'Tiếng bấc, tiếng chì' về Hiệp ước INF

Ngày 4/12, phát biểu tại cuộc họp báo sau Hội nghị ngoại trưởng NATO, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nêu rõ: "Ngày hôm nay, Mỹ tuyên bố Nga vi phạm Hiệp ước và trong vòng 60 ngày, chúng tôi sẽ chấm dứt nghĩa vụ của mình (đối với Hiệp ước) như một biện pháp khắc phục trừ khi Nga trở lại tuân thủ một cách hoàn toàn và có thể kiểm chứng".

Theo Ngoại trưởng Pompeo, Nga đã phát triển "nhiều tiểu đoàn tên lửa SSC-8," hay còn được biết đến là tên lửa hành trình tầm trung với tên gọi Novator 9M729. Ông Mike Pompeo khẳng định "tầm bắn của tên lửa khiến chúng trở thành một mối đe dọa trực tiếp với châu Âu".

Trong khi đó, NATO cũng ra một tuyên bố nêu rõ: "Các đồng minh đã kết luận rằng Nga đã phát triển và triển khai một hệ thống tên lửa mang tên 9M729, vi phạm Hiệp ước INF và tạo ra nguy cơ đáng kể cho an ninh châu Âu-Đại Tây Dương. Chúng tôi mạnh mẽ ủng hộ những kết luận của Mỹ rằng Nga đã vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ của mình theo Hiệp ước INF"?!

Ngay sau đó, ngày 5/12, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã lên tiếng bác bỏ "tối hậu thư" đối với Nga của Mỹ và tuyên bố  Moskva vẫn đang tuân thủ nghiêm ngặt các điều khoản trong INF và cho rằng Washington biết rõ điều này.

Cùng ngày, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia, tức Hạ viện Nga, Yuri Shvytkin, nhấn mạnh Moskva chưa bao giờ rút khỏi INF, song nếu Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận sẽ phá hủy sự ổn định tại châu Âu, còn các nước trong khu vực sẽ trở thành "con tin của chính sách vô trách nhiệm của Mỹ".

Theo ông, chính Mỹ là bên vi phạm và nếu Washington quyết định rút khỏi INF thì buộc Moscow đáp trả bằng các biện pháp thích ứng nhằm duy trì cân bằng lực lượng.

Trước đó, ngày 26/11, phát biểu với báo giới, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov cũng đã cho rằng tên lửa mà Washington xem là vi phạm Hiệp ước không được phóng thử với tầm bắn mà Hiệp ước INF cấm. Theo ông Ryabkov, Mỹ đã quy trách nhiệm cho Nga trước khi nhận được bằng chứng

Trong một diễn biến liên quan, một nhóm thượng nghị sỹ Mỹ đã gửi thư ngỏ thuyết phục Tổng thống Donald Trump không rút khỏi INF. Bức thư trên vừa được lãnh đạo Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ công bố ngày 3/12.

Trong thư, các Thượng nghị sỹ Bob Mendez, Jack Reed và Mark Warner nêu rõ việc chính quyền Mỹ đột nhiên thông báo ý định quyết định rút khỏi INF "cho thấy Mỹ sẵn sàng đơn phương xé vụn cam kết mà không có sự thay thế chiến lược nào".

Các nghị sỹ Mỹ lo ngại điều này có thể cho phép Nga mở rộng việc sản xuất và triển khai các hệ thống tên lửa tầm trung, như loại 9M729, qua đó tác động tới an ninh châu Âu.

Các nhà lập pháp Mỹ cũng thuyết phục Tổng thống Trump và chính quyền thảo luận với Quốc hội về hậu quả của bước đi này nhằm giữ vững ổn định chiến lược cũng như bảo đảm duy trì quan hệ của Washington với các đồng minh ở châu Âu và châu Á trước khi rút khỏi hoặc đình chỉ việc thực hiện nghĩa vụ của mình theo INF.

Động thái trên cho thấy, quan hệ giữa Nga với NATO nói chung, với Mỹ nói riêng tiếp tục gia tăng căng thẳng. Cơ hội được cho là tốt nhất để 2 nhà lãnh đạo Nga – Mỹ thảo luận, tìm kiếm những giải pháp, thu hẹp các bất đồng, trong đó có INF, để cải thiện quan hệ  song phương, là cuộc gặp bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Argentina cuối tuần qua, nhưng đã bị bỏ lỡ vì Tổng thống Donald Trump quyết định "đảo ngược vào phút chót" do bất đồng liên quan đến cuộc đụng độ giữa Nga và Ukraine trên Biển Azov. Phía Nga đã cho rằng cách làm đó nó thể hiện "sự thiếu nghiêm túc" của Washington trong đối thoại và hợp tác với Moskva.