Thiệt hại kinh tế thế giới do nước biển dâng

Hàng tháng trời nay, lưu vực sông Amur của Nga đang phải vật lộn với sự hoành hành của lũ lụt. Cuộc đấu tranh của con người với thiên tai đã diễn ra hàng nghìn năm nay và tình hình ngày càng trở nên khó lường. Do khí hậu trái đất ngày càng nóng lên làm nước biển dâng và vì vậy rất nhiều thành phố lớn trên khắp hành tinh đang thường xuyên bị nạn ngập úng đe dọa.

Theo đánh giá của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), 136 thành phố ven biển trên toàn cầu từ New York, Miami (Mỹ) đến Quảng Châu (Trung Quốc), Mumbai (Ấn Độ) và nhiều thành phố lớn khác có thể sẽ bị nước biển dâng nhấn chìm.

Để đánh giá các nguy cơ tiềm năng của hiện tượng này, các chuyên gia đã tập trung vào việc phân tích tính đặc thù về cơ sở hạ tầng của mỗi thành phố (ví dụ hệ thống đê điều và các công trình bảo đảm khác) cùng sự chủ động tích cực của dân chúng cũng như của chính quyền sở tại. Trên cơ sở đó, họ đưa ra mức đánh giá thiệt hại trung bình hàng năm (AAL) cho mỗi đô thị của 136 thành phố trên khắp hành tinh. Và lấy năm 2005 làm ví dụ thì tổng AAL của 136 thành phố vào khoảng 6 tỷ USD.

Dựa vào AAL các chuyên gia kinh tế đã xây dựng 2 loại xếp hạng.

Loại thứ nhất là trên cơ sở các công trình bảo vệ hiện có của thành phố và khả năng hoành hành của ngập lụt để tính được mức thiệt hại có thể mà thành phố đó phải gánh chịu.

Loại thứ hai là mức thiệt hại thường niên được so sánh với GDP của thành phố đó. Trên cơ sở những dự báo mức độ dễ tổn thương do ngập lụt gây ra tính theo % GDP của thành phố.

Dựa trên 2 mức xếp hạng nêu trên, Quảng Châu (Trung Quốc) đứng đầu trong danh sách 136 thành phố với tổng AAL là 687 triệu USD, chiếm 1,32% GDP của thành phố.

Mặc dù tổng AAL của Miami là 672 triệu USD (đứng thứ 2 về tổng số tiền phải chi) nhưng thành phố này chỉ đứng thứ 13 về mức độ dễ tổn thương vì số tiền thiệt hại chỉ chiếm 0,3%  GDP của thành phố.

Tính theo tổng số tiền thiệt hại- 632 triệu USD, New York xếp thứ 3, nhưng xếp theo mức độ dễ tổn thương thì thành phố này xếp thứ 20 do GDP của New York rất lớn.

Xếp sau Quảng Châu về mức độ dễ tổn thương là thành phố New Orleans vì tổng số tiền thiệt hại do ngập lụt gây ra chiếm 1,2% GDP của thành phố này.

Mức thiệt hại thực tế mà các thành phố phải gánh chịu do ngập úng gây ra ở các nước phát triển thường lớn hơn ở các nước đang phát triển. 

Hệ  thống phòng chống và bảo vệ cũng đóng vai trò rất đáng kể. Nếu không có hệ thống đê điều, tổng AAL của Amsterdam sẽ ở mức 3 tỷ USD/năm. Nhưng nhờ có hệ thống đê điều hiệu quả nhất thế giới nên  AAL của thành phố này chỉ ở mức 3 triệu USD.

Phần lớn thiệt hại về mặt kinh tế do ngập lụt gây ra tập trung vào các thành phố lớn trên thế giới: trong số 13 thành phố có mức thiệt hại trên 100 triệu USD thì New York, Miami và New Orleans chiếm 33% tổng thiệt hại do ngập lụt gây ra cho toàn thế giới. Tại hầu hết các thành phố này, không có hệ thống bảo vệ khỏi ngâp úng. Nhất là tại Mỹ, nếu hệ thống này có thì cũng rất kém hiệu quả.

Đánh giá các khả năng ngập lụt có thể xảy ra do nước biển dâng từ nay đến năm 2050, các chuyên gia của OECD đã đưa ra một số kịch bản. Kịch bản xấu nhất là khi nước biển dâng 20-40cm thì thiệt hại mà nền kinh tế thế giới có thể phải gánh chịu lên tới 1 nghìn tỷ USD.

Kịch bản xấu nhất do ngập lụt gây ra đó là khi khí hậu biến đổi dẫn đến hiện tượng nước biển dâng.

Đặt giả thuyết các thành phố phát triển mà khí hậu không biến đổi. Nếu không có yếu tố biến đổi khí hậu thì đến năm 2050, thiệt hại do ngập lụt gây cho thế giới đã là 52 tỷ USD so với mức 6 tỷ USD như năm 2005.

Và dù vẫn chỉ chiếm 1,32% GDP như hiện nay thì AAL mà Quảng Châu phải gánh chịu sẽ là 11,9 tỷ USD. Hai thành phố của Ấn độ AAL cụ thể sẽ là Mumbai- 6,1 tỷ USD (0,47% GDP) và Kolkata- 2,7 tỷ USD (0,2% GDP). Miami và New York sẽ xếp thứ 6 và 8, tương đương với 2 tỷ USD và 1,96 tỷ USD.

Đặt giả thuyết các thành phố bị lún 40cm và nước biển dâng 20cm. Trong trường hợp này Quảng Châu sẽ trở thành thành phố bị thiệt hại nặng nề nhất với mức tổn thất lên tới 13,2 tỷ USD hay là 1,46 % GDP. Mumbai- 6,4 tỷ USD/năm (0,49 GDP) và Kolkata- 3,3 tỷ USD (0,26 GDP). Miami và New York- 2,5 và 2 tỷ USD.

Mặc dù hệ thống bảo vệ khỏi ngập lụt có được cải thiện và do đó thiệt hại do ngập lụt gây ra sẽ được giảm thiểu. Tuy nhiên rất nhiều yếu tố rủi ro khác sẽ xuất hiện và khả năng thiệt hại do thiên tai gây ra gần như vẫn rất lớn. Với kịch bản này, AAL mà thành phố Alexandria phải gánh chịu từ năm 2005 đến 2050 sẽ tăng 154%.

Các thành phố dễ bị tổn thương nhất sẽ tập trung ở khu vực ven bờ Địa Trung Hải, Vịnh Mexico và Đông Nam Á. Tại các khu vực này, khả năng bị ngập lụt sẽ rất cao.

Để giảm thiểu thiệt hại các thành phố ven biển cần phải xây dựng hệ thống phòng chống ngập lụt hoặc cải thiện hơn nữa những hệ thống hiện có.

Để giảm thiểu rủi ro và giữ được AAL ở mức như hiện tại, các chuyên gia OECD khuyến cáo các thành phố nên đầu tư cho việc xây dựng và cải thiện các hệ thống bảo vệ khỏi ngập lụt của mình. Ví dụ như, nếu nước biển ở Alexandria dâng 60cm thì hệ thống đê điều tại đây phải xây cao thêm 67cm. Hệ thống đê điều tại hầu khắp các thành phố phải xây cao hơn mực dâng của nước biển từ 2-8cm.

Nhìn chung 20 thành phố dễ bị tổn thương thuộc các nước nghèo, lại chịu ảnh hưởng của cơn bão nhiệt đới rất cần được giúp đỡ để xây dựng hệ thống phòng chống ngập lụt.

Phạm Hoàng

(Theo Finmarket)