Vụ nghe lén điện thoại gây "sóng gió" quan hệ Mỹ- Pháp

Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cho rằng hành động nghe lén của Mỹ là "không thể chấp nhận được" - Ảnh: BBC

Văn phòng Tổng thống Pháp ra tuyên bố cho biết ông Hollande đã bày tỏ “sự phản đối sâu sắc đối với hành vi không thể chấp nhận này vì chúng xâm phạm quyền riêng tư của công dân Pháp". Ông Hollande yêu cầu Washington “giải thích đầy đủ và cung cấp toàn bộ thông tin liên quan”.

Tuyên bố cũng cho biết hai nhà lãnh đạo nhất trí "phối hợp để làm rõ vấn đề và quy mô chích xác của các hoạt động do thám". Hai bên nhấn mạnh các hoạt động do thám cần phải đặt trong một "khuôn khổ song phương", đồng thời nhất trí rằng các cơ quan tình báo của Mỹ và Pháp sẽ "cùng làm việc để đạt được điều này".

Cuộc điện đàm diễn ra sau khi báo Le Monde của Pháp hôm 20/10 dẫn những tài liệu của cựu nhân viên tình báo CIA E. Snowden cho biết cơ quan tình báo Mỹ (NSA) đã ghi âm 70,3 triệu cuộc điện đàm ở Pháp trong giai đoạn từ 10/12/2013 tới 8/1 năm nay. Ngoài ra NSA cũng đã đột nhập hàng triệu tin nhắn. Các tài liệu để tin rằng NSA không chỉ nhằm vào những nghi phạm khủng bố, mà còn cả những nhân vật cấp cao trong giới kinh tế hoặc chính trị. Tiết lộ của tờ Le Monde được công bố không lâu sau khi tờ Der Spiegel của Đức cũng có một bài viết tương tự về việc NSA đã liên tục theo dõi nhiều chính trị gia, doanh nhân, thậm chí cả các Tổng thống Mexico trong nhiều năm

Phán ứng về vụ nghe lén của NSA, ngày 21/10, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius đã triệu đại sứ Mỹ Charles Hammerman Rivkin đến Bộ Ngoại giao Pháp để yêu cầu giải thích về cáo buộc trên. Trước đó, phát biểu bên lề một cuộc họp của Liên minh châu Âu (EU) tại Luxembourg, ông Fabius cho biết Pháp đã được cảnh báo từ hồi tháng 6 về chương trình do thám của Cơ quan an ninh Mỹ, và khi đó Paris đã có phản ứng mạnh mẽ. Ông khẳng định, Pháp sẽ phải có hành động tiếp theo để bảo đảm rằng hành động này không lặp lại. Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cho biết nước này sẽ thúc đẩy vấn đề bảo mật thông tin cá nhân của Liên minh Châu Âu (EU) tại một hội nghị thượng đỉnh được tiến hành tuần này, sau khi xuất hiện những cáo buộc mới về việc Mỹ do thám các cuộc điện thoại của công dân Pháp.

Cùng ngày, phát biểu trước báo giới tại thủ đô Paris của Pháp, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết Mỹ sẽ làm việc với Pháp và các nước đồng minh khác về vấn đề này.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Đức Guido Westerwelle bày tỏ sự đồng tình với Pháp, đồng thời nêu rõ: "Tôi thấu hiểu sự giận dữ tại Pháp về các hành động do thám, đây không phải là cách làm việc giữa các đối tác, bạn bè. Làm sáng tỏ mọi việc là điều rất quan trọng".

Tạp chí Der Spiegel của Đức dựa trên tài liệu của E. Snowden cho biết, NSA đã xâm nhập tới nửa tỷ cuộc gọi, email và tin nhắn ở Đức mỗi tháng và trên phương diện tình báo, phía Mỹ coi Đức cùng hạng với các mục tiêu như Trung Quốc, Iraq hay Saudi Arabia. Chính điều này khiến bà Bộ trưởng Tư pháp Đức, Sabine Leutheusser-Schnarrenberger phải thốt lên, “thật ngoài sức tưởng tượng, bạn bè Mỹ của chúng ta lại coi châu Âu như kẻ thù vậy”.

Tháng 9 vừa qua, Mexico và Brazil cũng đã triệu Đại sứ Mỹ đến sau khi có các báo cáo truyền thông về việc Mỹ thực hiện các hoạt động gián điệp đối với các nhà lãnh đạo nước này.

Trường hợp của Pháp cũng dễ hiểu, bởi Pháp là nền kinh tế lớn thứ 2 của châu  Âu và có đường lối đối ngoại tương đối độc lập với Mỹ. Thời Tướng de Gaulle, Pháp rút khỏi Bộ tư lệnh NATO, đồng thời bắt di dời Bộ Tư lệnh khối quân sự này từ Pháp sang Brussels (Bỉ). Các căn cứ và lực lượng quân sự thuộc NATO nhưng không phải là người Pháp cũng bị đưa ra khỏi lãnh thổ Pháp.

