Thay đổi quan trọng nhất trong quan hệ giữa Cuba và Mỹ

Phát biểu trước quốc dân, Chủ tịch Cuba Raul Castro nói: "Chúng tôi nhất trí tái thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ sau hơn nửa thế kỷ". Nhà lãnh đạo Cuba bày tỏ sự cảm ơn đối với Tòa thánh Vatican và trực tiếp là Giáo hoàng Francis, đã đứng ra làm trung gian giúp hai bên xích lại gần nhau, cũng như chính phủ Canada đã hỗ trợ hậu cần giúp phái đoàn hai nước thực hiện các cuộc đàm phán bí mật.

Cùng ngày, từ thủ đô Washington, Tổng thống Barack Obama trong bài phát biểu từ Nhà Trắng khẳng định Washington đã sẵn sàng cho “một chương mới” trong các mối quan hệ với Cuba. Ông Obama nhấn mạnh đã đến lúc chấm dứt "cách tiếp cận lỗi thời" vốn không thể giúp thúc đẩy quan hệ song phương.

Ông Obama cũng bày tỏ mong muốn thảo luận với Quốc hội về việc dỡ bỏ hoàn toàn cấm vận đối với Cuba. Ông cho biết đã chỉ thị cho Ngoại trưởng John Kerry tiến hành thảo luận với phía Cuba về việc triển khai các hoạt động nhằm bình thường hóa quan hệ.

Các kế hoạch bình thường hóa quan hệ của Nhà Trắng bao gồm các nội dung chính: Xem xét lại việc coi Cuba là một nhà nước tài trợ khủng bố; Nới lỏng lệnh cấm vận du lịch đối với công dân Mỹ; Nới lỏng các hạn chế về tài chính; Tăng các liên lạc truyền thông; và gỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại kéo dài 54 năm.

Các giới chức Mỹ nói rằng họ đang tìm kiếm khả năng mở Đại sứ quán ở La Havana trong những tháng tới. Phía Cuba cũng nói sẽ mở đại sứ quán tại Washington DC.

Trước khi thông tin trên được đưa ra, Cuba đã trả tự do cho công dân Mỹ Alan Gross và một điệp viên người Cuba làm việc cho chính phủ Mỹ bị bắt giữ từ cách đây 20 năm. Đổi lại, phía Mỹ cũng phóng thích 3 trong số 5 chiến sỹ tình báo Cuba bị Mỹ kết án tù giam từ năm 2001. Trước đó 2 chiến sỹ Rene Gonzalez và Fernando Gonzalez đã được trả tự do sau khi hoàn thành bản án tù giam. Phía Cuba cho biết công dân Mỹ Alan Gross được trả tự do sau khi đã hoàn thành 5 năm trong bản án 15 năm tù giam vì tội danh xâm phạm độc lập, chủ quyền lãnh thổ và hoạt động gián điệp tại Cuba.

Mỹ áp đặt lệnh cấm vận kinh tế  đối với Cuba năm 1960 và hai nước không có quan hệ ngoại giao kể từ năm 1961.

Mặc dù được chờ đợi từ nhiều thập kỷ qua, nhưng dư luận hai nước cũng như thế giới hoàn toàn bất ngờ về quyết định bình thường hóa quan hệ Mỹ-Cuba. Tại Miami, bình luận viên kỳ cựu của truyền hình và đài phát thanh người Mỹ gốc Cuba, ông Max Lesnik mô tả sự thay đổi này là “diễn biến có ý nghĩa nhất trong nhiều năm qua trong quan hệ giữa Mỹ và Cuba”. Ông cho rằng giờ đây là thời điểm bước ngoặt để Mỹ và Cuba hàn gắn lại quan hệ.

Các Thượng nghị sỹ Mỹ Patrick Leahy, Jeff Flake và Hạ nghị sỹ Chris Van Hollen - những người trở về thủ đô Washington sáng 17/12 trên cùng chuyến bay với Alan Gross - ra tuyên bố chung hoan nghênh việc Cuba phóng thích Alan Gross, cho rằng Tổng thống Obama đã khôn ngoan khi vạch ra một tiến trình mới về Cuba.

Kết quả thăm dò mới nhất cho biết ở thời điểm hiện nay có 60% người Mỹ gốc Cuba ủng hộ bình thường hóa quan hệ Mỹ-Cuba. Tỷ lệ này ở giới trẻ lên tới 90%. Có 69% người Mỹ gốc Cuba ủng hộ việc bãi bỏ những hạn chế đi lại và du lịch sang Cuba. 53% tuyên bố sẽ bỏ phiếu cho chính khách nào có chủ trương bình thường hóa quan hệ với Cuba. Có tới 71% cho rằng lệnh cấm vận của Mỹ chống Cuba trong hơn nửa thế kỷ qua không mang lại hiệu quả hoặc chỉ mang lại chút ít hiệu quả.

Các doanh nghiệp Mỹ, trong đó có các ngân hàng, cũng ủng hộ mạnh mẽ quyết định này vì sẽ cho phép thiết lập các mối quan hệ làm ăn và thương mại với Cuba./.

Nguyễn Chiến