay lưng lại với MAS và khi họ đã mất một số lượng tiền lớn trên thị trường chứng khoán sau vụ MH-370 mất tích, họ không thể chấp nhận bị mất thêm. Dân chúng sẽ nói “không” cho dù dịch vụ của MAS tốt đến đâu đi nữa”. Theo ông, thực tế buồn là lúc này hành khách có thể sẽ “quá sợ hãi” phải bay trên máy bay của MAS.

MAS còn đối mặt với một thách thức khác nữa về tài chính - đó là nghĩa vụ bồi thường cho gia đình các nạn nhân hàng trăm triệu USD. Trước đây, MAS đã phải đền bù cho người nhà các nạn nhân mất tích không để lại dấu vết trong chuyến bay MH-370, nay MAS lại phải đền tiền một lần nữa trong vụ MH-17 vừa xảy ra.

Đó là chưa kể đến những vụ kiện nhiều triệu USD chống lại hãng hàng không này cũng có khả năng diễn ra. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng với 2 thảm kịch kinh khủng nêu trên, ngay cả các chuyên viên PR giỏi nhất trên thế giới cũng không đủ sức cứu được MAS.

Tất cả khởi đầu từ sự kiện giá cổ phiếu của MAS sụt giảm. Đặc biệt, sau vụ MH-17 rơi, cổ phiếu hãng này đã giảm tới 11%, mức giảm mạnh nhất trong vòng 9 tuần qua. Tính đến thời điểm này, giá cổ phiếu của MAS trên thị trường chứng khoán đã giảm 37% trong năm nay.

Có tin tức cho rằng công ty đầu tư nhà nước Khazanah Nasional, cổ đông chính của Malaysia Airlines, đang muốn ngưng niêm yết cổ phiếu của Malaysia Airlines trên thị trường chứng khoán.

Chính phủ Malaysia đã từng hy vọng MAS đủ sức cạnh tranh với các hãng hàng không tốt nhất tại châu Á. Bằng chứng là chính phủ  đã dốc khá nhiều tiền đầu tư cho hãng này. Tuy nhiên, ngành hàng không vốn cạnh tranh khốc liệt. Một trong những nguyên nhân gây ra khoản lỗ khổng lồ của Malaysia Airlines còn được nhận định là do cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ làn sóng các hãng bay giá rẻ, nhất là AirAsia Bhd. Air Asia là hãng hàng không giá rẻ đầu tiên của Malaysia vươn ra thị trường nước ngoài và gặt hái được rất nhiều thành công.

Thêm nữa, dưới áp lực cạnh tranh từ Singapore Airlines và Cathay Pacific của Hongkong, Malaysia Airlines luôn phải hạ giá vé để thu hút khách hàng. Từ năm 2011 đến nay, Malaysia Airlines thua lỗ hơn 1,4 tỷ USD bất chấp những cố gắng cắt giảm chi phí và cải thiện chất lượng dịch vụ của các nhà quản lý.

Quý I/2014, lỗ ròng của MAS là 138 triệu USD, tăng 59% so với quý trước đó. Nguyên nhân chính gây lỗ lớn được khẳng định là do “môi trường kinh doanh khó khăn” và “tâm lý tiêu cực”. Khi còn chưa kịp hồi phục, MAS lại tiếp tục hứng chịu thảm họa MH-370 và MH-17. Đây có thể là giọt nước làm tràn ly, khiến Malaysia Airlines không thể trụ vững được nữa.

Trong khi nội bộ kinh doanh không ổn định, lại phải chịu cạnh tranh khốc liệt từ bên ngoài, cộng thêm dư luận xấu xung quanh vấn đề an toàn bay khiến tương lai của Malaysia Airlines đang trở nên mù mờ hơn bao giờ hết.

Có khá nhiều kịch bản cho Malaysia Airlines. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, con đường khôn ngoan nhất là hãng nên thu nhỏ quy mô, chỉ bay các tuyến trong nước. Sau khi máy bay MH-370 mất tích, Giám đốc điều hành của Malaysia Airlines - ông Jauhari Yahya đã nhận thức rõ: “Sự việc bất ngờ và đáng buồn này gây tổn hại tới thương hiệu và uy tín của chúng tôi. Và giờ chúng tôi cần phải thay đổi”.

Tsangs – môt nhà phân tích kinh tế khác nghĩ tiêu cực hơn: “Tuyên bố phá sản là một lựa chọn tốt cho Malaysia Airlines lúc này”. Tuy nhiên, ông cũng hy vọng: “Một con phượng hoàng thực sự có thể sống dậy từ đống tro tàn”.

Các nhà phân tích cho rằng nếu hãng hàng không Malaysia muốn đứng vững thì phải đổ thêm tiền đầu tư vào cho họ. Ông Mohshin Aziz, một nhà phân tích đầu tư của ngân hàng Maybank ở Kuala Lumpur, nói Malaysia Airlines đang đối mặt với những thách thức "không thể vượt qua được" và nếu không được cấp một số vốn lớn thì họ không thể vượt qua được một năm. Nhưng cả khi hãng này kiếm được nguồn đầu tư thì câu hỏi về khả năng tồn tại dài hạn của họ vẫn để ngỏ./.

Nguyễn Chiến