Theo các tài liệu tuyệt mật của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA), 38 Đại sứ quán và phái đoàn nước ngoài ở Mỹ đã trở thành “mục tiêu” của NSA. Nó cũng trình bày chi tiết một loạt các biện pháp theo dõi đối với từng mục tiêu, từ việc dùng các con rệp điện tử gài sẵn trong thiết bị liên lạc, cho đến các thiết bị “chọc” vào cáp, hay các ăng-ten đặc biệt để thu bắt tín hiệu sóng. Tình báo Mỹ nhắm tới không chỉ các “đối thủ truyền thống” và các nước Trung Đông nhạy cảm, mà cả EU, đại sứ quán các nước Pháp, Italy, và Hy Lạp, cũng như các đồng minh khác của Mỹ như Nhật Bản, Mexico, Nam Phi, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo các tài liệu này, mục đích sử  dụng máy theo dõi đối với đại sứ quán EU ngay giữa Washington là nhằm thu thập thông tin nội bộ về các bất đồng trong chính sách về các vấn đề toàn cầu và sự chia rẽ giữa các nước thành viên.

Tạp chí Der Spiegel của Đức đưa tin, một số chiến dịch cài máy nghe lén ở  Brussels đã nhằm vào tòa nhà Justus Lipsius của EU - nơi tổ chức các hội nghị thượng đỉnh và bộ trưởng. Các chiến dịch này được chỉ đạo từ tổng hành dinh của NATO ở gần đó. NSA cũng thực hiện nghe lén phái bộ EU tại LHQ có mật danh Perdido. Có 2 phương pháp thu thập thông tin lén: Đặt “rệp” bên trong thiết bị điện tử, và tạo bản sao mọi thứ có trong ổ cứng máy tính bị nhắm tới. Còn việc nghe lén phái đoàn EU tại Mỹ thì liên quan 3 chiến dịch khác nhau nhằm vào các nhân viên đại sứ quán EU. Hai chiến dịch là dùng con rệp điện tử, còn một sử dụng ăng-ten để thu tín hiệu sóng truyền phát. Tổng biên tập báo Guardian của Anh Alan Rusbridger đã cung cấp những bằng chứng tố cáo chương trình gián điệp của Mỹ tại Nghị viện châu Âu.

Chiến dịch tình báo nhằm vào phái đoàn EU ở LHQ có mật danh Blackfoot, còn chiến dịch nhằm vào đại sứ quán EU ở Washington mang mật danh Wabash. Trong khi đó chiến dịch nhằm vào phái đoàn Hy Lạp ở LHQ có tên Powell, còn chiến dịch theo dõi đại sứ quán nước này ở Mỹ thì mang tên Klondyke.

Vấn đề này cũng được nhóm các nước mới nổi BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh (G20) diễn ra tại Saint Peterbourg của Nga hồi tháng trước, sau khi có những thông tin cho biết Mỹ đã lén theo dõi thông tin cá nhân của Tổng thống Brazil- một nước thành viên của nhóm này.

Sự việc sẽ không dừng lại  ở đây, vì các đồng minh châu Âu cũng đang tỏ ra rất đề phòng với Mỹ. Do  việc NSA của Mỹ nghe lén điện thoại, nhiều nước đã đưa ra các biện pháp phòng trừ. Chẳng hạn. liên lạc giữa hai nhà cung cấp dịch vụ email hàng đầu của Đức giờ đây sẽ được mã hóa để bảo đảm an ninh tốt hơn trước sự theo dõi của NSA. Cả Deutsche Telekom và United Internet (chiếm tới 2/3 lượng tài khoản email chính của nước Đức) cho biết từ giờ trở đi họ sẽ dùng phương thức mã hóa hiện đại theo chuẩn công nghiệp, là SSL. Hình thức mã hóa này trộn lẫn các tín hiệu gửi qua mạng cáp (mà NSA thường chặn lấy thông tin từ đó). Ngoài ra, các công ty này của Đức còn sử dụng các máy chủ riêng của Đức và cáp nội bộ khi trao đổi thông tin với nhau.

Rene Obermann, Giám đốc công ty Deutsche Telekom, nhà cung cấp dịch vụ email lớn nhất nước Đức, cho hay: Hiện giờ nếu không có lệnh thì sẽ không thể truy nhập email của người sử dụng. Ông cũng nói thêm người Đức rất bất an về các báo cáo mới nhất liên quan đến hoạt động chặn dữ liệu liên lạc và giờ thì họ đã có thể an tâm với việc dữ liệu trực tuyến của họ được bảo vệ./.

Nguyễn Chiến